Evropska unija

Evropska unija Европейски съюз (bg); Evropská unie (cs); Den Europæiske Union (da); Europese Unie (nl); European Union (en); Euroopa Liit (et); Euroopan unioni (fi); Union européenne (fr); Europäische Union (de); Ευρωπαϊκή Ένωση (el); Europska unija (hr); Európai Unió (hu); An tAontas Eorpach (ga); Unione Europea (it); Eiropas Savienība (lv); Europos Sąjunga (lt); L-Unjoni Ewropea (mt); Unia Europejska (pl); União Europeia (pt); Uniunea Europeană (ro); Európska únia (sk); Evropska unija (sl); Unión Europea (sp); Europeiska unionen (sv);
	Zastava
	Uzrečica: Ujedinjeni u različitosti
	Himna: Oda radosti;
	Položaj Evropske unije
Glavno sjedište	Brisel, Strasbourg, Luxembourg;
Službeni jezik	Jezici Evropske unije
Broj zemalja članica	27 Austrija; Belgija; Bugarska; Češka; Danska; Estonija; Finska; Francuska; Grčka; Holandija; Hrvatska; Irska; Italija; Kipar; Latvija; Litvanija; Luksemburg; Mađarska; Malta; Njemačka; Poljska; Portugal; Rumunija; Slovačka; Slovenija; Španija; Švedska;
Lideri
• Predsjedavajući evropskog vijeća	Charles Michel
• Predsjedavajući evropske komisije	Ursula von der Leyen
• Predsjedavajući evropskog parlamenta	David Sassoli
• Predsjedavajući evropskog savjeta	Portugal
Datum osnivanja	Rimski ugovor; 1. januar 1958
Površina
• Ukupno	4.381.376 km2 (7.)
• Vode (%)	3,08
Stanovništvo
• Ukupno (2019)	513,481,691 (3.)
• Gustoća stanovništva	116,2/km2 (93.)
BDP (PKM)	Procjena 2019.
• Ukupno	$22.8 milijardi (1.)
• Per capita	$44,539
Gini (2018)	30.9
HDI (2017)	0.899
Valuta	Euro (€) Bugarski lev; Kiparska funta; Češka kruna; Danska kruna; Farska kruna; Hrvatska kuna; Mađarska forinta; Malteška lira; Poljski zlot; Rumunski lej; Švedska kruna;
Vremenska zona	UTC 0 - +2
Topografija
• Najviša tačka	Mont Blanc; 4.807 m
• Najveće jezero	Vänern; 5.648 km2
• Najveća rijeka	Dunav; 2.860 km
Internetska domena	.eu
Veb-sajt	europa.eu

Evropska unija (skraćeno: EU) je unija (zajednica) dvadeset sedam evropskih država, koje su, prije svega, locirane na teritoriji Evrope^[4]. Unija je oformljena pod sadašnjim imenom Ugovorom o Evropskoj uniji (više poznatim pod imenom Mastrihtski ugovor) 1992. godine. Mnogi aspekti EU su postojali i prije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija oformljenih pedesetih godina dvadesetog vijeka.

Političke aktivnosti Evropske unije se ispoljavaju u mnogim sferama, od politike zdravstva i ekonomske politike do inostranih poslova i odbrane. U zavisnosti od razvijenosti svake zemlje ponaosob, organizacija Evropske unije se razlikuje u različitim oblastima. EU je definisana kao federacija u monetarnim odnosima, agrokulturi, trgovini i zaštiti životne sredine; konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zaštiti potrošača, unutrašnjoj politici; i kao međunarodna organizacija u spoljnoj politici. Glavna oblast na kojoj EU počiva je jedinstveno tržište koje se bazira na carinskoj uniji, jedinstvenoj moneti (usvojenoj od strane 12 članica), zajedničkoj agrokulturnoj politici i zajedničkoj politici u sferi ribarstva.

29. oktobra 2004, predsjednici i premijeri evropskih država donijeli su prvi ustav Evropske unije, koji trenutno čeka ratifikaciju pojedinačno svake zemlje potpisnice.

Status[uredi | uredi izvor]

Evropska unija je najmoćnija regionalna organizacija koja trenutno u svijetu postoji. Kao što se iz prethodnog može vidjeti, u nekim oblastima gdje su države članice svoj suverenitet prepustile Evropskoj uniji, može se reći da je Evropska unija federacija ili konfederacija. Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlašćenja drugih članica na sebe bez dopuštenja određene članice. Isto tako, određeni broj članica rukovodi samostalno svojim politikama od nacionalnog interesa, kao što su inostrani poslovi, odbrana, valuta.

