Bariton

Vrsta glasa

Ženski	Muški
Sopran	Kontratenor
Mezzosopran	Tenor
Kontraalt	Bariton
	Bas

Bariton je tip klasičnog muškog pjevačkog glasa čiji se vokalni opseg nalazi između basa i tenora. To je najčešći muški glas. Sam termin potiče od grčke riječi βαρύτονος (barýtonos), što znači „duboko zvučeći“. Kompozitori obično pišu muziku za ovaj glas u rasponu od drugog F ispod srednjeg C do F iznad srednjeg C (tj. F2–F4) u horskoj muzici, te od drugog G ispod srednjeg C do G iznad srednjeg C (G2–G4) u opernoj muzici, iako se opseg može proširiti na oba kraja. Podvrste baritona uključuju bariton-Martin (lagani bariton), lirski bariton, Kavalierbariton, Verdijev bariton, dramski bariton, plemeniti bariton (baryton-noble) i bas-bariton.

Historija

Prva upotreba termina „bariton“ pojavila se kao baritonans krajem 15. stoljeća, uglavnom u francuskoj sakralnoj polifonoj muzici. U toj ranoj fazi termin se često koristio za najdublji glas (uključujući i bas), ali je u Italiji 17. stoljeća imao šire značenje i koristio se za opis prosječnog muškog horskog glasa.

Baritoni su približno dobili raspon kakav je poznat i danas početkom 18. stoljeća, ali su se još dugo smatrali dijelom bas dionica sve do 19. stoljeća. Mnoge operne partiture iz 18. stoljeća sadrže uloge označene kao bas koje su u stvarnosti bile niske baritonske uloge (ili bas-baritonske u savremenom smislu). Primjeri za to mogu se naći u operama i oratorijima Georga Friedricha Handela. Najveće i najtrajnije uloge za baritone u opernoj muzici 18. stoljeća komponovao je Wolfgang Amadeus Mozart. Među njima su Grof Almaviva u Figarovoj ženidbi, Guglielmo u Così fan tutte, Papageno u Čarobnoj fruli i Don Giovanni.

19 stoljeće

U pozorišnim dokumentima, listama glumačkih podjela i novinskim izvještajima od početka 19. stoljeća pa do sredine 1820-ih, termini primo basso, basse chantante i basse-taille često su se koristili za pjevače koje bismo kasnije nazvali baritonima. Među njima su bili Filippo Galli, Giovanni Inchindi i Henri-Bernard Dabadie. Basse-taille i pravi bas često su se miješali jer su njihove uloge ponekad izvodili pjevači bilo koje od te dvije glasovne kategorije.

Stil pjevanja bel canto, koji se razvio u Italiji početkom 19. stoljeća, potisnuo je operu seria prethodnog stoljeća kojom su dominirali kastrati. To je dovelo do toga da se bariton počne posmatrati kao zasebna glasovna kategorija odvojena od basa. Tradicionalno, basovi u operama su dobijali uloge autoriteta, poput kraljeva ili velikih svećenika; ali s pojavom fleksibilnijeg baritonskog glasa, uloge dodijeljene nižim muškim glasovima proširile su se u smjeru povjerljivih saputnika ili čak romantičnih protagonista — što je inače pripadalo tenorskom registru. Ipak, često su se baritoni znali naći i u ulozi negativaca.

Glavni kompozitori bel canto opere smatraju se:

• Gioachino Rossini Seviljski brijač, William Tell);
• Gaetano Donizetti (Don Pasquale, L'elisir d'amore, Lucia di Lammermoor, Lucrezia Borgia, La favorite);
• Vincenzo Bellini (I puritani, Norma);
• Giacomo Meyerbeer (Les Huguenots); i
• mladi Giuseppe Verdi (Nabucco, Ernani, Macbeth, Rigoletto, La traviata, Il trovatore).

Opere ovih kompozitora, uz Verdijeva zrela djela kao što su Bal pod maskama (Un ballo in maschera), Moć sudbine (La forza del destino), Don Karlos (Don Carlos/Don Carlo), revidirani Simon Bokanegra (Simon Boccanegra), Aida, Otello i Falstaff, otvorile su mnoge nove i plodne izvođačke puteve za baritone. Figaro u Seviljskom berberinu (Il barbiere di Siviglia) često se naziva prvom pravom baritonskom ulogom. Ipak, Doniceti i Verdi u svom vokalnom pisanju isticali su gornjih pet tonova baritonskog glasa, umjesto njegovih nižih nota — čime su stvarali zvuk blistavije boje. Daljnje puteve otvorile su muzički složene i fizički zahtjevne opere Riharda Vagnera (Richard Wagner) koje su u drugoj polovini 19. stoljeća ušle u glavni repertoar svjetskih opernih kuća.

