Nukleoid
Definicija[uredi | uredi izvor]
Nukleoid (u značenju: slično nukleusu) je nepravilno oblikovani region u ćeliji prokariota. Sadrži sve ili većinu genetičkog materijala, pod nazivom genofora. Za razliku od jedra eukariotskih ćelija, nije okružen nuklearnom membranom. Genom prokariotskih organizama uglavnom je kružni, dvostruko usukani lanac DNK, od kojeg, u bilo koje vrijeme, može nastati više kopija. Dužina tog genom široko varira, ali uglavnom sadrži najmanje nekoliko miliona parova baza. Kao i u svim ćelijskim organizmima, dužina DNK molekula bakterija i archaea u hromosomima je vrlo velika u odnosu na dimenzije ćelije, a genomske molekule DNK se moraju konenzirati da bi se uklopile u njenu cjelinu.[1][2][3][4]
Vizuelizacija[uredi | uredi izvor]
Nukleid se jasno može vizualizirati na velikim uvećanjima elektronskog mikrografa, gdje je, iako se njegova pojava može prepoznati, jasno vidljiv u citosolu. Ponekad su vidljive čak i niti onoga što se smatra da je DNK. Pri bojenju Feulgenom, koji je specifično prijemčiv za DNK, nukleoidi se mogu vidjeti i pod svjetlosnim mikroskopom.
Interaktivne boje DNK, kao što su DAPI i Etidium bromid također se naširoko koriste za fluorescentnu mikroskopiju nukleoida.
Struktura[uredi | uredi izvor]
Eksperimentalni podaci ukazuju na to da se nukleid u velikoj mjeri sastoji od DNK (oko 60%), uz manju količinu RNK i proteina. Posljednja dva sastojka su vjerovatno uglavnom iRNK i transkripcijski faktor proteina za koje se zna da reguliraju bakterijski genom. Proteini, koje čine dinamičnu prostornu organizaciju nukleinske kiseline, poznati su kao nukleidni proteini ili nukleoidn-asocirani protein (NAP) i razlikuju se od histona eukariotskih jedara. Za razliku od histona, DNK-vezujući proteini nukleoida ne formiraju nukleosome, u kojima se DNK omotava oko proteinskog jezgra. Umjesto toga, ovi proteini često koriste druge mehanizme za postizanje zbijanja, kao što su DNK lupinzi. Najviše proučavni NAP-ovi su HU, H-NS, Fis, CbpA i Dps, koji organizuju genom putem savijanja, premoštavanja i agregacije DNK. Ovi proteini mogu formirati klastere (kao što čine H-NS), gradeći lokalno kompaktne specifične genomske regije ili su rasuti širom hromosoma (HU, Fis). Izgleda da se uključeni u koordinaciju transkripcijskih procesa, prostorno predstavljaju specifične gene i učestvuju u njihovoj regulaciji.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-686-8.
- ^ Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008): Citogenetičke metode – Primjena u medicini . Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo,ISBN 978-9958-9344-5-2.
- ^ Berberović LJ., Hadžiselimović R. (1986): Rječnik genetike. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-00723-6.