Avdo Smailović
Avdo Smailović | |
|---|---|
| Rođenje | 14. august 1917. |
| Smrt | 22. februar 1984 (66 godina) |
Značajna djela | Bilo čovjekovo, Drvar - concertino za klavir, timpane i gudački orkestar, Obrade narodnih igara i pjesama za razne instrumentalne sastave, Jugoslavenske narodne melodije, ciklus I, II i III. |
Avdo Smailović (Visoko, 14. august 1917 – Sarajevo, 22. februar 1984) bio je bosanskohercegovački kompozitor i profesor[1], te horovođa.[2] Otac je petero djece: violončeliste Vedrana Smailovića, pijanistice Meire Smailović, violinistica Vildane (Vila) Smailović Repše, Sidika (Dika) Smailović Bravničar i Violete Smailović Huart.[3][4]
Biografija i muzičko stvaralaštvo[uredi | uredi izvor]
Avdo Smailović je u početku svog muzičkog i kompozitorskog puta bio samouk, da bi muzičko obrazovanje počeo sticati dosta kasno. Svoje muzičko obrazovanje započinje u rodnom gradu, a od 1948. godine nastavlja u Sarajevu gdje završava srednju muzičku školu (1953) i muzički odsjek na Višoj pedagoškoj školi (1955). Iste godine upisuje nastavnički odsjek u klasi Božidara Trudića na Muzičkoj akademiji u Sarajevu, ali nakon pet semestara prelazi na studije kod profesora Lucijana Marije Škerjanca na Muzičkoj akademiji u Ljubljani. Studij kompozicije završava 1968, a postdiplomski studij kod istog profesora 1970. godine.
U djetinjstvu je bio pastir, u mladosti kvalifikovani radnik metalske struke i istaknuti muzičar - amater. Vremenom postaje referent (kapelnik) za muziku u amaterskim organizacijama u Zenici, Banjoj Luci i Sarajevu, a zatim nastavnik muzike u srednjim školama i profesor na Pedagoškoj akademiji u Sarajevu. Predavao je analizu muzičkih oblika na Muzičkoj akademiji u Sarajevu i na odjeljenju Akademije u Tuzli od 1977. do 1979. Dobitnik je većeg broja nagrada, odlikovanja i priznanja.
Smajlovićev kompozitorski opus žanrovski i stilski je raznovrstan, a obuhvata: harmonizacije narodnih napjeva i komade za puhačke orkestre, vokalnu liriku i horove, velike simfonijske i vokalno-instrumentalne forme; autohtona muzika nadahnuta revolucionarnom tematikom ratnog i poratnog razdoblja. U početku stvaranja intenzivno koristi narodni melos, a nakon ulaženja u kompozicijske tehnike pokušava ostvariti jedinstvo narodnog i akademskog izraza, prvenstveno pod utjecajem Škerjančeve kompozitorske škole. Sklon programskom tretmanu muzičkog jezika nastoji svoj muzički izraz oblikovati "ekspresivno i neposredno" (ŠPIRIĆ 1977: 338). U posljednjem periodu kompozitorskog stvaranja, koristio je idiomatske elemente narodnog muzičkog izraza u okrilju savremene kompozicijske tehnike, oblikujući sasvim individualna muzička ostvarenja. Za njegovu kompoziciju Drvar iz 1964. američki dirigent Denis Burk je rekao:
Kompozicija je kompaktna, puna muzičke koncentracije i energije, bez ijednog časa odmora. To nije lažna intelektualna muzika. To je djelo Smailovićeve vlastite ličnosti. Po ritmičkoj složenosti ono odražava jugoslavenski folklor, no ipak ono spada kompletno u evropsku muziku.
Priznanja i naslijeđe[uredi | uredi izvor]
Avdo Smailović je komponirao muzička djela u kojima obilno koristi folklorni materijal i zvuk puhačkih orkestara, što je vjerovatno odraz njegovog djelovanja kao dirigent limenih orkestara. U djelima za solo instrumente ili sa malim brojem muzičkih instrumenata, Smailović razrađuje originalni melodijski materijal s ponekim gotovo neprepoznatljivim folklornim elementima. To se sasvim jasno vidi u Metamorfozama za klavir, njegovoj možda najuspjelijoj kompoziciji.[5] Dobitnik je Šestoaprilske nagrade grada Sarajeva iz 1980.[6] Asocijacija kompozitora-muzičkih stvaralaca svake godine dodjeljuje nagradu za autorsko stvaralaštvo u području ozbiljne muzike koja je nazvana po njemu.[7]
U poslijeratnoj Bosni i Hercegovini dvije osnovne muzičke škole i jedna osnovna škola nose njegovo ime i to u Visokom, Goraždu i Sarajevu. Dana 13. oktobra 2017. godine na Muzičkoj akademiji u Sarajevu održan je naučni skup u povodu njegove 100. godišnjice rođenja.[8]
Djela[uredi | uredi izvor]
- Probuđena kasaba simfonijski stavak, 1955
- Drvar concentino za klavir, timpane i gudački orkestar, 1964
- Lirika sa pepela ciklus pjesama za mezzosopran i kamerni orkestar, riječi Dara Sekulić, 1966
- Podigman simfonijski stavak, 1968
- Trube romanijske simfonijski stavak, 1970
- Zov svitanja legenda za odrasle, 1980
- Mostarska simfonija, 1980
- Oratorij Bilo čovjekovo, 1980
- Metamorfoze za klavir, 1980
Orkestarska djela[uredi | uredi izvor]
- Simfonijski stav “Probuđena kasaba” 1952.