Zahvaljujući ovakvom ustrojstvu, Evropska unija se ne može definisati ni kao internacionalna organizacija ni kao konfederacija ili federacija. Moglo bi se reći da je sui generis cjelina.

Trenutni i budući status Evropske unije je predmet velike političke pažnje unutar nekih članica EU.

Institucije[uredi | uredi izvor]

Evropska unija ima nekoliko institucija:

Evropski parlament (751 članova)
Vijeće Evropske unije (ili „Vijeće ministara“) (27 članova)
Evropsko vijeće
Evropska komisija (27 članova)
Evropski sud pravde (27 sudaca)
Evropski revizorski sud (27 članova)
Postoji nekoliko finansijskih tijela:
Evropska centralna banka (koja zajedno s nacionalnim (nacionalnim) bankama čini Evropski sistem centralnih banaka)
Evropska investicijska banka (uključujući Evropski investicijski fond)

Mnogo je više tijela zaduženih za provođenje objektivne politike i pravde. To su agencije Evropske unije.

Osim toga, postoje savjetodavna tijela, uključujući:

Odbor regija

Evropsko vijeće[uredi | uredi izvor]

Političko vodstvo Evropske unije je Evropsko vijeće koje se obično sastaje četiri puta godišnje. Sastoji se od po jednog predstavnika po državi, ili šefa države ili premijera, s predsjednikom Evropskog vijeća i predsjednikom Evropske komisije. Predstavnicima država članica pomažu ministri vanjskih poslova. Evropsko vijeće koristi svoju vodeću ulogu u rješavanju sporova između država članica i institucija Evropske unije i u rješavanju političkih kriza i neslaganja oko kontroverznih pitanja i politika. Evropsko vijeće ne bi se trebalo identificirati s Vijećem Evrope, međunarodnom organizacijom nezavisnom od Evropske unije.

Dana 19. novembra 2009. Herman van Rompuy izabran je za prvog predsjednika Evropskog vijeća, dok je Catherine Ashton izabrana za visoku predstavnicu Unije za vanjsku i sigurnosnu politiku. Oboje su stupili na dužnost 1. decembra 2009. godine.

Vijeće Evropske unije[uredi | uredi izvor]

Vijeće Evropske unije (koje se ponekad naziva i Vijeće ministara) čini drugu polovinu zakonodavstva EU-a. Njega čine ministri iz svake države članice i sastaju se u različitom sastavu, u zavisnosti od problema kojim se bave. Unatoč različitom sastavu, smatra se jedinstvenim tijelom. Pored svoje zakonodavne uloge, Vijeće Evropske unije ima i izvršne funkcije na području zajedničke vanjske i sigurnosne politike.

Evropska komisija[uredi | uredi izvor]

Evropska komisija izvršno je tijelo i odgovorno je za zakonodavne inicijative i svakodnevno upravljanje Evropskom unijom. Trenutno ga čini 27 evropskih povjerenika za različita područja djelovanja, po jedan iz svake države. Predsjednika i članove Evropske komisije predlaže Evropsko vijeće. Imenovanje predsjednika i članova odbora mora odobriti Evropski parlament.

Evropski parlament[uredi | uredi izvor]

Evropski parlament predstavlja polovinu zastupnika u EU. 736 (uskoro bi bilo 750) Zastupnike Evropskog parlamenta izravno biraju državljani EU svakih pet godina. Iako se zastupnici biraju na razini države, organiziraju ih političke grupe, a ne državljanstvo. Svaka država članica ima određeni broj zastupnika, a u nekim slučajevima ih biraju nacionalne izborne jedinice. Parlament i Vijeće Evropske unije zajedno donose zakone u gotovo svim područjima u okviru redovnog zakonodavnog postupka. To se odnosi i na budžet Evropske unije. Konačno, Evropska komisija je odgovorna Evropskom parlamentu, za njegovo imenovanje potrebno je njegovo odobrenje i mora podnijeti izvještaje Parlamentu. Predsjednika Evropskog parlamenta zastupa Parlament. Predsjednika i potpredsjednika Sekretarijata biraju svake dvije i po godine zamjenici.

