Idi na sadržaj

Gustavo Dudamel

Nepregledano
S Wikipedije, slobodne enciklopedije

Gustavo Adolfo Dudamel Ramírez je venecuelanski dirigent rođen 26. januara 1981. u Barquisimeto, Lara, u Venecueli. Trenutno je muzički direktor Simfonijskog orkestra Simon Bolivar i Filharmonijskog orkestra iz Los Angelesa. Planirano je da postane muzički i umjetnički direktor Njujorške filharmonije u 2026..[1]

Djetinjstvo i rani život

[uredi | uredi izvor]

Dudamel je rođen u Barkisimetu, Venecuela, kao sin tromboniste i učiteljice glasa.[2] Muziku je učio od malih nogu. 1986. uključio se u El Sistema, poznati venecuelanski društveno koristan muzički program, od početka učeći violinu.[3] Nakon toga je ubrzo počeo da studira i kompoziciju. Pohađao je konzervatorijum Jacinto Lara, gdje je među njegovim profesorima violine bio José Luis Jiménez. Potom je nastavio raditi sa Joséom Francisco del Castillom na Latino-američkoj akademiji.

Gustavo Dudamel je počeo studirati dirigovanje 1995, prvo kod Rodolfa Saglimbenija, a kasnije kod Hosea Antonija Abreua. 1999. imenovan je za muzičkog direktora Simfonijskog orkestra Simon Bolivar, nacionalnog omladinskog orkestra Venecuele s kojim je obišao nekoliko zemalja. Pohađao je i majstorsku klasu Charlesa Dutoita u Buenos Airesu 2002, a radio je kao asistent dirigenta Simona Rattlea u Berlinu i Salzburgu, tokom 2003.

Karijera

[uredi | uredi izvor]

Dirigovanje

[uredi | uredi izvor]

Dudamel je pobijedio na brojnim takmičenjima, uključujući Dirigentsko takmičenje Gustav Mahler u Njemačkoj 2004.[4] Njegova reputacija uspješnog dirigenta je počela da se pronosi privlačeći pažnju dirigenata poput Simona Rattlea i Claudio Abbadoa, koji su prihvatili pozive da diriguju orkestrom Simon Bolivar u Veneciji.[5] U aprilu 2006. Gustavo Dudamel je imenovan za glavnog dirigenta Gothenburg Symphony, simfonijskog Nacionalnog švedskog orkestra sa sjedištem u Göteborgu, za sezonu 2007/2008.[6]

Dudamel je u novembru 2006. debitovao u La Scali u Milanu s Mozartovom operom Don Giovanni, dok je 10. septembra 2007. prvi put dirigovao Bečkom filharmonijom na Festivalu u Luzernu. Dana 16. aprila 2007. dirigovao je Simfonijskim orkestrom radija Stuttgart u Vatikanskoj dvorani za audijenciju pape Pavla VI na koncertu u spomen na 80. rođendan pape Benedikta XVI, s Hilary Hahn kao solo violinistkinjom, s Papom i mnogim drugim crkvenim velikodostojnicima među publikom.[7]

Gustavo Dudamel conducts the Simon Bolivar Youth Orchestra at London's Royal Festival Hall
Gustavo Dudamel diriguje Omladinskim orkestrom Simon Bolivar u londonskoj dvorani za koncerte, ples i razgovor zvanoj Royal Festival Hall

U okviru programa El Sistema, 2013. dogovoreno je da Dudamel diriguje Simfonijskim orkestrom Simon Bolivar tokom sahrane Huga Cháveza, venecuelanskog predsjednika u periodu 1999-2013, kojoj je prisustvovalo dvadesetak šefova država.[8][9]

U 2015. Dudamel je, na zahtjev Johna Williamsa, dirigovao i uvodne i završne naslove za zvaničnu filmsku muziku kao i film Ratovi zvijezda: Sila se budi. Na Super Bowlu 2016. Dudamel i Omladinski orkestar Los Angelesa (YOLA) pratili su grupu Coldplay i pjevali zajedno s Chrisom Martinom, Beyoncé i Brunom Marsom.