Najznačajniji međunarodni bariton prve polovine 19. stoljeća bio je Italijan Antonio Tamburini (1800–1876). Bio je poznat kao tumač Don Đovanija u istoimenoj Mocartovoj operi, kao i specijalista za Belinija i Donicetija. Komentatori su hvalili njegov glas zbog ljepote, fleksibilnosti i glatke emisije tona, što su obilježja bel canto pjevača. Tamburinijev opseg je bio bliži bas-baritonu nego modernom „Verdijevom baritonu“. Njegov francuski pandan bio je Henri-Bernard Dabadie, koji je bio stub Pariške opere između 1819. i 1836. i tvorac nekoliko značajnih Rosinijevih baritonskih uloga, uključujući Viljem Tel (Guillaume Tell). Dabadie je pjevao i u Italiji, gdje je 1832. prvi izveo ulogu Belkorea u L'elisir d'amore.

Najvažniji Tamburinijevi nasljednici u italijanskom stilu bili su svi Verdijevi baritoni. Među njima su:

• Giorgio Ronconi, koji je prvi tumačio naslovnu ulogu u Verdijevom Nabuccu
• Felice Varesi, koji je prvi izveo naslovne uloge u Macbeth i Rigolettu, kao i Germonta u La traviata,
• Antonio Superchi, prvi tumač Don Karla u Ernani,
• Francesco Graziani, prvi Don Karlo di Vargas u La forza del destino,
• Leone Giraldoni, koji je prvi tumačio Renata u Un ballo in maschera i bio prvi Simon Boccanegra,
• Enrico Delle Sedie, koji je bio prvi Renato u Londonu,
• Francesco Pandolfini, čije je pjevanje u La Scali tokom 1870-ih Verdi visoko cijenio,
• Antonio Cotogni, veoma hvaljen pjevač u Milanu, Londonu i Sankt Peterburgu, prvi italijanski Poza u Don Carlos, a kasnije i veliki vokalni pedagog,
• Filippo Coletti, koji je prvi tumačio Verdijeve uloge Gusmana u Alziri, Frančeska u I masnadieri, Germonta u drugoj verziji Travijate, a za koga je Verdi razmatrao pisanje (neostvarene) opere Kralj Lear,
• Giuseppe Del Puente, koji je s velikim uspjehom pjevao Verdijeva djela u Sjedinjenim Američkim Državama.

Među baritonima koji nisu bili rođeni u Italiji, a bili su aktivni u trećoj četvrtini 19. stoljeća, Tamburinijev plašt istaknutog izvođača Mocartove i Donicetijeve muzike vjerovatno je najvjernije preuzeo Belgijanac Camille Everardi, koji se kasnije nastanio u Rusiji i predavao pjevanje. U Francuskoj je Paul Barroilhet naslijedio Dabadiea kao najpoznatiji bariton Pariške opere. Poput Dabadiea, i on je pjevao u Italiji i stvorio jednu važnu Donicetijevu ulogu: Alfonsa u La favorite (1840).

Srećom, gramofon je izumljen dovoljno rano da se na pločama zabilježe glasovi vodećih italijanskih Verdijevih i Donicetijevih baritona posljednja dva desetljeća 19. stoljeća, čije su operne izvedbe odlikovale znatna umjetnička sloboda i visoki stepen tehničke zaokruženosti. Među njima su bili Mattia Battistini, poznat kao „kralj baritona“; Giuseppe Kaschmann, koji je neuobičajeno pjevao Vagnerove uloge Telramunda i Amfortasa ne na italijanskom, već na njemačkom jeziku, na Bajrojtskom festivalu 1890-ih; Giuseppe Campanari; Antonio Magini-Coletti; Mario Ancona, izabran da bude prvi Silvio u Pagliaccima; te Antonio Scotti, koji je 1899. došao u Metropolitan operu iz Evrope i ostao na njenom repertoaru sve do 1933. Antonio Pini-Corsi bio je najistaknutiji italijanski buffo bariton u periodu od oko 1880. do Prvog svjetskog rata, specijalizovan za komične operne uloge Rosinija, Donicetija i Paera, među ostalima. Godine 1893. prvi je izveo ulogu Forda u Verdijevoj posljednjoj operi Falstaff.

Među njihovim savremenicima isticali su se uglađeni i tehnički vješti francuski baritoni Jean Lassalle, slavljen kao najuspješniji bariton svoje generacije; Victor Maurel, prvi tumač Verdijevih uloga Jaga i Falstafa te Tonija u Leonkavalovim Pagliaccima; Paul Lhérie, prvi Poza u revidiranoj, italijanskoj verziji Don Carlosa; i Maurice Renaud, pjevač-glumac izuzetne veličine. Lasal, Morel i Reno uživali su izvanredne karijere s obje strane Atlantika i ostavili dragocjenu baštinu snimaka. Pet drugih značajnih frankofonih baritona, koji su također snimali u ranim danima gramofona/fonografa, bili su Léon Melchissédec i Jean Noté iz Pariške opere, te Gabriel Soulacroix, Henry Albers i Charles Gilibert iz Opéra-Comique. Kvekerski bariton David Bispham, koji je pjevao u Londonu i New Yorku između 1891. i 1903, bio je vodeći američki muški pjevač ove generacije. Također je snimao za gramofon.

