Bolest slična Gaucherovoj
| Gaucherolike bolesti | |
|---|---|
| Drugi nazivi | Gaucherova bolest tipovi 2 i 3 |
 | |
| Aktivno mjesto beta-glukocerebrozidaze | |
| Specijalnost | Medicinska genetika, Enzimologija |
| Uobičajeno pojavljivanje | Urođena |
| Frekvencija | Ovisno o tipu i populacijama: Australija: 1:57.000 ; Nizozemska: 1,16/100.000; Češka: 1,13/100.000; Aškenazi Jevreji: 1/855 |
Gaucherova i njoj slične Gaucherolike bolesti, znane i kao boesti nedostatka glukocerebrozidaze i bolesti nedostatka glukozilceramidaze poznate su lizosomske bolesti skladištenja.[1]
Klinička obilježja[uredi | uredi izvor]
Gaucherova bolest (GD) obuhvata kontinuum kliničkih nalaza od perinatalnog smrtonosnog poremećaja do asimptomskog tipa. Identifikacija tri glavna klinička tipa (1, 2 i 3) i dva druga podtipa (perinatalno-smrtonosni i kardiovaskularni) korisna je u određivanju prognoze i liječenja. GD tip 1 (Gaucherova bolest) karakteriše prisustvo kliničkih ili radiografskih dokaza o bolesti kostiju (osteopenija, fokusne razlagačke ili sklerotske lezije i osteonekroza), uvećane jetra i slezena, anemija i trombocitopenija, bolesti pluća i odsustvo primarne bolesti centralnog nervnog sistema.[2][3]
GD tipove 2 i 3, poamatrane kao Gaucherolike bolesti karakteriše prisustvo primarne neuvne bolesti; u prošlosti su se razlikovale po starosti početka i brzini progresije bolesti, ali ove razlike nisu apsolutne.
- Bolest s početkom u dobi prije dvije godine, ograničenim psihomotornim razvojem i brzo progresivnim tokom sa smrću u dobi od dvije do četiri godine klasificira se kao GD tip 2.
- Osobe sa GD tipa 3 mogu se javiti prije dvije godine, ali često imaju sporije progresivni tok, sa preživljavanjem u trećoj ili četvrtoj deceniji.
Perinatalno-smrtonosni oblik povezan je s ihtioziformnim ili kolodijskim abnormalnostima kože ili s neimunskim hidropsom fetalis. Kardiovaskularni oblik karakterizira kalcifikacija aortnog i mitralnog zaliska, blaga splenomegalija, zamućenje rožnjača i suprajezgarna oftalmoplegija. Kardiopulmonalne komplikacije su opisane sa svim kliničkim podtipovima, iako se razlikuju po učestalosti i težini.
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Dijagnoza GD se oslanja na demonstraciju deficitarne aktivnosti enzima glukocerebrozidaze (glukozilceramidaze) u leukocitima periferne krvi ili drugim ćelijama sa jedrom ili identifikacijom bialelnih patogenih varijanti u GBA. Napomena: Numeracija aminokiselina za glukocerebrozidazu korištena u ovom GeneReviewu slijedi nomenklaturu koju preporučuje HGVS, koja uključuje prvih 39 aminokiselina, i razlikuje se od tradicionalnog sistema numeriranja koji ne uključuje prvih 39 aminokiselina. Koristeći nomenklaturu koju preporučuje HGVS, patogena varijanta p.Asn370Ser je nazvana p.Asn409Ser, a patogena varijanta p.Leu444Pro je nazvana p.Leu483Pro.
Upravljanje[uredi | uredi izvor]
Liječenje manifestacija: Kada je moguće, upravljanje multidisciplinarnim timom u Sveobuhvatnom Gaucher centru. Za osobe koje ne primaju terapiju zamjene enzima (ERT) ili terapiju redukcije supstrata (SRT), simptomsko liječenje uključuje djelomičnu ili potpunu splenektomiju za masivnu splenomegaliju i trombocitopeniju. Podrška za sve pogođene osobe može uključivati: transfuziju krvnih produkata za tešku anemiju i krvarenje; analgetici za bol u kostima; operacija zamjene zglobova za ublažavanje hronične boli i obnavljanje funkcije i sredstva protiv resorpcije kostiju, kalcij i vitamin D za osteoporozu.
Prevencija primarnih manifestacija: ERT se obično dobro podnosi i obezbjeđuje dovoljno egzogenog enzima da prevlada blokadu u kataboličkom putu, čisteći uskladišteni supstrat, GL1, i na taj način preokrene krvnu sliku i zahvaćenost jetre/slezene. Iako je transplantacija koštane srži (BMT) poduzeta kod osoba s teškim GD, prvenstveno onih s kroničnom neurološkom zahvaćenošću (GD tip 3), ovaj postupak je u velikoj mjeri zamijenjen ERT ili SRT. Miglustat može biti indiciran kod simptomski obilježenih osoba koje nisu u stanju da primaju ERT. Pokazalo se da eliglustat poboljšava ili stabilizira ključne karakteristike bolesti kod onih koji nisu na terapiju zamjenom enzima ili su prešli s nje.
- Prevencija sekundarnih komplikacija
O upotrebi antikoagulansa kod osoba sa teškom trombocitopenijom i/ili koagulopatijom treba se konsultirati sa hematologom, kako bi se izbjegla mogućnost pretjeranog krvarenja.
- Nadzor
Preporuke za sveobuhvatno serijsko praćenje objavili su Međunarodni registar kolaborativne Gaucher (ICGG) i druge grupe. Sredstva/okolnosti koje treba izbjegavati: Nesteroidni protivupalni lijekovi kod osoba s umjerenom do teškom trombocitopenijom.
