Elči Ibrahim-pašina medresa
 | Ovaj članak ili neka od njegovih sekcija nije dovoljno potkrijepljena izvorima (literatura, web-stranice ili drugi izvori). |
Elči Ibrahim-pašina medresa nalazi se u Travniku u središnjem dijelu Bosne i Hrecegovine predstavlja jedno od veoma značajnih kulturnih bogatstava Bosne i Hercegovine koje je nastalo 1705. godine (2005. godine obilježena je tristota godišnjica postojanja).
Historija[uredi | uredi izvor]
Elči Ibrahim-pašina medresa je osnovana daleke 1705. godine, u periodu kada je Bosna i Hercegovina bila pod upravom Osmanskog cartsva. Njen osnivač je Elči Ibrahim-paša, jedan od vezira koji su stolovali u Travniku, tadašnjoj bosanskoj prijestonici, odakle su upravljali Bosnom. U Travniku su nekada postojale tri medrese, a Elči Ibrahim-pašina medresa je najstarija od njih i jedina koja je do danas preživjela.
Ibrahim-paša je bio turskog porijekla, vrlo dobar diplomata po čemu je dobio nadimak elči - mirotvorac, a nadasve dobar vjernik i veliki dobrotvor, koji je u to vrijeme osim medrese uvakufio još niz objekata vjerskog i privrednog karaktera koji su izdržavali medresu, ali koji se nisu, osim medrese, na žalost do danas održali.
Zgrada medrese iz 1705. godine srušena je 1892. godine prilikom izgradnje pruge kroz Travnik, ali je austrougarska vlast u to doba kao nadoknadu za rušenje te zgrade sagradila današnju zgradu medrese u periodu 1892.-1895. godine, koja je veća od nekadašnje. Nastava se od tada odvijala u sadašnjoj zgradi medrese sve do 1941. godine, kada se zbog ratnih okolnosti premješta na drugo mjesto, do 1943. godine.
Nakon završetka Drugog svjetskog rata, po uspostavi komunističke vlasti, medresi je zabranjen daljnji rad, što je bio slučaj i sa mnogim drugim medresama u Bosni i Hercegovini. Njih je u Bosni i Hercegovini pred Drugi svjetski rat bilo 33, nakon čega je samo jednoj, Gazi Husrev-begovoj medresi u Sarajevu, bio dozvoljen rad, koja i danas postoji i radi. Još od odlaska Turaka sa ovih prostora, uspostavom austrougarske vlasti 1878. godine, te uspostavom Kraljevine Jugoslavije, a pogotovu uspostavom komunističkog režima nakon Drugog svjetskog rata, sistematski se radilo na uništavanju muslimanskog bića, između ostalog i zatvaranjem medresa, kako muslimani ne bi mogli sticati vjersko obrazovanje. Tada su u Bosni i Hercegovini zatvorene 32 medrese, koje su bile centri okupljanja i opismenjavanja muslimanske omladine.
Objekat medrese je u periodu od Drugog svjetskog rata do njenog ponovnog otvaranja služila raznim svrhama: Dom za stare i iznemogle osobe, Psihijatrijska bolnica, mjesto skupljanja beskućnika sa ovoga područja, da bi jedno vrijeme bila potpuno napuštena i prepuštena da propada i truhne. Čak je u jednom periodu predlagano da se ona potpuno sruši. 1983. godine tadašnje općinske vlasti daju zgradu medrese firmi "Šipad", koja zgradu adaptira i pretvara u prostor za izlaganje i prodaju namještaja. Ova namjena ostaje sve do našeg ulaska u zgradu sredinom 1994. godine, kada se počelo sa adaptiranjem zgrade i radovim na vraćanju objekta svrsi zbog koje je i napravljen. Konkretan rad na ponovnom otvaranju ove medrese datira još od 1990. godine, odmah nakon pada bivšeg režima, ali se do realizacije te ideje moralo čekati do 1994. godine. U tom periodu su vršene pripreme za ponovno otvaranje.
Za kratko vrijeme uspjeli smo izvršiti preuređenje objekta sadašnjoj namjeni, te izvršiti nabavku neophodnog namještaja kako za učionice, tako i za spavaonice i ostale potrebne prostorije. Učenici su primljeni, njih 96 u prvi razred, u tri odjeljenja i nastava je počela, a samim tim i ova Medresa sa radom nakon 53 godine prekida u radu, 8. oktobra 1994. godine. Svi primljeni učenici su smješteni u zgradi Medrese, u njoj pohađaju nastavu i borave jer je ovo škola internatskog tipa a hrane se u zakupljenom restoranu u neposrednoj blizini zgrade Medrese.
Od školske 2004./2005. godine prvi put u historiji Elči Ibrahim-pašine medrese pokrenuta su ženska odjeljenja. Primljeno je jedno odjeljenje i planirano je da se svake godine upiše po jedno muško i jedno žensko odjeljenje.
Medresa kao obrazovna ustanova[uredi | uredi izvor]
Elči Ibrahim-pašina medresa u Travniku je srednja, stručna vjerska škola, koja svojim polaznicima, u duhu islamskih propisa, daje odgoj, vjersko i opće obrazovanje i sprema ih za poslove imama, hatiba i muallima i njima ravnih vjerskih znanja za koje se traži srednja stručna sprema, kao i za nastavak školovanja na islamskim i drugim fakultetima u zemlji i inostranstvu.
Školovanje u Medresi traje 4 godine.
Elči Ibrahim-pašina medresa je internatskog tipa i djeluje kao jedinstvena škola sa muškim i ženskim odjeljenjima.
Medresom upravlja Upravni odbor koji ima 9 članova čije članove i predsjednika imenuje Rijaset Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini. U sastav Upravnog odbora ulaze dva predstavnika iz reda nastavnika (profesora) odnosno odgajatelja i dva predstavnika roditelja učenika. Roditelji svoje predstavnike u Upravni odbor biraju na zajedničkom roditeljskom sastanku. Mandat članova Upravnog odbora traje 4 godine.
O Elči Ibrahim-paši[uredi | uredi izvor]
Vezir na Bosni Elči Ibrahim-paša je u Travniku za svog vezirovanja podigao medresu i uz nju biblioteku u koju je uvakufio 103 rukopisne knjige. Zanimljiv je tekst pečata, koji je utisnut na svaki rukopis:
"Uvakufio je Elči Ibrahim-paša govoreći: 'Dobra djela odstranjuju zla..."
Kao i ostali vakifi i Elči Ibrahim-paša je odredio kako treba postupati prema knjizi. Tako je po njegovoj odredbi dopušteno đacima iz Travnika uzimati knjige, ali pod "jakim zalogom". U pravilima biblioteke naznačena je i kazna za bibliotekara, ukoliko ne postupa prema propisima i ne poštuje ih. U ovu biblioteku mnogi bogatiji i ugledniji građani Travnika zavještali su čitave veće kolekcije rukopisnih i štampanih knjiga. Tako je velika kolekcija knjiga, koja je bila vlasništvo bosanskog valije Mehmed-paše Kukavice, pripadala njegovoj medresi kao vakufi u Travniku, podignutoj oko 1760. godine po svemu sudeći dospjela u ovu biblioteku. I Ali Dželaludin-paša (1820.-1822.) uvakufio je dosta knjiga iz svoje biblioteke.
