Diels–Alderova reakcija
_red.svg)
Diels–Alder reakcija je hemijska reakcija u organskoj hemiji (tačnije cikloadicija) između konjugiranih diena i supstituiranog alkena, ponekad nazvanih dienofili, kojom nastaje supstituirani sistem cikloheksena.[1][2][3] Reakcija se može odvijati čak i ako neki atomi u novoformiranom prsteni nisu karbon.
Neke od Diels-Alderovih reakcija su reverzibilne (povratne), reakcija dekompozicije cikličnog sistema se tada naziva retro Diels-Adlerova reakcija. Naprimjer, retro Diels-Alderovi spojevi se najčešće proučavaju kada se Diels-Adlerov spoj analizira putem masene spektrometrije.
Njemački hemičari Otto Paul Hermann Diels i Kurt Alder su prvi opisali ovu vrstu reakcija 1928. godine, da bi im tek 1950. godine za njihov rad bila uručena i Nobelova nagrada za hemiju.
Diels-Alderovu reakciju ponekad uspoređuju sa Mona Lisom među reakcijama u organskoj hemiji pošto ova vrsta reakcije zahtjeva veoma malo energije za formiranje cikloheksenskog prstena, koji je dalje koristan u mnogim drugim organskim reakcijama.[4][5][6][7] Ove reakcije naročito dolaze do izražaja pri sintezi prirodnih spojeva, naprimjer pri sintezi steroida, poput estradiola.
Jedna od karakteristika ovih reakcija je da se one odvijaju gotovo bez ikakvih ionskih vrsta ili slobodnih radikala[8].
Mehamizam[uredi | uredi izvor]
Reakcija se odvija putem samo jednog stanja tranzicije, koje ima manju zapreminu i od početnih materijala i od proizvoda. To je asocijativna vrsta reakcije a ubrzava se samo pri izuzetno visokom pritisku. Diels-Adlerova reakcija je jedan od primjera pericikličnih reakcija.
Proučavane su i neke verzije ove reakcije sa slobodnim radikalima, ali nijedna od njih nije tipična Diels-Adlerova pošto se u toku njih poremeti stereohemija karbona. To su postupne reakcije slobodnih radikala koje stvaraju nove veze u najmanje dva koraka. Primjer ove vrste reakcija je reakcija selenobenzofenona sa 1,3 dienom.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ doi:10.1002/jlac.19284600106
- ^ Synthesis of the hydro aromatic sequence, Ann. 1929, 470, 62.
- ^ Synthesis in the hydroaromatic series, IV. Announcement: The rearrangement of malein acid anhydride on arylated diene, triene and fulvene, Diels, O.; Alder, K. Chemische Berichte 1929, 62, 2081 & 2087.
- ^ Kloetzel, M. C. Org. React. 1948, 4, 1–59. (Review)
- ^ Holmes, H. L. Org. React. 1948, 4, 60–173. (Rev.)
- ^ doi:10.1021/cr00013a013
- ^ The Diels–Alder Reaction in Total Synthesis K. C. Nicolaou, S. A. Snyder, T. Montagnon, G. Vassilikogiannakis Angew. Chem. Int. Ed. 2002, 41, 1668–1698. (Rev.) doi:10.1002/1521-3773(20020517)41:10<1668::AID-ANIE1668>3.0.CO;2-Z
- ^ http://www.pmf.unsa.ba/hemija/kohbh/predmeti/1-IV/mehanizmi_organskih_reakcija/8.pdf[mrtav link]
 |
Commons ima datoteke na temu: Diels–Alderova reakcija |