Castrum

Maketa rimskog logora kod Bona

Castra (latinski jezik: jednina castrum, množina castra) je vrsta vojnog logora ili utvrđenja koje je gradila i koristila rimska vojska. U ovim utvrdama su stalno ili privremeno se boravili pripadnici jedinica rimske vojske npr. legije. Naziv castra (i kao jednina) se striktno odnosio objekte vojne namjene dok je castrum mogao biti i civilni objekat izgrađen u svrhu zaštite. Castre su imale tipično pravougaoni oblik.

Budući prvenstveno vojni objekat konstruisan za smještaj legionara i utvrđen u odbrambene svrhe, castra je imala dodatne strukture sa elementima koji su otežavali napad na nju i njeno uništenje. Između ostalih, tu su bili:

• Jarak određene dubine koji se u zavisnosti od konfiguracije terena i samog položaja castre mogao protezati cijelom dužinom vanjskih zidova.
• Palisade ili prepreka u obliku ograde izgrađena oko castre, najčešće od drvenih kolaca.
• Odbrambene kule sa grudobranima za strijelce. Kule su najčešće utvrđivale glavni ulaz u castru.
• Prepreke različite veličine i oblika kojim se otežavao pristup neprijateljskoj konjici i pješadiji; ukršteno kolje, čičci i sl.

Unutar castre su se nalazili šatori ili barake za smještaj legionara i oficira, radionice za izradu i popravak vojne opreme, sanitarne prostorije, kanalizacija, vodovod i sl. Broj i vrsta ovih i ostalih objekata kao i materijal izrade zavisili su uglavnom od vremenskog perioda tokom kojeg su castre egzistirale; prvobitno uglavnom od drveta a s vremenom i nadogradnja u kamenu. Izvan castre, na teritoriji koju je pokrivala data vojna jedinica, nalazili su se istureni logori, osmatračnice itd.

Rimska castra je služila i kao osnovni urbanistički plan pri izgradnji rimskih gradova prema kojem su se sve ulice sjekle pod pravim uglom.

Castre u koje su imale stalni karakter s vremenom su prerastale u gradove (Torino, Bolonja, Firenca u Italiji; Chester, Lancaster, Manchester (uočiti nastavke -caster i -chester; očigledno je porijeklo iz latinskog jezika) tu Ujedinjenom Kraljevstvu). Na području bivše SFRJ rimska vojska je imala castre u Emoni (Ljubljana), Sirmiumu (Sremska Mitrovica), Mursi (Osijek) itd.

Primjeri

• 
  Utvrđena kapija
• 
  Osmatračnica, rekonstrukcija
• 
  Kanalizacioni odvod
• 
  Ostaci rimskog logora u Masadi, Izrael
• 
  Ostaci rimskog logora u Masadi, Izrael

Također pogledajte

• Legija