Najstariji poznati baritonski solista za kojeg se sa sigurnošću zna da je snimao na gramofonskim pločama bio je Englez Sir Charles Santley. Santli je debitovao u Italiji 1858. godine i postao jedan od vodećih pjevača u Covent Gardenu. Još je 1890-ih držao koncerte u Londonu koje je kritika visoko hvalila. Kompozitor Fausta, Charles Gounod, napisao je ariju Valentina „Even bravest heart“ za njega na njegov zahtjev za londonsku produkciju 1864, kako bi vodeći bariton imao vlastitu ariju. Nekoliko primitivnih snimaka na cilindrima iz oko 1900. kolekcionari pripisuju dominantnom francuskom baritonu iz 1860-ih i 1870-ih, Jean-Baptiste Faure, prvom tumaču Poze u Verdijevoj originalnoj francuskoj verziji Don Carlosa. Međutim, malo je vjerovatno da je For (koji se povukao 1886.) lično snimio te cilindre. Ipak, njegov savremenik Antonio Cotogni, vjerovatno najistaknutiji italijanski bariton svoje generacije, može se čuti, kratko i prigušeno, u duetu sa tenorom Francesco Marconijem, snimljenom kada je imao 77 godina. (Kotonj i Markoni su zajedno nastupili u prvoj londonskoj izvedbi Ponkjelijeve (Amilcare Ponchielli) opere La Gioconda 1883. godine, tumačeći uloge Barnabe i Enza).

Podvrste

U muzičkoj literaturi 19. stoljeća spominju se određene podvrste baritona. Među njima su lagani i tenorski baryton-Martin, nazvan po francuskom pjevaču Jean-Blaise Martinu, 1768/69–1837), te dublji i snažniji Heldenbariton (današnji bas-bariton) najčešće korišten u Wagnerovim operama.

Vjerovatno najistaknutiji Heldenbaritoni wagnerovog doba bili su: August Kindermann, Franz Betz i Theodor Reichmann. Betz je prvi tumačio Hansa Sachsa u "Majstorima pjevačima" ("Die Meistersinger") i pjevao ulogu Wotana u prvom ciklusu "Prstena Nibelunga" u Bayreuthu, dok je Reichmannn prvi izveo ulogu Amfortasa u "Parsifalu". Lirski njemački baritoni pjevali su lakše Wagnerove uloge poput Volframa u "Tannhäuseru", Kurvenala u "Tristanu i Izoldi" ili Telramunda u "Lohengrinu". Ostvarili su i značajan napredak u izvođenju umjetničke pjesme i oratorija, pri čemu je Franz Schubert posebno favorizirao nekoliko baritona za svoja vokalna djela, naročito Johann Michael Vogl.

Operete 19. stoljeća postale su domen laganijih baritonskih glasova. Oni su dobijali komične uloge u tradiciji komičnih basova iz prethodnog stoljeća u mnogim produkcijama Gilberta i Sullivana). Ipak, francuski majstor operete Jacques Offenbach) dodijelio je ulogu negativca u "Hofmanovim pričama" ("Les contes d’Hoffmann") snažnom baritonu, radi dramatskog efekta. Drugi francuski kompozitori 19. stoljeća, kao što su: Giacomo Meyerbeer, Hector Berlioz, Camille Saint-Saëns, Georges Bizet i Jules Massenet, također su pisali privlačne baritonske partije. Među njima su: Nelusko u "Afrikanki" ("L’Africaine", posljednja opera Mayerbeera), Mefistofel u "Prokletstvu Fausta" ("La damnation de Faust", uloga koju su ponekad izvodili i basovi), Svećenik Dagona u "Samsonu i Dalili", Eskamiljo u "Carmen", Zurga u "Lovcima na bisere" ("Les pêcheurs de perles"), Lesko u "Manon", Atanael u '"'Taisi" ("Thaïs") i Irod u "Herodiadi". Ruski kompozitori u svojim operama također su koristili značajne baritonske uloge", poput naslovnih uloga u "Evgeniju Onjeginu" Pjotra Čajkovskog, prvi put izvedenom 1879) i "Knezu Igoru" Aleksandra Borodina 1890.

Mocartova djela nastavila su se izvoditi tokom 19. stoljeća, iako, općenito gledano, njegove opere nisu bile cijenjene od strane kritičara i publike u mjeri u kojoj su to danas. Tada su ulogu Don Đovanija – vjerovatno Mocartovog najvećeg muškog opernog lika – češće izvodili baritoni nego visoki basovi. Među slavnim Donovima kasnog 19. i ranog 20. stoljeća Scotti i Maurel, kao i Portugalac Francisco D’Andrade te John Forsell).

Verismo bariton, Verdijev bariton i druge podvrste pominju se u nastavku, iako ne nužno u kontekstu 19. stoljeća.