Dudamel je 1. januara 2017. dirigovao Bečkom filharmonijom na Novogodišnjem koncertu, kao dotad najmlađi dirigent koji je vodio ovakav događaj. U decembru 2018. debitovao je kao dirigent i u Metropoliten operi u Njujorku, prilikom izvođenja Verdijeve opere Otello.

Dudamel je bio aktivan kao rezidencijalni umjetnik u periodu 2018–2019 na Univerzitetu Princeton u New Jerseyu blizu New Yorka, na proslavi 125. godišnjice koncerata Univerziteta Princeton.[10][11] Ovaj angažman uključivao je međudisciplinarne i međukulturalne panele i diskusije, kamerne koncerte na kojima su nastupili muzičari iz njegovih pridruženih orkestara ( Met, u New Yorku; Los Angelesu; i Berlinu),[12] a u aprilu 2019, Dudamel je dirigovao orkestrom Univerziteta Princeton i Princeton University Glee Club kao vrhunac njegovog jednogodišnjeg boravka i angažmana kao rezidencijalnog dirigenta.[13]

Dudamel je prvi put dirigovao u Nacionalnoj operi u Parizu 2017. U aprilu 2021, Opéra National de Paris objavila je imenovanje Gustava Dudamela za njihovog narednog muzičkog direktora, a koje je stupilo na snagu 1. augusta 2021, uz inicijalni ugovor na šest sezona.[14] Međutim, u maju 2023. Dudamel je objavio svoju ostavku na mjesto muzičkog direktora Opéra National de Paris, napustivši funkciju u augustu 2023.[15]

Nakon višegodišnje pauze, Gustavo Dudamel je dirigovao Simfonijskim orkestrom Simon Bolivar tokom njegovog nastupa na Međunarodnom festivalu u Edinburghu, Škotska, 2023. Bilo je to prvi put da je dirigovao orkestrom od 2017.[3]

LosAngeleska filharmonija

[uredi | uredi izvor]

Gustavo Dudamel je na tlu Sjedinjenih Američkih Država kao dirigent prvi put nastupio s Filharmonijom iz Los Angelesa (LAP) na Hollywood Bowlu 13. septembra 2005. u programu koji se sastojao od izvođenja kompozicija " La Noche de los Mayas " Silvestre Revueltasa i Simfonije br. 5 P. I. Čajkovskog.[16] Nakon toga je pozvan da diriguje orkestrom u koncertnoj dvorani Walt Disney u januaru 2007. za izvođenje kompozicija " Dances of Galánta " Zoltána Kodályja, trećeg klavirskog koncerta Sergeja Rahmanjinova s Yefimom Bronfmanom kao solistom, i Koncert za orkestar Bele Bartoka (od kojih je ovo posljednje snimljeno uživo i naknadno objavljeno od strane izdavačke kuće Deutsche Grammophon).

U aprilu 2007, iz Los Angeleske filharmonije je najavljeno imenovanje Dudamela za njihovog sljedećeg muzičkog direktora, koji će stupiti na snagu sa sezonom 2009–2010. Njegov prvi ugovor u Los Angelesu bio je na pet godina, počevši od septembra 2009.[17][18][19] U februaru 2011. orkestar je najavio produženje Dudamelovog ugovora do kraja sezone 2018–2019,[20] a u martu 2015. orkestar je najavio daljnje produženje njegovog ugovora s Filharmonijom u Los Angelesu do sezone 2021–2022.[21] Potom je LAP u januaru 2020. najavio dalje produženje njegovog ugovora do sezone 2025–2026,[22] dok je u februaru 2023. LAP objavio da će Dudamel okončati svoje imenovanje muzičkog direktora orkestra na kraju sezone 2025–2026.

Njujorška filharmonija

[uredi | uredi izvor]

Gustavo Dudamel je prvi put dirigovao Njujorškom filharmonijom 2007. kao gost-dirigent. Nakon 26 dodatnih gostovanja i dirigovanja orkestrom, Njujorška filharmonija je objavila imenovanje Dudamela za svog sljedećeg muzičkog i umjetničkog direktora, prvog latinoamerikanca imenovanog na tu funkciju. Imenovanje će stupiti na snagu od sezone 2026–2027, s početnim ugovorom od 5 godina. [1] Dudamel će početkom 2025. prvo biti imenovan kao muzički direktor za sezonu 2025–2026, što će dovesti do njegovog zvaničnog početka u ulozi muzičkog i umjetničkog direktora Njujorške filharmonije u navedenom periodu.[23]