Stanovništvo i površina[uredi | uredi izvor]

EU je do kraja 2006. godine (25 država članica) obuhvaćala 3,973.597 km² (neznatno veća od Indije, čime bi bila 7. najveća država svijeta). Na tom teritoriju ima, prema popisu iz 2001., oko 456 milijuna stanovnika, s prosječnom gustoćom naseljenosti od 115 stanovnika/km².

Nakon priključenja Bugarske i Rumunije 1. januara 2007. godine, površina EU-a povećala se na 4.325.675 km², a populacija na 496 milijuna stanovnika.

Nakon ulaska Hrvatske u Evropsku uniju, 1. jula 2013. godine, površina EU-a povećala se na 4.381.376 km², a populacija na 506 milijuna stanovnika.

U slučaju da se u budućnosti priključi i Turska, koja je službene pregovore za priključenje počela 2005., površina EU iznosit će 5.159.209 km² a populacija oko 580 milijuna stanovnika.

Prosječni BDP po stanovniku iznosio je 27.000 USD. Najmanji BDP po stanovniku u američkim dolarima imaju Bugarska (7 500), Rumunija (9 500) te Hrvatska (12 000), a najveći Luksemburg (103 000), Irska (62 000), Danska (53 500) i Velika Britanija (40 000).

Pravna osnova[uredi | uredi izvor]

Pravna osnova Evropske unije su ugovori između njenih članica. Oni su donošeni tokom godina. Prvi takav ugovor je Ugovor u Parizu (1951) kojim je oformljena Evropska zajednica za ugalj i čelik između šest evropskih zemalja. Ovaj ugovor je istekao prije donošenja naknadnih ugovora. Sa druge strane, Rimski ugovor (1957) i dalje traje, poslije njega je donesen Mastrihtski ugovor (1992), koji je Evropsku uniju konstituisao pod tim imenom. Najviše amandmana na Rimski ugovor se ticalo pristupa 10 novih članica 1. maja 2004.

Članice EU su se nedavno dogovorile oko teksta Evropskog Ustava koji će, ako se ratifikuje od strane članica, postati prvi zvanični ustav EU zamjenjujući sve dotadašnje ugovore.

Ako Ustav ne prođe prilikom ratifikacije svih članica, onda bi bilo neophodno ponovo otvoriti pregovore u vezi njegovog donošenja.^{[nedostaje referenca]} Većina političara i državnih zvaničnika se slažu oko toga da je sadašnji pred-ustav nije odgovarajući za trenutnih 28 država članica (kao i za buduće). Stariji političari (naročito u Francuskoj) imaju stav da ako ustav ne ratifikuje nekoliko članica treba nastaviti bez njih.

Članice EU

Sjedišta institucija Evropske unije[uredi | uredi izvor]

Evropska unija nema zvanični glavni grad, a sjedišta njenih institucija se nalaze u nekoliko različitih gradova. Brisel je sjedište Evropske komisije i Savjeta Evropske unije (Savjet ministara), kao i domaćin sastanaka i plenarnih zasjedanja Evropskog parlamenta. Brisel se upravo zbog ovoga smatra de fakto glavnim gradom EU.
Strazbur je sjedište Evropskog parlamenta i domaćin je većine plenarnih zasjedanja.
Evropski sud pravde i sekretarijat Evropskog parlamenta se nalaze u Luksemburgu.
Evropska centralna banka je smještena u Frankfurtu.

Trenutna pitanja[uredi | uredi izvor]

Glavna pitanja s kojima se Evropska unija u ovom trenutku bavi jesu njeno proširenje na jug i istok, odnosi sa Sjedinjenim Američkim Državama, revizija pravila Pakta za stabilnost i ratifikacija Ustava Evropske unije od država članica.

Historija[uredi | uredi izvor]

Pokušaji da se ujedine disparatne nacije Evrope prethode nacionalnoj državi. Oni su se dešavali konstantno kroz historiju kontinenta još od propasti Rimskog carstva. Franačko carstvo Šarlemanja, Sveto Rimsko carstvo i Poljsko-Litvanski Komonvelt ujedinili su velika prostranstva. Mnogo kasnije, tokom 19. vijeka - carinske unije pod Napoleonom i osvajanja nacističke Njemačke '40. godina dvadesetog vijeka su imala samo trenutno postojanje.

