ERSTE fondacija
| ERSTE fondacija | |
|---|---|
| Prethodnik | pravni nasljednik Erste oesterreichische Spar-Casse (Prva austrijska štedionica) |
| Datum osnivanja | 2003. |
| Vrsta | Austrijska privatna fondacija |
| Cilj | Socijalni razvoj, kultura, evropske integracije |
| Područje utjecaja | Srenja, istočna i jugoistočna Evropa |
| Br. zaposlenih | preko 30 |
| Veb-sajt | www |
ERSTE fondacija (njemački: DIE ERSTE österreichische Spar-Casse Privatstiftung, ili ERSTE Stiftung) je fondacija najveće austrijske štedionice. Nastala je 2003. godine, na temeljima "Prve austrijske štedionice" (njemački: Erste Oesterreichische Spar-Casse), koja je osnovana 1819. godine. Kao fondacija privatne austrijske štedionice, posvećena je općoj dobrobiti društva. Pored toga, ima i posebnu ulogu kao najveći pojedinačni dioničar Erste Grupe. ERSTE Fondacija koristi profit od svojih dionica kako bi podržala razvoj društva u centralnoj i jugoistočnoj Evropi.
Programi[uredi | uredi izvor]
Ova fondacija razvija lične projekte u okviru tri programa: Društveni razvoj, kultura i Evropa.
Društveni razvoj[uredi | uredi izvor]
Fondacija podržava razvoj pravednijih, snažnijih društava, u kojima se niko neće osjećati zanemarenim. Razvila je dvije komplementarne strategije društvenog učešća: integraciju pojedinaca i grupa koje žive na marginama društva i traganje za načinima za ostvarivanje društvenih promjena. Aktivnostima Fondacije se stvaraju podjednake mogućnosti za ljude koji žive u teškim društvenim uslovima i situacijama koje zahtijevaju neodložnu pomoć, kada se radi o obrazovanju i društvenom učešću.
Kultura[uredi | uredi izvor]
Program koji se bavi kulturom aktivan je na međunarodnim, regionalnim projektima, obuhvatajući istraživanja sa područja vizuelne umjetnosti od 1960ih godina do danas. Kultura se smatra pokretačkom snagom demokratskog društva, zahvaljujući svojoj sposobnosti da stvara veze između različitih jezičnih i geografskih regija. Rad sa različitim umjetničkim strategijama stvara polje za eksperimentiranje na temu utopije i za prijedloge izvan granica ostvarljivosti svakodnevne politike, kao i za istraživanje mogućnosti različitih umjetničkih pristupa. Kulturnim programom promoviraju se nezavisni projekti iz sektora kulture, pružajući im podršku u resursima i kroz prekogranične kontakte koji se odvijaju preko državnih institucija, kako bi se zaustavio odliv mozgova.
Evropa[uredi | uredi izvor]
Fondacija promovira proces evropske integracije pružajući platformu za razmjenu ideja, znanja i inicijativa. Evropljani se ohrabruju da žive u skladu sa zajedničkim vrijednostima, da slobodno razmjenjuju ideje, zajedno rade i uče jedni od drugih. Projekti se uglavnom bave uspostavljanjem žive kulture dijaloga. U okruženju u kome se insistira na međusobnim razlikama, ljudima treba omogućiti da iskuse solidarnost, povezanost i saradnju. Projekti anticipiraju realnost ujedinjene Evrope i prenose potencijal zajednice, posebno u onim zemljama u kojima još uvijek nije omogućeno provođenje programa EU. U središtu pažnje su rad sa mladim ljudima, programi za novinare i debate o budućnosti Evrope.
Projekti (primjeri)[uredi | uredi izvor]
- Akademija centralnoevropskih škola (ACES) – prekogranična školska mreža u 15 zemalja centralne i jugoistočne Evrope, stvorena radi boljeg razumijevanja evropskih vrijednosti i smanjenja predrasuda među mladima.
- Balkanske stipendije za novinarsku izuzetnost - stipendije za novinare iz devet balkanskih zemalja, u saradnji sa Balkanskom istraživačkom mrežom (BIRN) i Fondacijom Robert Bosch, dodjeljuju se u cilju jačanja demokratije i slobode govora kroz kvalitetno novinarstvo u medijima.
- Stipendije ERSTE Fondacije za društveno istraživanje - deset istočnoevropskih naučnika svake godine dobija stipendiju za detaljnija istraživanja socioloških, demografskih ili društveno-političkih tema u okviru evropskog konteksta.
- Provjera spola. Ženstvenost i mišićavost u umjetnosti istočne Evrope - prva izložba posvećena temi rodnih uloga, ponudivši pregled umjetnosti istočne Evrope od 1960-ih. Dvadeset i pet kustosa iz 24 zemlje je sarađivalo na pripremi izložbe u Muzeju moderne umjetnosti u Beču, na kojoj je prikazano preko 400 djela više od 200 umjetnika. Izložba je prikazana i u Nacionalnoj galeriji Zaketa u Varšavi.