20 stoljeće

Početak 20. stoljeća otvorilo je više prilika za baritone nego ikada ranije, jer su ukus publike za uzbudljivim vokalnim izrazom i naturalističkim, „isječcima iz života“ u opernim zapletima zahvatili Italiju i proširili se dalje. Najistaknutiji verismo baritoni uključivali su velike pjevače u Evropi i Americi, poput profinjenog Đuzepea De Luke (Giuseppe De Luca, prvi Šarples u Madama Butterfly), Marija Sammarca (Mario Sammarco, prvi Žerar u Andrea Chénier), Eugenio Giraldoni, prvi Skarpija u Tosci), Paskvalea Amata (Pasquale Amato, prvi Rance u La fanciulla del West), Riccardo Stracciari, poznatog po bogatom i privlačnom tembru) i Domenika Viglione Borghesea, čiji je glas veličinom nadmašivao jedino „lavlji glas“ Titte Ruffa. Ruffo je bio najdominantniji italijanski bariton svog doba ili, može se tvrditi, bilo kojeg doba, na vrhuncu od ranih 1900-ih do ranih 1920-ih, s uspjehom u Italiji, Engleskoj i Americi (u Chicagu i kasnije u Metu).

Glavni verismo kompozitori bili su: Giacomo Puccini, Ruggero Leoncavallo]], Pietro Mascagni Alberto Franchetti, Umberto Giordano i Francesco Cilea. Verdijeva djela, ostala su popularna širom Italije, u špansko-govornim zemljama, Sjedinjenim Američkim Državama, Ujedinjenom Kraljevstvu i Njemačkoj, gdje je između dva rata došlo do velikog Verdijevog preporoda u Berlinu.

Izvan italijanske opere, važan dodatak austro-njemačkom repertoaru desio se 1905. Richard Strauss Salome, gdje je ključna uloga Jovana Krstitelja dodijeljena baritonu (Holanđanin Anton van Rooy, specijalista za wagnera, pjevao je Jovana u Metu 1907). Godine 1925. njemački bariton Leo Schützendorf stvorio je naslovnu ulogu u Bergovom (Alban Berg) potresnom Wozzecku. U zasebnom razvoju, francuski kompozitor Klod Debisi (Claude Debussy) u svojoj postvagnerovskoj majstoriji Pelléas et Mélisande dodijelio je dvije glavne baritonske uloge na premijeri 1902, koje su pjevali Jean Périer i Hector Dufranne, s kontrastnim glasovima (Dufranne je imao tamniji i snažniji instrument od Perijevog laganog baryton-Martin glasa).

Tipična za 20. stoljeće bila je progresija Vagnerovih baritona od viših prema nižim partijama. Njemački bariton Hans Hotter debitovao je 1929, najprije u Verdiju i ulogama u Štrausovim operama (Friedenstag, Capriccio), da bi 1950-ih bio slavljen kao vodeći svjetski bas-bariton, posebno za interpretaciju Votana. Među značajnim Vagnerijancima bili su njegovi prethodnici Leopold Demut, Anton van Rooy, Hermann Weil, Clarence Whitehill, Friedrich Schorr, Rudolf Bockelmann, Hans-Hermann Nissen.

Pored „teških“ Vagnerovih baritona, u Njemačkoj i Austriji između Prvog i Drugog svjetskog rata djelovao je i niz lirski orijentisanih pjevača: Joseph Schwarz, Heinrich Schlusnus, Herbert Janssen, Willi Domgraf-Fassbaender, Karl Schmitt-Walter i Gerhard Hüsch. Njihovi italijanski savremenici uključivali su Carlo Galeffi, Giuseppe Danise, Enrika Molinarija, Umberta Urbana, Cesare Formichi, Luigija Montasanta, Apola Granfortea, Benvenuta Franccia, Renata Zanellija (koji je 1924. prešao na tenorske uloge), Marija Basiolu, Govanija Ingiljerija, Karla Morelija (mlađeg brata Renata Zanellija, rođenog u Čileu) i Karla Taljabuja (Carlo Tagliabue).

Među Verdijevim baritonima 1920-ih i 1930-ih isticao se Mariano Stabile, poznat po ulogama Jaga, Rigoletta i Falstafa (u La Scali pod Toskaninijevom palicom). Iako više cijenjen kao glumac nego po kvalitetu glasa, bio je globalno aktivan. Njega je naslijedio Tito Gobbi, svestrani pjevač-glumac, poznat po upečatljivim komičnim i tragičnim interpretacijama tokom 1940-ih, 50-ih i ranih 60-ih. Izveo je više od 100 uloga, posebno u Verdijevim i Pučinijevim operama, uključujući slavnu partnerstvu s Marijom Kallas u Tosci.

Gobbijevi rivali bili su Gino Bechi, Giusepe Valdengo, Paolo Silveri,Giuseppe Taddei, Ettore Bastianini, Cesare Bardelli i Giangiacomo Guelfi. Njegov savremenik, Velšanin Geraint Evans, proslavio se kao Falstaf na Glaindbornu i ulogama u operama Bendžamina Britna, a smatra se da mu je najbolja uloga bila Wozzeck. Njegov značajni nasljednik bio je Bryn Terfel, koji je debitovao 1990. i izgradio međunarodnu karijeru u Verdiju, Mocartu i Vagneru.