S obzirom na izvorne jezičke i kulturne različitosti u Evropi, ovi pokušaji obično su podrazumjevali vojno potčinjavanje nevoljnih i neposlušnih nacija, što bi potom dovelo do nestabilnosti i konačnog neuspjeha. Jedan od prvih prijedloga za mirno ujedinjenje kroz saradnju i jednakost članstva dao je začetnik pacifizma Viktor Igo (1851). Nakon katastrofa Prvog, a zatim i Drugog svjetskog rata, pokretačka snaga za osnivanje Evropske unije (odnosno onoga iz čega će se ona potom razviti) značajno je porasla, vođena željom da se Evropa obnovi i spriječi mogućnost da se takvi užasi rata ikada ponove. Evropska zajednica za ugalj i čelik (oformljena 1951, a koju su činile: Zapadna Njemačka, Francuska, Italija i zemlje Beneluksa) je bila inicijalna kapsula za dalje ujedinjenje Evrope.

Prva carinska unija, koja se izvorno zvala Evropska ekonomska zajednica, osnovana je Rimskim ugovorom 1957, a implementirana 1. januara 1958. Kasnije se promijenila u Evropsku zajednicu, koja je sada "prvi stub" Evropske unije. EU se razvila od trgovačkog sistema do ekonomskog i političkog partnerstva.

Ekonomski položaj[uredi | uredi izvor]

Države članice	BDP ( PKM ) u milionima inter. dolara	BDP (PKM) po stanovniku međ. dolara	BDP (nominalni) po glavi stanovnika intermedijar dolara
Evropska unija	12.954.042	28.477	29.763
Luksemburg	33.436	72.945	76.224
Irska	179.516	42.859	49.533
Danska	195.788	36.079	48,53 hiljada
Austrija	286.767	35.002	37.378
Finska	171.848	32.822	36.928
Belgija	338.452	32.500	35.843
Holandija	524.035	32.062	38.323
Njemačka	2.605.373	31.572	33.356
Švedska	283.802	31.235	39.562
Francuska	1.900.467	30.322	33.387
Italija	1.726.869	29.727	30.144
Španija	1.145.078	27.542	27.815
Grčka	261.018	23.519	20.545
Slovenija	46.384	23.250	17.535
Kipar	18.563	22.334	20.500
Malta	8.103	20.365	13.847
Portugal	210.049	19.949	17.224
Češka	198.931	19.478	12.587
Mađarska	179.606	18.492	11.375
Estonija	23.927	17.802	10.342
Slovačka	93.288	17.239	9.471
Litva	52.705	15.443	8.310
Poljska	526.253	13.797	8.410
Latvija	31.841	13.784	8.401
Bugarska	76.696	10.003	3.686
Rumunija	204.412	9446	5.254
Hrvatska	57.983	17.885	8.710
Kandidati za članstvo:
Turska	609.987	8385	5.692
Sjeverna Makedonija	16.700	8.080	2.564
Srbija	47,77	7.234	3.215
Crna Gora	2.412	3.800	1.784
Island (povukao se 2014.)	11,82	36,62
Albanija	18.329	5.107	2.441
Potencijalni članovi :
Bosna i Hercegovina	32.040	8.200	2.561
Kosovo	13.020	6.500

Metode[uredi | uredi izvor]

Da bi postigla svoj cilj, Evropska unija želi da oformi infrastrukturu koja prelazi preko državnih granica. Harmonizovani standardi prave veće i produktivnije tržište; a države članice mogu da oforme svoju carinsku uniju bez gubitaka. Na primjer, države čiji građani nikad ne bi pristali da jedu istu hranu mogu i dalje da se dogovore oko standarda.

U skorije vrijeme, EU nastavlja da širi svoj uticaj na istok. Primila je nekoliko (12) novih članica, a planira da primi još nekoliko novih u skorijoj budućnosti.^{[nedostaje referenca]} Nada je da će to uticati na njihove ekonomije, i političku stabilnost, kao što je to svojevremeno bio slučaj sa Španijom, Portugalom i Grčkom.

Dalje proširenje na istok donijelo bi na duge staze značajnu korist u ekonomiji, ali zemlje još dalje ka istoku Evrope još nisu podobne za ulazak u Uniju^{[nedostaje referenca]}, naročito zbog njihovih ekonomija. Proširenje Evropske unije bi mnogo značilo za razrješenje poslijeratne krize na području bivše Jugoslavije, kao i na Kipru.

Države članice i proširenja[uredi | uredi izvor]

Države članice Evropske Unije (Evropske Zajednice prije-1993), animirana po redu pristupanja. Prikazane su samo teritorije u Evropi i okolini.

