Svjetsko prvenstvo u odbojci
| Svjetsko prvenstvo u odbojci | |
|---|---|
| Sport | Odbojka |
| Osnovana | 1949. |
| Izvršni direktor |  Ary Graça |
| Broj ekipa | 24 |
| Kontinent | Međunarodno (FIVB) |
| Trenutni šampion(i) |  Italija (4. titula) |
| Najviše titula |  Sovjetski Savez (6) |
Svjetsko prvenstvo u odbojci jest takmičenje koje se održava u organizaciji Međunarodne odbojkaške federacije (FIVB) svake četiri godine, s tim da su prva četiri održana u nejednakim razmacima.
Trenutni format uključuje kvalifikacijsku fazu, koja se odvija tokom tri godine koje prethode prvenstvu, nakon koje budu poznati učesnici turnirske faze, tj. samog prvenstva (24 reprezentacije).
Titulu je dosad osvajalo sedam reprezentacija, a najviše ih ima Rusija – šest, ali ih je sve naslijedila iz perioda Sovjetskog Saveza (vidjeti napomene ispod tabele medalja).
Historija[uredi | uredi izvor]
Historijat prvenstva potječe iz početaka odbojke kao profesionalnog sporta na visokom nivou. Jedna od prvih konkretnih mjera koje je FIVB preduzeo nakon osnivanja 1947. bilo je ustanovljavanje međunarodnog takmičenja s ekipama s više od jednog kontinenta. Godine 1949. prvo izdanje održano je u Pragu. U tom trenutku turnir je još bio ograničen na Evropu.
Tri godine kasnije takmičenje je prošireno uključivanjem reprezentacija iz Azije. Do sljedećeg izdanja pridružile su se i reprezentacije iz Južne, Srednje i Sjeverne Amerike.
Budući da je odbojka uvrštena u olimpijski program za Igre 1964, četverogodišnji ciklus skraćen je na dvogodišnji nakon četvrtog izdanja (1960) kako bi se prvenstva mogla održavati naizmjenično s Olimpijskim igrama. Od 1970. počele su učestvovati i reprezentacije iz Afrike, čime je ostvaren prvobitni plan za širenje na sve kontinente.
Broj učesnika znatno se mijenjao tokom godina. Zbog povećanja popularnosti odbojke konstantno je rastao na više od 20 u 1970-ima i dijelu 1980-ih, zatim je smanjen na 16 u 1990-ima i konačno stabiliziran na 24 nakon 2002. Danas je Svjetsko prvenstvo najobimnije od svih takmičenja koje organizira FIVB i vjerovatno najvažnije, uz Olimpijske igre.[1]
Do 1974. zemlja domaćin organizirala je i muški i ženski turnir, uz izuzetak izdanja 1966/1967, kad je održano u različitim godinama. Od 1978. ta praksa tek se povremeno primjenjuje, npr., 1998. i 2006, kad su prvenstva održana u Japanu.
Formula takmičenja[uredi | uredi izvor]
Formula takmičenja stalno se mijenjala radi prilagođavanja različitom broju ekipa koje učestvuju na svakom izdanju. Obično se primjenjuju sljedeća pravila:
- Na svakom prvenstvu učestvuju 24 ekipe.
- Kvalifikacijske procedure za prvenstvo duge su i naporne i traju više od dvije godine.
- Zemlja domaćin automatski je kvalificirana (ili zemlje domaćini).
- Broj mjesta po konfederacijama određuje FIVB; Evropa ih obično ima najviše, a Afrika ili Južna Amerika najmanje.
- Da bi učestvovala na prvenstvu, ekipa mora proći više kvalifikacijskih turnira u zavisnosti od plasmana na rang-listi FIVB-ja. Slabije rangirane ekipe mogu odigrati i tri turnira kako bi izborile mjesto; najbolje rangirane ekipe obično igraju samo jedan.
- Takmičenje je podijeljeno u najmanje dvije faze: preliminarna runda i završna runda. U zavisnosti od broja ekipa, može biti potrebna i jedna ili više međurundi.
- U preliminarnoj rundi ekipe su podijeljene po grupama i svaka igra po jednu utakmicu protiv ostalih u svojoj grupi.
