Dvor Zvorničko-tuzlanske eparhije

Dvor Srpskopravoslavne zvorničko-tuzlanske eparhije, 2019.

Dvor Srpskopravoslavne zvorničko-tuzlanske eparhije sa pokretnim nasljeđem nalazi se u Tuzli. Na sjednici Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj od 3. do 9. jula 2007. godine, zgrada dvora proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Wik. Pokretno nasljeđe sačinjava zbirka od 35 ikona.

Historija

U dokumentaciji tuzlanske mitropolije koji datiraju iz jula 1913., urađenim u Građevinskom odjeljenju Zemaljska vladaZemaljske vlade, nalaze se potpisi: predstojnika Građevinskog odjeljenja Kuševića i Rudolfa Teniesa, Karla Paržika i Josipa Pospišila.

Iz pisma-molbe mitropolita zvorničko-tuzlanskog Ilariona, upućenog Zemaljskoj vladi u Sarajevu radi dodjele novčane pomoći za opremanje rezidencije, zna se da je useljena 1915. godine, mada nije bila dovršena. To potvrđuje i dokument iz 1916. godine o opremnju. Slijeganje tla u Tuzli prourokovalo je slijeganje i ovog objekta. Radovi na sanaciji, zajedno sa Sabornom crkvom, obavljeni su 1990. god.

Opis

Poređenjem nacrta projekta zgrade mitropolije u Mostaru, koju je 1908. godine projektovao Karl Paržik, sa projektnim rješenjem zgrade tuzlanske mitroplolije iz 1911. godine, kao i onim iz 1913. godine, nedvosmisleno se može zaključiti da je dispoziciono rješenje zgrade tuzlanske mitropolije, organizacija prostora oko centralnog hola, kao i zenitalno osvjetljenje hola, ideja preuzeta iz konceptualnog rješenja zgrade mostarske mitropolije.

Fasade mitropolije u Tuzli razriješene su u strogoj geometrijskoj kompoziciji sa plitkim nišama i žlijebovima u zidnom platnu, te su oštrim sjenama naglašene vertikale u kompoziciji. Originalni, geometrizirani detalji razrađeni su precizno, naglašavajući linearizam i kubizam formi koji imaju porijeklo u historicizmu. Mostarsko rješenje bilo je polazište za ovaj projekt, ali se ne može tvrditi da je Paržik bio zaslužan i za definitivno rješenje dispozicije i fasada. Tenies ne navodi ovaj projekat u pregledu svojih radova, te dileme u vezi sa autorom ovog zanimljivog ostvarenja još postoje.

Gabaritne mjere objekta iznose cca 23 x 21,85 metara. Objekat je zidan od cigle, a konstruktivni sistem čine masivni nosivi zidovi (debljine cca 60 cm).

Zbirku od 35 ikona radili su nepoznati srpski, grčki, ruski, ukrajinski i autori sa Krita.

Literatura

• Branka Dimitrijević - Arhitekt Karl Paržik, doktorska disertacija, Arhitektonski fakultet, Sveučilište u Zagrebu, 1989