Albanija

Bjelorusija

BiH

Island

Maked.

Moldavija

Crna G.

Norveška

Rusija

Srbija

Švicar-
ska

Turska

Ukrajina

Ujedinjeno
Kraljevstvo

Države utemeljiteljice - Evropsku zajednicu za ugalj i čelik osnovalo je šest država potpisnica Ugovora iz Pariza 1951. godine - Francuska, Njemačka, Italija, Belgija, Holandija i Luksemburg. Rimskim ugovorima 1957. godine iste su države osnovale Evropsku ekonomsku zajednicu te Evropsku zajednicu za atomsku energiju.

Prvo proširenje - 1973. godine članicama Evropske zajednice postale su Velika Britanija, Danska i Irska.

Drugo proširenje - 1981. godine Grčka postaje članicom Evropske zajednice. Grčka je Sporazum o pridruživanju s EZ-om sklopila još 1961. godine, međutim u punopravno članstvo ušla je gotovo 20 godina kasnije, jer je u međuvremenu došlo do promjene režima vojnim udarom (1967.), što je usporilo njezin ulazak u EZ sve do uspostave demokracije 1974. godine.

Treće proširenje - 1986. godine u članstvo Evropske zajednice ulaze Španija i Portugal. Ove dvije zemlje izrazile su interes za članstvo u EZ-u još 1960-ih godina, međutim u članstvo su primljene nakon uspostave demokratskih političkih sustava koji su zamijenili ranije autoritarne režime te nakon prevladavanja gospodarskih teškoća.

Četvrto proširenje - 1995. godine Evropska unija prima u članstvo Austriju, Finsku i Švedsku.

Peto proširenje - 1. maja 2004. godine bilo je po mnogome značajno. To je prije svega najveće proširenje Evropske unije, kojim je EU dobila novih 10 država članica - Kipar, Češka, Estonija, Latvija, Litvanija, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Malta.

Nastavak petog proširenja - 1. januara 2007. godine Evropskoj uniji pristupile su Rumunija i Bugarska.

Šesto proširenje - 1 juna 2013. godine u punopravno članstvo Evropske unije ulazi Hrvatska.

Buduća proširenja[uredi | uredi izvor]

Zemlje kandidati su: Albanija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Turska

Potencijalni kandidati su: Bosna i Hercegovina i Kosovo.

Kriteriji za članstvo[uredi | uredi izvor]

Na sastanku Evropskog vijeća u Kopenhagenu, održanom u junu 1993. godine, postavljena su tri kriterija (tzv. kopenhagenski kriteriji) koje svi budući kandidati moraju ispunjavati u punopravno članstvo. To su:

politički - stabilnost institucija koje osiguravaju demokraciju, vladavinu prava, poštivanje ljudskih prava i prava manjina i prihvaćanje ciljeva Unije
gospodarski - postojanje djelotvornog tržišta gospodarstva te sposobnost tržišnih čimbenika da se nose s konkurentskim pritiscima i tržišnim zakonima unutar EU
pravni - usvajanje cjelokupne pravne stečevine EU (acquis communautaire).

Iako je prihvaćanje pravne stečevine EU važno, još je važnije osigurati učinkovitu provedbu i primjenu kroz odgovarajuće administrativno ustrojstvo. Stoga je na sastanku Evropskog vijeća u Madridu 1995. godine postavljen četvrti kriterij kao preduvjet za članstvo (tzv. madridski kriterij):

administrativni - prilagodba odgovarajućih administrativnih struktura s ciljem osiguranja uvjeta za postupnu i skladnu integraciju.

Simboli[uredi | uredi izvor]

Zastava Evropske unije

Zastava[uredi | uredi izvor]

Vijeće Evrope je 1955. zastavu sa 12 zlatnih zvijezda, koje su u krugu poredane na plavoj podlozi, izabrao za svoj zvanični simbol. Vijeće Evrope je 1983. predložilo Evropskom parlamentu da pomenutu zastavu usvoji kao svoju zvaničnu i Evropski parlament je to i učinio. Šefovi država i vlade zemalja članica Evropskih zajednica 1985. su prihvatili ovaj simbol i 1. januara 1986. sve institucije EZ su počele da ga koriste

Himna[uredi | uredi izvor]

Oda radosti (izvorni njemački naslov: "Ode an die Freude") je himna Vijeća Evrope, te Evropske unije; oboje se odnosi prema njoj kao Evropskoj himni zbog namjere Vijeća da predstavlja Evropu u cjelosti radije nego neku organizaciju. Osnova joj je posljednji stavak Beethovenove Devete simfonije, skladane 1823. Beethoven je svoju simfoniju razvio iz Schillerove Ode radosti i ti se stihovi često pjevaju pri izvođenju himne, ali zbog brojnosti evropskih jezika nemaju službeni status. Himna se izvodi u službenim prigodama kod obiju organizacija (poput potpisivanja ugovora) te je jedan od europskih simbola.