- KomenskýFond - nazvan po češkom renesansnom pedagogu Janu Comeniusu, fond je nastao u saradnji Caritas Austrija i ERSTE Fondacije, osnovan u devet zemalja, u cilju podrške smanjenju siromaštva kroz obrazovanje, posebno za djecu u romskim zajednicama.
- PATERNS Lectures – serija predavanja kojima se podržava razvoj novih univerzitetskih kurseva u centralnoj i jugoistočnoj Evropi, iz oblasti historije umjetnosti, teorije kulture i kulturnih studija. Podržavaju se međunarodne studijske posjete predavača i međunarodna akademska razmjena kroz mogućnost organiziranja gostujućih predavanja.
- tranzit.org – nezavisna tranzitna mreža koja djeluje u Austriji, Češkoj, Mađarskoj i Slovačkoj. Svaka lokalna jedinica Tranzita ima svoj autonomni način rada, sarađivajući na nekoliko umjetničkih projekata i organizirajući predavanja, predstave, diskusije, publikacije, izložbe i istraživanja. Tokom 2010. godine, tim Tranzita je bio jedan od tri tima kustosa za bijenale evropske umjetnosti Manifesta 8, koji je održan u španskom gradu Mursiji.
Etičko bankarstvo i finansijsko obuhvatanje[uredi | uredi izvor]
Budući da predstavlja fondaciju štedionice, ERSTE Fondacija je posvećena ideji društvene štedionice iz 19. vijeka. Stoga, etičko bankarstvo ili banke za siromašne i finansijsko obuhvatanje predstavljaju ključne teme u okviru programa pod nazivom "Društveni razvoj". Najpoznatiji projekti iz ove oblasti su:
- Die Zweite Sparkasse (Druga štedionica) - banka za ljude koji ne mogu da otvore račun ni u jednoj drugoj banci
- good.bee - organizacija Erste Grupe i ERSTE Fondacije za mikrokreditiranje i društveno poduzetništvo
- Turneja društvenog preduzetništva 2010 - turneja i radionice održane po evropskim gradovima, u cilju promoviranja društvenog poduzetništva u istočnoj Evropi, čiji je pokretač Mohammad Yunus.
Nagrade[uredi | uredi izvor]
Nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju[uredi | uredi izvor]
Počevši od 2007. godine, svake druge godine, dodjeljuje se nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju za projekte koji uspješno potiču društvenu integraciju ljudi u lokalnim zajednicama. Tokom javnog konkursa bira se 30 pobjednika među približno 1000 prijavljenih projekata iz 12 zemalja (konkurs iz 2011. godine) koji dobijaju novčane nagrade u ukupnom iznosu od 610.000 eura. Nevladinim organizacijama koje dobiju javno priznanje pruža se besplatna podrška za rad na projektima, kao i pristup međunarodnoj mreži NVO. Ceremonije dodjele nagrade su do sada održane u Ljubljani (2007), Bukureštu (2009) i Pragu (2011).
Nagrada za kulturu i teoriju "Igor Zabel"[uredi | uredi izvor]
ERSTE Fondacija je 2008. godine ustanovila Nagradu za kulturu i teoriju "Igor Zabel". Na ovaj način se podržava djelovanje historičara umjetnosti i teoretičara u regiji centralne i istočne Evrope i predstavljaju se saznanja o umjetnosti i kulturi kroz potjecanje sakupljanja i razmjene znanja iz oblasti kulture između ‘istoka’ i ‘zapada’. Nagrada je nazvana po slovenskom autoru, umjetničkom kritičaru i kustosu, Igoru Zabelu (1958–2005), višem kustosu Moderne galerije iz Ljubljane, koji je bio zaslužan za uspostavljanje kulturnih veza između istočne i zapadne Evrope.
Saradnja sa drugim fondacijama na međunarodnim projektima[uredi | uredi izvor]
- Arkis mreža za jugoistočnu Evropu - Archis SEE Network
- Evropski fond za Balkan - European Fund for the Balkans (EFB)
- Forum za obuhvatanje Roma - Forum for Roma Inclusion
- Grant Makers East Forum
- Fond za obrazovanje Roma - Roma Education Fund (REF)
- Umrežavanje obrazovanja za evropske zemlje - Networking European Citizenship Education (NECE)
Historija[uredi | uredi izvor]
Korijeni Fondacije sežu do 19. vijeka. Prva austrijska štedionica "Erste österreichische Spar-Casse osnovana je 1819. godine.[1] Kao rezultat amandmana na austrijski Zakon o štedionicama, "Erste österreichische Spar-Casse" je 1993. godine podijeljena na operativnu banku (Erste Bank AG) i holding kompaniju (Die ERSTE österreichische Spar-Casse Anteilsverwaltungssparkasse, skraćeno: AVS). Erste Banka, koja je spojena sa GiroCredit Bank AG der Sparkassen, je izašla na berzu 1997. godine i na taj način je AVS postala najveći dioničar kompanije koja je od tada izlistana na Bečkoj berzi. AVS je 2003. godine formalno transformirana u Die ERSTE österreichische Spar-Casse Privatstiftung, skraćeno: ERSTE Stiftung (ERSTE Fondacija), koja je nakon dvije godine započela sa radom.
