Fustanella
Fustanella je tradicionalna muška suknja. Kao tipična nošnja, plisirana suknja uglavnom se nosi u Albaniji i Grčkoj i poznata je kao odjevni predmet u jugoistočnoj Evropi.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Riječ fustanella dolazi od italijanskog fustagno, što znači "suknja" ili "pamučni flanel". Ova je riječ posuđena iz latinskog fūstāneum "tvrda stvar", deminutiv od fustis. Ostale varijacije naziva su na albanskom fustani, na grčkom foustani, na rumunskom i turskom fistan. Odjevni predmet se nekada zvao albanska košulja.[1][2]
Historija[uredi | uredi izvor]
Odjevni predmeti tipa fustanella dokumentirani su kipovima na Balkanskom poluotoku od 5. vijeka p. n. e. Prikazi na nadgrobnim spomenicima pronađenim na području današnjeg Drača i Vlore prikazuju muškarca u plisiranoj suknji.[3][4][5] U Mariboru su pronađene i druge ilirske skulpture. Drugi historičari pretpostavljaju da je muška suknja potjecala od klasične rimske toge.[6] Tradicionalna nošnja Albanaca i Aromuna proširila se tokom revolucije, među ostalima, preko Arvanita i Čamija u Grčkoj i doživjela svoj procvat kao dio vojne odore i kao suvremena moda za muškarce u 19. vijeku. Prema grčkoj legendi, svaki od 400 nabora tradicionalne suknje predstavlja godinu osmanske dominacije. U Bosni i Hercegovini fustanelu su nosili Aromuni u srednjem vijeku u ovim zemljama.[7][8] Neki od njihovih nadgrobnih spomenika sadrže petroglife sa svojim fustanellama. Armuni u Bosni i Hercegovini su posrbljeni i vremenom su neki od njih prešli na bogumilstvo i konačno na islam. Njihove nadgrobne spomenike opisala je Marian Wenzel.[9]
Izrada[uredi | uredi izvor]
Fustanella se sastoji od sjajne bijele plisirane suknje koja seže od struka do koljena i spojena je šlepom preko bokova. Prema koljenima se spaja u široke nabore, koji su obrađeni s velikom pažnjom. Materijal se uglavnom sastoji od pamuka ili lana, kod seljaka je materijal bio grublji.
Savremeno doba[uredi | uredi izvor]
Danas je fustanella još uvijek dio uniforme vojnika koji čuvaju Grob neznanog vojnika ispred Helenskog parlamenta u Ateni kog osigurava predsjednička garda Evzoni. Osim toga, fustanella se često nosi u folklornim i svečanim prigodama, osobito u Grčkoj i Albaniji. Grčka muzička grupa Koza mostra također je poznata po nastupima u kiltovima ili fustanellama.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Portret Ota Grčkog, kralja Grčke -
Fustanella pripadnika Evzoni jedinice, s tipičnom plisiranom suknjom -
Južnoalbanske Toske s fustanellom, crtež iz 1906. -
Fotografija iz Skadra oko 1903. -
Izopoligonska pjevačka grupa iz albanske oblasti Skrapar
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Meyers Konversationslexikon". retrobibliothek.de (jezik: njemački). Verlag des Bibliographischen Instituts. 1885–1892. Pristupljeno 2. 2. 2023. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Gjergji, Andromaqi. Die Volkstrachten, Albanien – zwischen Kreuz und Halbmond (jezik: njemački). Innsbruck: Pinguin Verlag. str. 179. ISBN 3-7016-2461-5. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Manuel, Fiedler. Aspekte zhvillimi në ndërtimet qytetare të Apolonisë. Kërkimet gjermano - shqiptare të viteve 2006–2013 (jezik: albanski). str. 95–109. ISBN 1727-2548 Provjerite vrijednost parametra
|isbn=: length (pomoć). CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) - ^ "Burrë me fustanellë (terrakoto e Durrësit, shek. IV e.s." i.pinimg.com/. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ "Burrë me fustanellë (terrakoto e Durrësit, shek. IV e.s." i.pinimg.com/. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Skafidas, Michael (2009). Fabricating Greekness: From Fustanella to the Glossy Page. Routledge. str. 148. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Karadžić 1818, str. 38-40, 118-122.
- ^ Karadžić.
- ^ Wenzel 1962.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stefanović Karadžić, Vuk (1818). Srpski rječnik (jezik: srpski). Beč: P. P. Armeniern. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- Wenzel, Marian (1962). Bosnian and Herzegovinian Tombstones - who Made Them and why (jezik: engleski). Oldenbourg. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)