Buduće članice, ostale zemlje[uredi | uredi izvor]

Dalje proširenje Evropske Unije

Turska, Makedonija, Island, Srbija, Albanija i Crna Gora su zvanični kandidati za pristupanje EU. Islandski ministar vanjskih poslova je 16. juna 2013. godine informisao Evropsku komisiju o namjerama novoizabrane islandske vlade da pregovore o pristupu EU stavi na čekanje. Države, kao što su npr. Norveška i Švicarska ne žele pristupiti EU. Norveška to ne želi učiniti jer je narodnim referendumom odbačeno njeno priključenje, ponajviše zbog euroskepticizma, dok npr. švicarski razlozi leže u tradiciji te države koja je vijekovima čuvala neutralnost. Norveška i Švicarska imaju posebne bilateralne sporazume sa EU, što im omogućava bescarinsku zonu, te na taj način njihova izolovanost od EU ne predstavlja probleme sa ekonomskog aspekta. Na ovu temu pogledati i članak Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju.

Status prekomorskih teritorija[uredi | uredi izvor]

Neke teritorije imaju zvanične odnose sa članicama EU zahvaljujući kolonijalnoj prošlosti, kulturnim vezama ili geografskom položaju. Tu se prije svega misli na prekomorske teritorije Francuske, Španije, Holandije i Velike Britanije.

Šengenski sporazum[uredi | uredi izvor]

Šengenski sporazum je međunarodni sporazum kojeg su 14. juni 1985. potpisale pet evropskih država: Belgija, Francuska, Njemačka, Luksemburg i Holandija. Sporazum je potpisan na brodu "Princeza-Mari Astrid", na mjestu Mozel, pored Schengena, malog mjesta u Luksemburgu na granici Francuske i Njemačke. Po Šengenskom sporazumu, državljani država u Evropskoj uniji mogu se slobodno kretati po drugim članicama (bez pasoša ili lične karte).

Ovaj sporazum potpisalo je 30 zemalja (svi članovi Evropske unije kao i Island, Norveška i Švicarska). Do danas je ovaj sporazum implementiralo ukupno 24 zemalja.

Članstvo[uredi | uredi izvor]

19. juni 1990 – Belgija, Francuska, Njemačka, Luksemburg, Holandija
27. novembar 1990 – Italija
25. juni 1992 – Portugal, Španija
6. novembar 1992 – Grčka
28. april 1995 – Austrija
19. decembar 1996 – Danska, Finska, Island, Norveška, Švedska
1. maj 2004 – Kipar, Češka, Estonija, Mađarska, Latvija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovačka, Slovenija
16. oktobar 2004 – Švicarska
1. januar 2007 – Rumunija i Bugarska (neimplementirano)
1. juli 2013 – Hrvatska (neimplementirano)

Euro[uredi | uredi izvor]

Evropska centralna banka u Frankfurtu

Nakon stupanja na snagu Ugovora iz Nice, iskazala se potreba građana Evropske unije za pojednostavljenjem njene veoma složene strukture zakona, koju je sačinjavalo 8 ugovora i preko 50 protokola i aneksa. „Deklaracija o budućnosti Evropske unije“, koja je pripojena Ugovoru iz Nice, otvorila je mogućnost konsolidovanja svih ovih dokumenata unutar jednog — Ustava EU. Još na sjednici Evropskog vijeća u Lakenu, u decembru 2001. godine, donijeta je odluka o sazivanju javne konvencije država članica EU na kojoj bi prisustvovali predstavnici tih država, njihovih nacionalnih parlamenata, Evropskog parlamenta i Evropske komisije. Kao plod ove konvencije koja je trajala od februara 2002. do jula 2003. godine, nastao je nacrt Ustava EU, čiji je glavni cilj bio da izvrši njenu dubinsku reformu kako bi je približio njenim građanima. Ovaj nacrt je poslužio kao osnova u pregovorima koji su vođeni u okviru međuvladine konferencije od oktobra 2003. do jula 2004. godine, kada je usaglašen konačan tekst Ugovora o Ustavu EU. Novi ustav je trebao da zamijeni sve sporazume potpisane u proteklih 50 godina, osim sporazuma o Euroatomu .