Prvi poznati američki bariton bio je Charles W. Clark, aktivan u Parizu početkom 1900-ih. Kasnije, 1920-ih, istakla se generacija američkih baritona snažnog glasa, uključujući Lawrence Tibbett, Richarda Bonelija, John Charles Thomas, Robert Weede, Leonard Warren i Robert Merrill. Američki bariton Arthur Endreze, iako rođen u SAD-u, bio je baziran u Parizu i specijalizovao se za francuski repertoar.

U isto vrijeme, u Metu, Kovent Gardenu i Bečkoj operi djelovao je glasoviti mađarski bariton Sandor/Alexander Sved.

Najistaknutiji Verdijevi baritoni 1970-ih i 1980-ih bili su Renato Bruzon (Renato Bruson), Pjero Kapučili (Piero Cappuccilli), američki bariton Šeril Milns (Sherrill Milnes), Šveđanin Ingvar Viksell (Ingvar Wixell) i Rumun Nikolae Herlea (Nicolae Herlea). U Britaniji se isticao ser Tomas Alen (Sir Thomas Allen), cijenjen zbog svestranosti repertoara. Norman Bejli (Norman Bailey) proslavio se kao Votan i Hans Sachs, a njegov rival bio je Amerikanac Tomas Stjuart (Thomas Stewart). Među poslijeratnim Vagnerijancima bili su Kanađanin Džordž London (George London), Nijemac Herman Ude (Hermann Uhde) i Amerikanac Džejms Moris (James Morris).

Od kasnog 20. stoljeća, značajni baritoni bili su Vladimir Černov (Vladimir Chernov), Dmitrij Hvorostovski (Dmitri Hvorostovsky) i Sergej Leiferkus, koji su pjevali Verdija i ruske kompozitore (Čajkovski, Evgenij Onjegin, Pikova dama).

U francuskoj pjesmi isticali su se bas-bariton Žoze van Dam (José van Dam) i laganiji Žerar Suzaj (Gérard Souzay). Njegov učitelj Pjer Bernak (Pierre Bernac) bio je glavni tumač Pulenkovih pjesama, dok su raniji predstavnici stila bili Din Gili (Dinh Gilly), Šarl Panzera (Charles Panzéra) i Australac Džon Braunli (John Brownlee). Australac Piter Doson (Peter Dawson) ostavio je vrijedne snimke Hendela 1920-ih i 1930-ih, a Harold Vilijams (Harold Williams) bio je značajan australijski bariton u Ujedinjenom Kraljevstvu. Britanski baritoni 1930-ih i 1940-ih uključivali su Denisa Nobla (Dennis Noble) i Roja Hendersona (Roy Henderson).

Prije Drugog svjetskog rata, njemački baritoni Hajnrih Šlusnus, Gerhard Hüsch i Herbert Janssen bili su slavljeni za liderske recitale i operne nastupe u Verdiju, Mocartu i Vagneru. Nakon rata, pojavili su se Herman Prej (Hermann Prey) i Ditrih Fišer-Diskau (Dietrich Fischer-Dieskau), od kojih je Fišer-Diskau stekao najveću slavu kao pjevač liderskog repertoara. Novija generacija uključuje Olafa Bära, Matijasa Gernu (Matthias Goerne), Volfganga Holcmajra (Wolfgang Holzmair), Tomasa Kvasthofa (Thomas Quasthoff), Štefana Genca i Kristijana Gerahera (Christian Gerhaher). Među poznatim savremenim baritonima su i Italijani Đorđo Zankanaro (Giorgio Zancanaro) i Leo Nuči (Leo Nucci), Francuz Fransoa le Ru (François le Roux), Kanađani Džerald Finli (Gerald Finley) i Džejms Vestman (James Westman), te Amerikanci Tomas Hampson (Thomas Hampson) i Nejtan Gan (Nathan Gunn), kao i Englez Sajmon Kinlisajd (Simon Keenlyside).

Vokalni raspon

Baritonski vokalni raspon ( _{G2 –G4} ) označen na basovskom sistemu (lijevo) i ( _{A2 –A4} ) na klavijaturi klavira zelenom bojom sa srednjim C ( _C4 ) prikazanim crnom tačkom.

Vokalni raspon baritona nalazi se između bas i tenor glasovnih tipova. Obično se kreće od drugog G ispod srednjeg C (G2) do G iznad srednjeg C (G4). Kompozitori najčešće pišu muziku za ovaj glas u rasponu od drugog F ispod srednjeg C do F iznad srednjeg C (tj. F2–F4) u horskoj muzici, te od drugog A ispod srednjeg C do A iznad srednjeg C (A2–A4) u opernoj muzici.

Podvrste i uloge u operi

Unutar kategorije baritonskog glasa općenito se priznaje sedam podtipova: baryton-Martin (lagani bariton), lirski bariton, Kavalierbariton, Verdijev bariton, dramski bariton, baryton-noble (plemeniti bariton) i bas-bariton.