- Kad budu odigrane sve utakmice u preliminarnoj rundi, najboljih n ekipa iz svake grupe kvalificira se za sljedeću rundu, a ostale napuštaju prvenstvo. Vrijednost n zavisi od broja ekipa i formata koji će biti primijenjen u završnom dijelu prvenstva.
- FIVB je isprobao različite formate za završni dio prvenstva. Izgleda da već izvjesno vrijeme (od 2004) postoji konsenzus da barem polufinala i finale moraju biti odigrani po olimpijskom formatu.
- Četvrtfinala se mogu sastojati od grupa ekipa koje igraju jedne protiv drugih ili od direktnih susreta; u potonjem slučaju može biti potrebna i dodatna međurunda (ili više njih) kako bi se broj preostalih ekipa smanjio na osam.
- Primjenjuje se vrlo stroga restrikcija u vezi sa sastavima: dozvoljeno je samo 12 igrača po ekipi i zabranjeno je zvati zamjenske igrače u reprezentaciju čak i u slučaju povrede nekog prvotimca.
Osvajači medalja[uredi | uredi izvor]
Tabela medalja[uredi | uredi izvor]
| Rang | Nacija | Zlato | Srebro | Bronza | Ukupno |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. |  Rusija [A] | 6 | 3 | 3 | 12 |
| 2. | Italija | 4 | 1 | 0 | 5 |
| 3. | Brazil | 3 | 3 | 1 | 7 |
| 4. |  Poljska | 3 | 2 | 0 | 5 |
| 5. |  Češka [B] | 2 | 4 | 0 | 6 |
| 6. |  Sjedinjene Američke Države | 1 | 0 | 2 | 3 |
| 7. |  Njemačka [C] | 1 | 0 | 1 | 2 |
| 8. |  Kuba | 0 | 2 | 2 | 4 |
 Rumunija | 0 | 2 | 2 | 4 | |
| 10. |  Bugarska | 0 | 1 | 4 | 5 |
| 11. |  Srbija [D] | 0 | 1 | 1 | 2 |
| 12. |  Nizozemska | 0 | 1 | 0 | 1 |
| 13. |  Japan | 0 | 0 | 2 | 2 |
| 14. |  Argentina | 0 | 0 | 1 | 1 |
 Francuska | 0 | 0 | 1 | 1 | |
| Ukupno (15 nacija) | 20 | 20 | 20 | 60 | |
- Napomene
- ^ FIVB smatra Rusiju (od 1993) nasljednicom rezultata Sovjetskog Saveza (1948–1991) i Zajednice nezavisnih država (1992).
- ^ FIVB smatra Češku (od 1994) nasljednicom rezultata Čehoslovačke (1948–1993).
- ^ Nakon reunifikacije Njemačke Zapadna Njemačka (1949–1990) preimenovana je u Njemačku (od 1991), apsorbiravši Istočnu Njemačku (1949–1990) s rezultatima.
- ^ FIVB smatra Srbiju (od 2007) nasljednicom rezultata SFR Jugoslavije (1948–1991), SR Jugoslavije (1992–2002) i Srbije i Crne Gore (2003–2006).
Najkorisniji igrači[uredi | uredi izvor]
- 1949–1966: Nije dodijeljeno
- 1970:
Rudi Schumann (NJDR) - 1974:
Stanisław Gościniak (POLJ) - 1978: Nije dodijeljeno
- 1982:
Vjačeslav Zajcev (SSSR) - 1986:
Philippe Blain (FRA) - 1990:
Andrea Lucchetta (ITA) - 1994: Lorenzo Bernardi (ITA)
- 1998:
Rafael Pascual (ŠPA) - 2002:
Marcos Milinkovic (ARG) - 2006:
Gilberto Godoy Filho (BRA) - 2010: Murilo Endres (BRA)
- 2014: Mariusz Wlazły (POLJ)
- 2018: Bartosz Kurek (POLJ)
- 2022: Simone Giannelli (ITA)
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Competition (introduction)". worldgrandprix.2017.fivb.com. Pristupljeno 20. 10. 2019.