Sadržaj novog ugovora je bio podijeljen u 4 jednake cjeline. Prva se odnosila na osnovne principe i ciljeve Evropske unije, dok je druga obuhvatala Poglavlje osnovnih prava EU. Treća cjelina se odnosila na politike EU i na njeno funkcionisanje uopšte. Način stupanja na snagu Ustava, načini njegovog mijenjanja i objava prestanka važenja svih prethodnih ugovora su smješteni u četvrtu cjelinu ugovora. Stubovna struktura EU bi prestala da postoji i EU bi postala jedinstvena pravna cjelina. Po prvi put, predložena je klauzula o dobrovoljnom povlačenju, kojom bi svakoj državi članici bilo omogućeno dobrovoljno napuštanje EU. Zadaci evropskog komesara za vanjske odnose i evropsku susjedsku politiku, kao i zadaci visokog predstavnika za vanjsku politiku i sigurnost su povereni ministru vanjskih poslova EU, čija bi funkcija bila uvedena usvajanjem Ugovora o Ustavu. Pored povećanja broja oblasti koje podliježu glasanju kvalifikovane većine, preložena je i izmjena ovog sistema, prema kojoj bi, kako bi određeni prijedlog bio usvojen, za njega moralo da glasa 55% država članica, čija populacija čini najmanje 65 % ukupnog broja stanovnika EU. U okviru zajedničke odbrambene politike, bila bi znatno povećana uloga Evropske odbrambene agencije, a predloženo je i usvajanje zajedničke politike o azilu, imigraciji i kontroli vanjskih granica EU. Razvojem Europola i Eurojusta (osnovan 2002), bila bi stvorena mogućnost za otvaranje kancelarije evropskog javnog tužioca .

Ugovor o Ustavu Evropske unije je, kako bi Ustav stupio na snagu, morala potvrditi svaka zemlja članica EU, ili u nacionalnim parlamentima ili na referendumima. Na referendumima u Francuskoj i Holandiji, 54,68% , odnosno 61,54% glasača je glasalo protiv potvrđivanja ovog ugovora, što je dovelo do prinudnog zamrzavanja procesa donošenja Ustava EU.

Eurozona je monetarna unija koja okuplja 19 od 28 država članica EU koje u novčanom opticaju koriste jedinstvenu evropsku valutu euro. Ostalih devet članica Evropske unije i dalje koriste vlastite nacionalne valute, iako je većina njih obavezna da u budućnosti usvoje euro. Države koje formiraju eurozonu su:

Ostale države koje koriste euro kao zvaničnu valutu su:

Također pogledajte[uredi | uredi izvor]

Evropska migrantska kriza

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Total population as of 1 January". Eurostat. Pristupljeno 23. 10. 2010. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
^ "IMF World Economic Outlook Database, April 2012". International Monetary Fund. Pristupljeno 23. 4. 2012. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
^ "Distribution of family income – Gini index". The World Factbook. CIA. Arhivirano s originala, 13. 6. 2007. Pristupljeno 28. 1. 2012. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
^ http://europa.eu/about-eu/index_hr.htm

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Commons ima datoteke na temu: Evropska unija

[1] "Total population as of 1 January". Eurostat. Pristupljeno 23. 10. 2010. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)

[2] "IMF World Economic Outlook Database, April 2012". International Monetary Fund. Pristupljeno 23. 4. 2012. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)

[3] "Distribution of family income – Gini index". The World Factbook. CIA. Arhivirano s originala, 13. 6. 2007. Pristupljeno 28. 1. 2012. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)

[lokacija-4] ttp://europa.eu/about-eu/index_hr.htm

[1]

[2]

[3]