- Evaluacija rizičnih srodnika
Prikladno je ponuditi testiranje asimptomkim rizičnim rođacima, tako da oni s nedostatkom enzima glukocerebrozidaze ili bialelnim patogenim varijantama mogu imati koristi od rane dijagnoze i liječenja ako je indicirano.
- Upravljanje trudnoćom
Trudnoća može pogoršati postojeće simptome i pokrenuti nove promjene kod pogođenih žena. Osobe s teškom trombocitopenijom i/ili abnormalnostima zgrušavanja imaju povećan rizik od krvarenja u vrijeme porođaja. Preporučuje se pregled kod hematologa prije porođaja. Nedostatak studija o sigurnosti primjene eliglustata tokom trudnoće i dojenja doveo je do preporuke da se ovaj lijek izbjegava tokom trudnoće, ako je to moguće.
Genetičko savjetovanje[uredi | uredi izvor]
Gaucherova bolest (GD) nasljeđuje se autosomno recesivno. Prilikom začeća, svaki brat oboljele individue ima 25% šanse da bude pogođen, 50% šanse da bude asimptomski nositelj i 25% šanse da ne bude pogođen, a da nije nositelj. Ciljana analiza za patogene varijante može se koristiti za otkrivanje nositelja u visokorizičnim populacijama (npr. Aškenazi Jevreji). Budući da je frekvencija nosioca GD-a u određenim populacijama visoka (npr. 1/18 kod osobaa aškenaskog jevrejskog porijekla) i p[Asn409Ser;Asn409Ser] fenotip je promjenjiv, oni koji su podvrgnuti testiranju nositelja mogu se identificirati kao homozigoti. Prenatalno testiranje za trudnoću s povećanim rizikom moguće je korištenjem molekuldkog genetičkog testiranja, kada su poznate obje patogene varijante u porodici – ili testom enzimske aktivnosti glukocerebrozidaze ako je poznata samo jedna ili nijedna patogena varijanta u porodici.
Analiza delecija/duplikacija usmjerenih na gen otkriva unutargenske delecija ili duplikacije. Metodi koji se oslanjaju na hibridizaciju, kao što je amplifikacija sonde zavisna od multipleksne ligacije (MLPA) ili genski ciljani mikročip dizajniran za otkrivanje delecija ili duplikacija jednog egzona, možda neće otkriti delecije ili duplikacije u regijama visoke homologije.[4]
- Učestalost tipova 2 i 3 po kritičnim sekvencana varijante 1
| Varijanta 1 | Pogođene osobe tipovima 2 i 3 (%) |
| p.[Asn409Ser]+[Asn409Ser] | 29 |
| p.[Asn409Ser]+[?] | 20 |
| p.[Asn409Ser]+[Leu483Pro] | 16 |
| p.Asn409Ser+c.84dupG | 12 |
| p.[Leu483Pro]+[Leu483Pro]4 | 6 |
| p.[Leu483Pro]+[?] | 3 |
| p.Asn409Ser+c.115+1G>A | 3 |
Prosječna pogoenas odrasla osoba s rezultirajućim hipersplenizmom povezanim s pancitopenijom (tj. anemijom, leukopenijom i trombocitopenijom. Infarkt slezene može dovesti do akutnog abdominalnog bola. Rijetko, akutni hirurški hitni slučajevi mogu nastati zbog rupture slezene.[5][6]
Povećanje jetre (hepatomegalija) je uobičajeno, iako su ciroza i zatajenje jetre rijetke.[7][8]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Baldellou A, Andria G, Campbell PE, Charrow J, Cohen IJ, Grabowski GA, Harris CM, Kaplan P, McHugh K, Mengel E, Vellodi A. Paediatric non-neuronopathic Gaucher disease: recommendations for treatment and monitoring. 2004.
- ^ Charrow J, Andersson HC, Kaplan P, Kolodny EH, Mistry P, Pastores G, Prakash-Cheng A, Rosenbloom BE, Scott CR, Wappner RS, Weinreb NJ. Enzyme replacement therapy and monitoring for children with type 1 Gaucher disease: consensus recommendations. 2004.
- ^ Grabowski GA, Andria G, Baldellou A, Campbell PE, Charrow J, Cohen IJ, Harris CM, Kaplan P, Mengel E, Pocovi M, Vellodi A. Pediatric non-neuronopathic Gaucher disease: presentation, diagnosis and assessment. Consensus statements. 2004.
- ^ NIH Technology Assessment Panel on Gaucher Disease. Gaucher disease. Current issues in diagnosis and treatment. JAMA. 1996;275:548–53. []PubMed}]
- ^ Campbell PE, Harris CM, Harris CM, Sirimanna T, Vellodi A. A model of neuronopathic Gaucher disease. J Inherit Metab Dis. 2003;26:629–39. PubMed
- ^ Capablo JL, Saenz de Cabezón A, Fraile J, Alfonso P, Pocovi M, Giraldo P., Spanish Group on Gaucher Disease. Neurological evaluation of patients with Gaucher disease diagnosed as type 1. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2008;79:219–22. PubMed
- ^ Ayto RM, Hughes DA, Jeevaratnam P, Rolles K, Burroughs AK, Mistry PK, Mehta AB, Pastores GM. Long-term outcomes of liver transplantation in type 1 Gaucher disease. Am J Transplant. 2010;10:1934–9. PubMed
- ^ Baldellou A, Andria G, Campbell PE, Charrow J, Cohen IJ, Grabowski GA, Harris CM, Kaplan P, McHugh K, Mengel E, Vellodi A. Paediatric non-neuronopathic Gaucher disease: recommendations for treatment and monitoring. Eur J Pediatr. 2004;163:67–75. [PubMed].