- Končertino iz ciklusa “Vatrena svitanja” za klarinet, klavir, timpane i gudački orkestar, 1964.
- Koncert za flautu i kamerni orkestar sa harfom, 1965.
- Dječije radosti, svita za gudački orkestar, 1957.
- In mondo skolare, svita za gudački orkestar, 1965.
- Gračaničko i Zadrugarsko kolo za kamerni orkestar, 1952.
Kamerna djela[uredi | uredi izvor]
- Fantazija za flautu i klavir, 1963.
- Lamento dramatico, za fagot i klavir, 1963
- Scherzo, za fagot i glavir, 1963
- Uz jutarnju šetnju, za violinu i klavir, 1961.
- Romantična pjesma, za violinu i klavir, 1961.
- Momci igraju, za violinu i klavir, 1961.
- Sa pastirima, za violinu i klavir, 1962.
- Svadbeno veselje, za violinu i klavir 1962.
- Duvački trio, za obou, klarinet i fagot, 1957.
- Ljubavna lirika stare Hercegovine, za glas i klavir 1952-65.
- Junačka poema Bosanske Krajine, mješoviti hor, 1955.
- Stoj Drino, mješoviti hor, 1952-60.
- Komunisti, hor, 1945.
- Narodna borba, hor, 1945.
- pjesma Titu, hor, 1946.
- Pjesma bratstva sviju strana, hor, 1957-65.
- Lovac, hor, 1957.
- Livadsko zvonce, hor, 1957.
Kompozicije za puhačke i narodne orkestre[uredi | uredi izvor]
- Jugoslovenske narodne melodije, ciklus I, II i III, 1940-1950.
- S vrela Bosne, 1953.
- Proljetna priča, 1957.
- Preko Save, Dolazi oslobodilačka vojska, Kozarački proleteri, Užički partizani, Narodni marš, Marš rudara, Marš socijalističke izgradnje, Pozdrav Trstu, Kumrovec, Romanijska rapsodija, 1944 – 1955.
- Muzička čitanka za amatere u kulturno umjetničkim društvima, 1953.
- Muzika za sletske vježbe društva tjelesnog vaspitanja, 1959 – 1965.
- Scenska muzika za pionirsko pozorište, 1957.
- Obrade narodnih igara i pjesama za razne instrumentalne sastave, 1959.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Čavlović, Ivan (2011). Historija muzike u Bosni i Hercegovini. Sarajevo. ISBN 978-9958-689-05-5. OCLC 869774448.
- ^ "Avdo Smailović, kompozitor koji je obilježio historiju muzike u BiH". Magazin Plus. Pristupljeno 14. 7. 2021.
- ^ Kukan, Piše: Mirela (23. 11. 2020). "Violeta Smailović Huart: Moj život piše roman, a muzika je preživjela i gore od Corone". Azra Magazin. Pristupljeno 14. 7. 2021.
- ^ Čaušević, Merima (2016). Muzika za klavir u Bosni i Hercegovini 1945-1992. Sarajevo. ISBN 978-9958-9461-9-6. OCLC 965620610.
- ^ "Oslobođenje - Avdo Smailović: Kompozitor velikog opusa i još većeg srca". www.oslobodjenje.ba. 13. 10. 2017. Pristupljeno 14. 7. 2021.
- ^ V.A.Z. "Muzičari i Šestoaprilska nagrada: Od sevdaha do opere". Radio Sarajevo. Pristupljeno 14. 7. 2021.
- ^ "Konkurs za dodjelu nagrada AMUS-a za 2020. godinu". amus.ba. Pristupljeno 14. 7. 2021.
- ^ "Održan naučni skup u povodu 100. godišnjice rođenja bosanskohercegovačkog kompozitora Avde Smailovića (13.10.2017.) | Muzička akademija Univerziteta u Sarajevu". www.mas.unsa.ba. Pristupljeno 14. 7. 2021.