Baryton-Martin

Baryton-Martin (ponekad nazivan i lagani bariton) nema donji raspon G2–B2 koji je dostupan težem baritonu, te posjeduje svjetliju, gotovo tenorsku boju glasa. Njegov uobičajeni opseg je od C3 do B iznad srednjeg C (C3–B4). Uglavnom se pojavljuje samo u francuskom repertoaru, a ovaj Fach je dobio ime po francuskom pjevaču Žan-Blezu Martinu (Jean-Blaise Martin). Povezan s usponom baritona u 19. stoljeću, Martin je bio poznat po svojoj sklonosti falsetu, a oznaka „baryton Martin“ korištena je (Faure, 1886) kako bi se njegov glas razlikovao od „Verdijevog baritona“, koji je grudni registar produžavao u gornje tonove. Ovaj tip glasa dijeli primo passaggio i secondo passaggio s dramskim tenorom i Heldentenor-om (C4 i F4), te se stoga mogao obučavati i kao tenor.

Uloge za baryton-Martin u operi:

• Eneja (Aeneas), Dido and Aeneas (Pursel / Purcell)
• Dankaïre (Dancaїre), Carmen (Bize / Bizet)
• L'horloge comtoise, L'enfant et les sortilèges (Ravel)
• Orfej (Orfeo), L'Orfeo (Monteverdi)
• Peleas (Pelléas), Pelléas et Mélisande (Debussy)
• Ramiro, L'heure espagnole (Ravel)

Lirski bariton

Lirski bariton je blaži i nježniji tip baritonskog glasa, bez oštrine; lakši i možda mekši od dramskog baritona, s višom tesiturom. Njegov uobičajeni opseg je od A ispod C3 do A♭ iznad srednjeg C (A2–A♭4). Najčešće se dodjeljuje komičnim ulogama.

Uloge lirskog baritona u operi:

• Grof Almaviva, Figarova ženidba (Le nozze di Figaro, Mozart)
• Guljelmo (Guglielmo), Così fan tutte (Mozart)
• Papageno, Čarobna frula (Die Zauberflöte, Mozart)
• Doktor Malatesta, Don Pasquale (Donizetti)
• Prospero, The Tempest (Adès)
• Marčelo (Marcello), La bohème (Puccini)
• Figaro, Seviljski berberin (Il barbiere di Siviglia, Rossini)
• Morales, Carmen (Bizet)
• Top, The Tender Land (Copland)

Kavalierbariton

Riccardo Stracciari pjeva ariju Giorgia Germonta Di provenza il mar il suol iz La traviate

Kavalierbariton je metalni glas koji može izvoditi i lirske i dramske fraze, s muževnom i plemenitom baritonskom bojom. Njegov uobičajeni opseg je od A ispod niskog C do G iznad srednjeg C (A2–G4). Ipak, nije toliko snažan kao Verdijev bariton, od kojeg se očekuje da ima snažan scenski nastup, možda i mišićav ili fizički impozantan izgled.

Uloge Kavalierbariton-a u operi:

• Don Giovanni, Don Giovanni (Mocart)
• Grof, Capriccio (Richard Strauss)
• Giorgio Germont, La traviata (Verdi)
• Zurga, Les pêcheurs de perles (Bizet)

Verdi bariton

Verdi bariton je specijalizovanija glasovna kategorija i podvrsta dramskog baritona. Njegov uobičajeni opseg je od G ispod niskog C do B♭ iznad srednjeg C (G2–B♭4). Verdi bariton podrazumijeva glas sposoban da dosljedno i s lakoćom pjeva u najvišem dijelu baritonskog raspona. Ovaj glas uglavnom posjeduje mnogo squilla.

• Amonasro, Aida
• Conte di Luna, Il trovatore
• Don Carlo, Ernani
• Don Carlo di Vargas, La forza del destino
• Falstaff, Falstaff
• Ford, Falstaff
• Germont, La traviata
• Iago, Otello
• Macbeth, Macbeth
• Nabucco, Nabucco
• Renato, Un ballo in maschera
• Rigoletto, Rigoletto
• Rodrigo, Don Carlos
• Simon Boccanegra, Simon Boccanegra

Dramski bariton

Dramski bariton je glas bogatiji, puniji i ponekad oštriji od lirskog baritona, s tamnijom bojom. Njegov uobičajeni opseg je od G pola oktave ispod low C do G iznad middle C (G2–G4). Ova kategorija približno odgovara Heldenbaritonu u njemačkom Fach sistemu, osim što neke uloge Verdijevog baritona nisu uključene. Primo passaggio i secondo passaggio kod Verdijevog i dramskog baritona nalaze se na B♭ i E♭, pa se razlikovanje temelji više na boji glasa i tesituri. Uloge iz ove kategorije uglavnom imaju nešto nižu tesituru od tipičnih Verdijevih baritonskih uloga, dostižući tonove iznad F samo u trenucima najveće dramatske napetosti. Mnoge Puccinijeve uloge spadaju u ovu kategoriju. Ipak, važno je naglasiti da je Verdijev bariton u suštini dramski bariton s većom lakoćom u izvođenju viših tonova (Verdijeve uloge uglavnom se kreću oko tercu više). Budući da se Verdijev bariton ponekad smatra podvrstom dramskog baritona, neki pjevači izvode uloge iz oba repertoara. Također, niža tesitura ovih uloga omogućava da ih često pjevaju i bas-baritoni.