[4]

p r u Dobitnici Nobelove nagrade za mir
1900-te	Henry Dunant / Frédéric Passy (1901) Élie Ducommun / Charles Albert Gobat (1902) William Randal Cremer (1903) Institut za međunarodno pravo (1904) Bertha von Suttner (1905) Theodore Roosevelt (1906) Ernesto Teodoro Moneta / Louis Renault (1907) Klas Pontus Arnoldson / Fredrik Bajer (1908) Auguste Marie Francois Beernaert / Paul-Henri-Benjamin d'Estournelles de Constant (1909)
1910-e	Stalni međunarodni mirovni ured (1910) Tobias Michael Carel Asser / Alfred Hermann Fried (1911) Elihu Root (1912) Henri La Fontaine (1913) Crveni krst (1917) Woodrow Wilson (1919)
1920-e	Léon Bourgeois (1920) Hjalmar Branting / Christian Lous Lange (1921) Fridtjof Nansen (1922) Austen Chamberlain / Charles G. Dawes (1925) Aristide Briand / Gustav Stresemann (1926) Ferdinand Buisson / Ludwig Quidde (1927) Frank B. Kellogg (1929)
1930-e	Nathan Söderblom (1930) Jane Addams / Nicholas Murray Butler (1931) Norman Angell (1933) Arthur Henderson (1934) Carl von Ossietzky (1935) Carlos Saavedra Lamas (1936) Robert Cecil (1937) NIOR (1938)
1940-e	Crveni krst (1944) Cordell Hull (1945) Emily Greene Balch / John Mott (1946) Kvekeri / AFSC (1947) John Boyd Orr (1949)
1950-e	Ralph Bunche (1950) Léon Jouhaux (1951) Albert Schweitzer (1952) George Marshall (1953) UNHCR (1954) Lester B. Pearson (1957) Georges Pire (1958) Philip Noel-Baker (1959)
1960-e	Albert Lutuli (1960) Dag Hammarskjöld (1961) Linus Pauling (1962) Crveni krst (1963) Martin Luther King (1964) UNICEF (1965) René Cassin (1968) ILO (1969)
1970-e	Norman Borlaug (1970) Willy Brandt (1971) Henry Kissinger / Lê Đức Thọ (1973) Seán MacBride / Eisaku Sato (1974) Andrej Dmitrijevič Saharov (1975) Betty Williams / Mairead Corrigan (1976) Amnesty International (1977) Anwar el-Sadat / Menahem Begin (1978) Majka Tereza (1979)
1980-e	Adolfo Pérez Esquivel (1980) UNHCR (1981) Alva Myrdal / Alfonso García Robles (1982) Lech Wałęsa (1983) Desmond Tutu (1984) IPPNW (1985) Elie Wiesel (1986) Óscar Arias (1987) Mirovne snage UN-a (1988) Tenzin Gyatso (14. Dalaj Lama) (1989)
1990-e	Mihail Gorbačov (1990) Aung San Suu Kyi (1991) Rigoberta Menchú (1992) Nelson Mandela / Frederik Willem de Klerk (1993) Yasser Arafat / Shimon Peres / Yitzhak Rabin (1994) Udruga Pugwash / Joseph Rotblat (1995) Carlos Filipe Ximenes Belo / José Ramos-Horta (1996) ICBL/Jody Williams (1997) John Hume / David Trimble (1998) Ljekari bez granica (1999)
2000-te	Kim Dae Jung (2000) UN / Kofi Annan (2001) Jimmy Carter (2002) Shirin Ebadi (2003) Wangari Maathai (2004) IAEA / Mohamed El-Baradei (2005) Muhammad Yunus / Grameen banka (2006) Al Gore / IPCC (2007) Martti Ahtisaari (2008) Barack Obama (2009)
2010-e	Liu Xiaobo (2010) Ellen Johnson Sirleaf / Leymah Gbowee / Tawakel Karman (2011) Evropska unija (2012) Organizacija za zabranu hemijskog oružja (2013) Kailash Satyarthi / Malala Yousafzai (2014) Tuniski nacionalni kvartet (2015) Juan Manuel Santos (2016) Međunarodna kampanja za zabranu nuklearnog oružja (2017) Denis Mukwege / Nadia Murad (2018) Abiy Ahmed (2019)
2020-e	Svjetski program za hranu (2020) Maria Ressa / Dmitrij Muratov (2021)

p r u Evropska unija (EU)
Države članice	Austrija Belgija Bugarska Češka Danska Estonija Finska Francuska Grčka Hrvatska Irska Italija Kipar Latvija Litvanija Luksemburg Mađarska Malta Nizozemska Njemačka Poljska Portugal Rumunija Slovačka Slovenija Španija Švedska
Kandidati	Crna Gora (status) Srbija (status) Turska (status) Sjeverna Makedonija (status) Albanija (status)
Potencijalni kandidati	Bosna i Hercegovina (status) Kosovo (status)