Prvi veliki projekt je bio sa Zweite Wiener Vereins-Sparcasse, odnosno Zweite Sparkasse štedionicom, koja je osnovana 2006. godine i mrežom Akademije centralnoevropskih škola (ACES), koja je osnovana iste godine. U 2007. godini je održana prva dodjela Nagrade ERSTE Fondacije za društvenu integraciju u Ljubljani i otvaranje prvog konkursa za Balkanske stipendije za novinarsku izuzetnost. Nagrada za kulturu i teoriju "Igor Zabel" i osnivanje organizacije good.bee su uslijedili 2008. godine. U 2009. godini televizijske stanice ORF i 3sat su prve emitirale dokumentarnu TV seriju "Balkan Ekspres (Povratak u Evropu)", a Nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju je dodijeljena drugi put, na ceremoniji održanoj u Bukureštu. Najznačajniji projekt iz oblasti kulture predstavljala je izložba (Gender Check), otvorena u bečkom Muzeju savremene umjetnosti (MUMOK), 2010. godine. Iste godine, u okviru društvenog poduzetništva organizirana je turneja sa Mohammadom Yunusom, pri čemu je posjećeno šest istočnoevropskih zemalja. Predstavljen je koncept društvenog poduzetništva kao oblik održive privredne aktivnosti, u Beču, Bratislavi, Budimpešti, Pragu, Bukureštu i Beogradu. Iste godine, Nagrada za kulturu i teoriju "Igor Zabel" je dodijeljena poljskom historičaru kulture, Pjotru Pjotrovskom, u Barceloni. U 2011. godini, Nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju, u svom trećem ciklusu, bila je dodijeljena u Pragu za 34 projekta iz 12 zemalja.
Pravni status[uredi | uredi izvor]
ERSTE Fondacija je fondacija privatne štedionice, kao što je definirano austrijskim Zakonom o štedionicama.
Odbori[uredi | uredi izvor]
Organe Fondacije čine upravni odbor, nadzorni odbor i asocijacija. Asocijacija privatnih štedionica, osnovana 1819. godine, koja ima više od 100 članova, bira članove nadzornog odbora i imenuje predsjednika odbora. Nadzorni odbor imenuje članove upravnog odbora i kontrolira rad uprave Fondacije. Upravni odbor rukovodi radom Fondacije i odlučuje o raspodjeli sredstava za finansiranje projekata, uz pomoć savjetodavnog odbora koji je sastavljen od međunarodnih eksperata.
Zaposleni, budžet i projekti[uredi | uredi izvor]
ERSTE Fondacija u 2012. godini ima približno 35 zaposlenih, a za finansiranje projekata odobrena su sredstva u ukupnom iznosu od 40 miliona eura, u periodu od njenog osnivanja 2003. godine do kraja 2010. godine.[2] Ukupan broj projekata koji je ERSTE Fondacija sprovela i/ili podržala je 548, a od toga je 110 bilo prijavljeno na konkursima. Približno 80 % godišnjeg budžeta ERSTE Fondacije se ulaže u projekte koji su započeti u okviru tri programa: Društveni razvoj, Kultura i Evropa. Preostalih 20 % sredstava čine grantovi odobreni neprofitnim organizacijama, za finansiranje njihovih projekata.[3]
Članstvo u krovnim organizacijama[uredi | uredi izvor]
- Philanthropy Europe Association (Philea)
- Mreža evropskih fondacija[4]
- Udruženje austrijskih privatnih fondacija (Verband österreichischer Privatstiftungen - VÖP)
Biblioteka ERSTE Fondacije[uredi | uredi izvor]
Osnovana 2007. godine, Biblioteka ERSTE Fondacije sakuplja literaturu izdanu mahom na engleskom i njemačkom jeziku. Sadrži približno 5000 naslova i 35 periodičnih časopisa (2012) iz oblasti: umjetnosti, teorije medija i historije, manjina i rodne ravnopravnosti, teorije kulture i kulturne politike, ekonomskog i političkog razvoja, društvenog poduzetništva i bankarstva, inovacija u fondacijama, filantropije, demografije, migracija, obrazovanja i sjećanja. Geografski, zbirka je usredsređena na region centralne i jugoistočne Evrope. Biblioteka je otvorena za javnost, a zbirka se može pogledati u prostorijama Fondacije, u zakazanom terminu.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ {C. Rapp, N. Rapp-Wimberger: Arbeite, Sammle, Vermehre. Von der ersten Oesterreichischen Spar-Casse zur Erste Bank. Christian Brandstätter Verlag, Vienna 2005, str. 7.}
- ^ ""Annual reports and fact sheet on the homepage"". Arhivirano s originala, 8. 7. 2012. Pristupljeno 9. 7. 2012.
- ^ ""Annual reports of the Foundation"". Arhivirano s originala, 6. 1. 2013. Pristupljeno 9. 7. 2012.
- ^ ""Network of European Fondations"". Arhivirano s originala, 27. 9. 2012. Pristupljeno 9. 7. 2012.