Uloge dramskog baritona u operi:

• Jack Rance, La fanciulla del West (Puccini)
• Scarpia, Tosca (Puccini)
• Iago, Otello (Verdi)
• Escamillo, Carmen (Bizet)

Plemeniti bariton (baryton-noble)

Baryton-noble znači „plemeniti bariton“ i odnosi se na glasovnu kategoriju koja zahtijeva dostojanstven scenski nastup, glatku vokalizaciju i snažnu deklamaciju, sve u savršenoj ravnoteži. Ova kategorija potiče iz Pariške opere, ali je snažno uticala i na Verdija (Don Carlo u Ernani i La forza del destino; Conte di Luna u Il trovatore; Simon u Simon Boccanegra) i na Wagnera (Wotan; Amfortas). Slična je tipu Kavalierbariton.

Uloge plemenitog baritona u operi:

• Aleko, Aleko
• Alberich, Siegfried
• Albert, Werther
• Alfio, Cavalleria rusticana
• Amfortas, Parsifal
• Amonasro, Aida
• Ascanio Petrucci, Lucrezia Borgia
• Athanaël, Thaïs
• Barnaba, La Gioconda
• Baron Mirko Zeta, The Merry Widow
• Belcore, L'elisir d'amore
• Boris Godunov, Boris Godunov
• Chou En-lai, Nixon in China
• Chorèbe, Les Troyens
• Count di Luna, Il trovatore
• Count Monterone, Rigoletto
• Count Tomsky, The Queen of Spades
• Count von Eberbach, Der Wildschütz
• Dandini, La Cenerentola
• Don Carlo, Ernani
• Don Carlo di Vargas, La forza del destino
• Don Giovanni, Don Giovanni
• Dr. Malatesta, Don Pasquale
• Dr. P., The Man Who Mistook His Wife for a Hat
• Duke of Nottingham, Roberto Devereux
• Dunois, The Maid of Orleans
• Eddie Carbone, A View from the Bridge
• Eochaidh, The Immortal Hour
• Enrico Ashton, Lucia di Lammermoor
• Ernesto, Il pirata
• Escamillo, Carmen
• Eugene Onegin, Eugene Onegin
• Falstaff, Falstaff
• Figaro, The Barber of Seville
• Ford, Falstaff
• Ford, The Merry Wives of Windsor
• Francisco Goya, Facing Goya
• Friedrich von Telramund, Lohengrin
• Fyodor Poyarok, The Legend of the Invisible City of Kitezh and the Maiden Fevroniya
• Gérard, Andrea Chénier
• Giorgio Germont, La traviata
• Golaud, Pelléas et Mélisande
• Guglielmo, Così fan tutte
• Guglielmo Tell, William Tell
• Hamlet, Hamlet
• Hans Heiling, Hans Heiling
• Herr von Faninal, Der Rosenkavalier
• High Priest of Dagon, Samson and Delilah
• Horace Tabor, The Ballad of Baby Doe
• Iago, Otello
• Igor Svyatoslavich, Prince Igor
• Ivan Mazepa, Mazeppa
• Jack Rance, La fanciulla del West
• Jochanaan, Salome
• John Styx, Orpheus in the Underworld
• Jupiter, Orpheus in the Underworld
• Kilian, Der Freischütz
• Kochubey, Mazeppa
• Krušina, The Bartered Bride
• Kurwenal, Tristan und Isolde
• Le Comte de Nevers, Les Huguenots
• Le Comte de Saint-Bris, Les Huguenots
• Lescaut, Manon Lescaut
• Lescaut, Manon
• Lionel, The Maid of Orleans
• Lord Cockburn, Fra Diavolo
• Lord Guglielmo Cecil, Maria Stuarda
• Marcello, La bohème
• Marullo, Rigoletto
• Mercutio, Roméo et Juliette
• Nabucco, Nabucco
• Ottokar, Der Freischütz
• Paolo Albiani, Simon Boccanegra
• Papageno, The Magic Flute
• Peter, Hänsel und Gretel
• Prince Afron, The Golden Cockerel
• Prince Vyazminsky, The Oprichnik
• Prince Yeletsky, The Queen of Spades
• Prince Nikita Kurlyatev, The Enchantress
• Prosdocimo, Il turco in Italia
• Raimbaud, Le comte Ory
• Richard Nixon, Nixon in China
• Ruggiero, La Juive
• Rigoletto, Rigoletto
• Rodrigue, Don Carlos
• Scarpia, Tosca
• Schaunard, La bohème
• Sharpless, Madama Butterfly
• Sherasmin, Oberon
• Simon, Simon Boccanegra
• Sir Riccardo Forth, I puritani
• Tonio, Pagliacci
• Tutor, Le comte Ory
• Valentin, Faust
• Wolfram von Eschenbach, Tannhäuser
• Wozzeck, Wozzeck
• Zurga, Les pêcheurs de perles

Bas-bariton

Renato Capecchi pjeva Non più andrai iz Le nozze di Figaro

Opseg bas-baritona proteže se od F ispod low C do F ili F♯ iznad srednjeg C (F2–F4 ili F♯4). Bas-baritoni se obično dijele u dvije posebne kategorije: lirski bas-bariton i dramski bas-bariton.

