Ġgantija
| Svjetska baština | |
|---|---|
 Ggantija 2022 | |
| Lokacija |  Malta |
| Dio | Megalitski hramovi na Malti |
| Sadrži | 1.Ġgantija, 2.Ġgantija |
| Kriterij | iv |
| Referenca | 132 |
| Uvrštenje | 1980. (4. sjednica) |
| Proširenja | 1992, 2015. |
| Površina | 0.715 ha |
| Tampon-zona | 33 ha |
| Koordinate | N36 2 56.688 E14 16 10.092 |
Ġgantija kompleks je jedinstveni prahistorijski spomenik na ostrvu Gozo, Malta. Sastoji se dvije građevinske religijske strukture sa posebnim ulazima i ograđene su zajedničkim zidom. Izgrađeni su tokom 4. i 3. milenijuma prije nove ere, u mlađem kamenom dobu.[1]
Hramovi su stariji od Stounhendža i egipatskih piramida i do 1993. god. smatrani su za najstarije samostojeće kamene građevine na svijetu. Te godine završena su arheološka istraživanja nalazišta Göbekli Tepe u turskoj pokrajini Anadolija čija je starost hramova određena na više od 10.000 godina.
Svjetska baština[uredi | uredi izvor]
Kompleks je bio prekriven zemljom od ranih vremena, a otkrili su ga i pažljivo obnovili evropski i domaći malteški arheolozi počevši od 19. stoljeća.
Godine 1980. uvršten je na UNESCO-ovu listu svetske baštine.[2] Osim ovog kompleksa, na UNESCO-ov popis svjetske baštine na Malti uvršteno je još pet (5) hramova, dok je ukupan broj hramova na Malti iz ovog perioda veći od 20.
Svaka cjelina se sastoji od više apsida koje okružuju središnji hodnik. Dva fragmenta gipsa sa crvenim okerom, koji su sada izloženi u Muzeju Ġgantija, sugeriraju da su unutrašnji zidovi malterisani i krečeni. Hramovi sadrže eliptično predvorje ispred konkavne fasade. Sačuvani horizontalni zidani slojevi ukazuju na to da su spomenici imali krovove s korbama, što je za svoje vrijeme bilo izuzetno sofisticirano rješenje. Dekorativne karakteristike hramova su paneli sa izbušenim rupama i reljefni paneli koji prikazuju spiralne motive, drveće, biljke i razne životinje.
Iz materijalnih dokaza zna se da je bogosluženje u hramovima na Malti uključivalo žrtvovanje životinja, dok se malo zna o obredima i ritualima koji su se tamo odvijali. Iako su to veliki hramovi, njihove unutrašnje odaje nemaju dovoljno prostora da prime više od nekoliko ljudi u isto vrijeme. Stoga javno bogosluženje u velikim grupama, kao što se danas praktikuje u tipičnim crkvama i hramovima, nije bi bilo moguće. Obožavali su boginju majku čiji je tip poznat po ranijim statuetama pronađenim po Mediteranu. Slične statue nalaze se i na Malti, a nekoliko je jedinstveno velikih dimenzija.[3]
Lokalitetom upravlja Baština Malta, dok vlasništvo nad okolnim zemljištem varira.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "UNESCO - Ġgantija hramovi". whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "UNESCO - Megalitski hramovi Malte ID 132". whc.unesco.org. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "Prahistorijski hramovi Malte". www.art-and-archaeology.com. Pristupljeno 9. 10. 2021.