Idi na sadržaj

Fosfor-trihlorid

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Fosfor-trihlorid

Općenito
Hemijski spojFosfor-trihlorid
Druga imenaFosfor (III) hlorid
Fosfor hlorid
IUPAC-ime: Fosfortrihlorid
Molekularna formulaPCl3
CAS registarski broj7719-12-2
SMILESClP(Cl)Cl
InChI1S/Cl3P/c1-4(2)3
Kratki opisBezbojna do žućkasta tečnost, korozivna, oštrog mirisa
Osobine1
Molarna masa137,33 g/mol
Agregatno stanjeTečno
Gustoća1,574 g/cm3
Tačka topljenja-93.6
Tačka ključanja76,1
Pritisak pare13,3 kPa
RastvorljivostOstala otapala
Dipolni moment0,97 D
Rizičnost
NFPA 704
0
4
2
 
1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima.
Ampula foffor-terihlorida, 25 ml

Fosfor-trihlorid (PCl3) je vrlo otrovna i korozivna tečnost oštrog mirisa, koja burno reagira u dodiru s vodom dajući fosfor i hlorovodik:

To je važna tvar u hemijskoj industriji, posebno kao poluproizvod za proizvodnju drugih spojeva.

Sinteza

[uredi | uredi izvor]

Fosfor-trihlorid se, u industrijskoj proizvodnji priprema tako što bijeli fosfor reagira sa ograničenom količinom vode bez hlornog plina (višak hlora dovodi do stvaranja fosfor-pentahlorida):

.

Fosfor-trihlorid može se dobirti od pare fosforil-hlorida (POCl3) u redukciji ugljika na povišenim temperaturama:

.

Ova reakcija je redukcijska ugljikothermna.

Struktura i svojstva

[uredi | uredi izvor]

Fosfor-trihlorid ima slobodni elektronski par fosfora, što je dovelo do pojave trigonalne piramidne strukture . Ovo je predvidivo po VSEPR- teoriji. Baš kao i fosfor-trifluorid i fosfor-tribromid, i ovaj spoj može da se ponaša kao Lewisova kiselina i Lewisova baza.

Primjena

[uredi | uredi izvor]

Fosfor-trihlorida se posebno koristi kao intermedijer (međuproizvod) u pripravi drugih spojeva, uključujući hemijske pesticide, biocide, negoriva i lijekova.[1][2]

Toksičnost i sigurnost

[uredi | uredi izvor]

Osim burne reakcije sa vodom, fosfor reagira s alkoholima, fenolom i bazama.

To je vrlo korozivna supstance za metale, a utiče i na mnoge druge materijale.

Fosfor-trihlorid je vrlo otrovan. Udisanje isparenja može uzrokovati edem. Supstanca je korozivna i za oči, kožu i respiratorni trakt. Opasna koncentracija fosfora u zraku,putem isparavanja može se pojaviti vrlo brzo i na 20 °C. Pare su teže od zraka.

Ograničenje izloženosti za fosfor je 0,2 ppm (1,1 mg/m³), uz prosječno trajanje preko 8 sati. Za kratko vrijeme ekspozicije (najviše 15 minuta), maksimalno dozvoljena koncentracija iznossi 0,5 ppm (2,8 mg/m³).

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Voet D., Voet J. (1995): Biochemistry, 2nd Ed. Wiley, http://www.wiley.com/college/math/chem/cg/sales/voet.html.
  2. ^ Campbell N. A.; et al. (2008). Biology. 8th Ed. Person International Edition, San Francisco. ISBN 978-0-321-53616-7. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]