Uloge lirskog bas-baritona u operi:

• Don Pizarro, Fidelio (Beethoven)
• Golaud, Pelléas et Mélisande (Debussy)
• Méphistophélès, Faust (Gounod)
• Don Alfonso, Così fan tutte (Mozart)
• Figaro, The Marriage of Figaro (Mozart)
• Leporello, Don Giovanni (Mozart)

Uloge dramskog bas-baritona u operi:

• Aleko, Aleko (Rahmanjinov)
• Igor, Prince Igor (Borodin)
• Dutchman, The Flying Dutchman (Wagner)
• Hans Sachs, Die Meistersinger von Nürnberg (Wagner)
• Wotan, Der Ring des Nibelungen (Wagner)
• Amfortas, Parsifal (Wagner)

Gilbert i Sullivan

Sve Savoy opere Gilberta i Sullivana imaju barem jednog glavnog baritonskog lika (često komičnog protagonista). Značajne operetske uloge uključuju:

• Archibald Grosvenor, Patience
• Bill Bobstay (Boatswain's Mate), H.M.S. Pinafore
• Captain Corcoran, H.M.S. Pinafore
• Dr. Daly, The Sorcerer
• The Duke of Plaza-Toro, The Gondoliers
• Florian, Princess Ida
• Giuseppe Palmieri, The Gondoliers
• Jack Point, The Yeomen of the Guard
• John Wellington Wells, The Sorcerer
• King Gama, Princess Ida
• Ko-Ko, The Mikado
• Lord Mountararat, Iolanthe
• The Lord Chancellor, Iolanthe
• Luiz, The Gondoliers
• Major-General Stanley, The Pirates of Penzance
• Major Murgatroyd, Patience
• The Pirate King, The Pirates of Penzance
• Pish-Tush, The Mikado
• Pooh-Bah, The Mikado
• Reginald Bunthorne, Patience
• Sir Despard Murgatroyd, Ruddigore
• Sir Joseph Porter, H.M.S. Pinafore
• Sir Richard Cholmondeley (Lieutenant of the Tower), The Yeomen of the Guard
• Sir Ruthven Murgatroyd (as Robin Oakapple), Ruddigore
• Strephon, Iolanthe
• Samuel, The Pirates of Penzance
• Wilfred Shadbolt, The Yeomen of the Guard

Bariton u popularnoj muzici

U barbershop muzici, baritonska dionica se pjeva u sličnom opsegu kao i lead (koji nosi melodiju), ali obično nešto niže od njega. Barbershop bariton ima posebnu i specijalizovanu ulogu u formiranju četvoroglasne harmonije koja karakteriše ovaj stil.

Bariton je često onaj koji treba podržati ili „popuniti“ bas zvuk (najčešće pjevajući kvintu iznad osnovnog basa) i upotpuniti akord. S druge strane, bariton se ponekad nađe u ulozi da harmonizira iznad melodije, što zahtijeva gotovo tenorsku boju glasa. Pošto bariton popunjava akord, njegova dionica često nije naročito melodična.

U bluegrass muzici, melodijska linija se naziva lead. Tenor se pjeva u intervalu terce iznad lead-a. Bariton je kvinta skale u kojoj je lead osnova, pa se može pjevati ispod lead-a, ali i iznad lead-a (pa čak i iznad tenora), u kojem slučaju se naziva „high baritone“.

Suprotno tome, „soul“ baritoni imaju tradicionalniju boju glasa, ali pjevaju u vokalnom opsegu bližem tenoru. Među takvim pjevačima su David Ruffin, Wilson Pickett, Otis Redding, Tom Jones, Michael McDonald i Levi Stubbs iz grupe The Four Tops.

Također pogledati

• Kategorija baritona
• Fach, njemački sistem za klasifikaciju glasova
• Klasifikacija glasova u neklasičnoj muzici
• Spisak baritona u neklasičnoj muzici

Dodatna literatura

• Faure, Jean-Baptiste (1886.) La voix et le chant: traité pratique, Heugel, objavljeno u engleskom prijevodu kao The Voice and Singing (Francis Keeping i Roberta Prada, prevodioci), Vox Mentor, 2005.
• Matheopoulos, H. (1989) Bravo – Najveći svjetski muški pjevači raspravljaju o svojim ulogama, Victor Gollancz Ltd.
• Bruder, Harold, bilješke na omotu knjige, Maurice Renaud: Kompletni gramofonski snimci 1901–1908, Marston Records, 1997. (Raspravlja o Renaudu i mnogim njegovim baritonskim savremenicima, kao i o stilskoj promjeni u opernom pjevanju na prelazu iz 19. u 20. vijek.) Preuzeto 4. marta 2008.

Vanjski linkovi

• Bariton na Wikimedia Commonsu