Nagrade i mediji

[uredi | uredi izvor]

Gustavo Dudamel je predstavljen u dokumentarnom filmu Tocar y Luchar, koji predstavlja projekt El Sistema. Dudamel i Orquesta Sinfónica Simon Bolívar dobili su WQXR Gramophone Special Recognition Award u New Yorku u novembru 2007. Još jedna američka televizijska vijest o Dudamelu bila je u emisiji 60 minuta u februaru 2008. pod nazivom "Gustavo Veliki".

Laureat Osme Glen Gouldove nagrade José Antonio Abreu odabrao je 23. jula 2009. Dudamela za pobjednika, odnosno dobitnika prestižne nagrade Glenn Gould Protégé grada Toronta.

Prema magazinu Time, Dudamel je proglašen jednim od najuticajnijih 100 ljudi u 2010..[24]

Dudamel je također predstavljen u dokumentarnom filmu Pustite djecu da se igraju iz 2010, filmu koji se fokusira na njegov rad u orkestru, njegovo dirigovanje, edukaciju kroz umjetnost i muziku, filmu kojim se zalaže za muziku kao način za obogaćivanje života djece.[25]

Gramofon je proglasio Dudamela svojim gramofonistom godine 2011. Takođe je 2011. primljen u Kraljevsku švedsku muzičku akademiju. U februaru 2012, Dudamel je osvojio nagradu Grammy za najbolju orkestarsku izvedbu na osnovu njegovog snimka Bramsove simfonije br. 4, koji je uradio za izdavačku kuću Deutsche Grammophon.[26][27] Godine 2013, Gustavo Dudamel je proglašen za muzičara godine u muzičkoj Americi i uvršten je u Gramofonovu Kuću slavnih.[28] Nagradu Leonard Bernstein Dudamel je dobio za životno djelo za unapređenje muzike u društvu od Longy School-a 2014. i nagradu Američkog društva za kulturna dostignuća 2016.

Dudamel je poslužio djelimično za karakterizaciju lika Rodriga u Amazonovom Mocartu u džungli.[29] Početkom druge sezone emisije, već u prvoj epizodi u kojoj se Rodrigo pojavljuje kao gostujući dirigent Filharmonije iz Los Anđelesa, Dudamel nastupa kao gostujući glumac, igrajući ulogu scenskog menadžera.

Dudamel je u junu 2018. dobio čileanski orden Pablo Neruda za umjetničke i kulturne zasluge.[30] U istom periodu, Dudamela je Venecuelansko-američka zadužbina za umjetnost nagradila Paezovom medaljom za umjetnost za 2018. godinu.[31]

Nagradu Dorothy i Lillian Gish[32][33] Dudamel je dobio 18. oktobra 2018. kao 25. dobitnik.

Zvijezdu na Holivudskoj stazi slavnih[34] Dudamel je dobio 22. januara 2019.

Tokom 64. dodjele Grammy nagrada Dudamel je dobio Grammy za najbolju horsku izvedbu, a dodijeljena mu je za dirigovanje na snimku Mahlerove simfonije br. 8.

U ljeto 2019, Dudamel je dirigovao orkestrom tokom snimanja za filmsku adaptaciju, remake filma West Side Story završenog 2021. u režiji Stevena Spielberga.[35]

Dudamel se 2020. pojavio kao kameo uloga Trollzart na Dreamworks-ovoj turneji Trolls World Tour.

Dudamel je izabran u Američku akademiju umjetnosti i znanosti[36] u aprilu 2023, a potom je 23. maja 2024. dobio počasni stepen doktora muzike na Univerzitetu Harvard. Nagradu Zlatna ploča Američke akademije za dostignuća, Dudamel je dobio 2024, a koju mu je uručio član Vijeća za nagrade Andrew Lloyd Webber na sceni pozornice David Geffen Hall u Linkoln centru u New Yorku.[37]

On je i strani član Švedske kraljevske muzičke akademije.[38]

Lični život

[uredi | uredi izvor]

Gustavo Dudamel se dva puta ženio. Njegov prvi brak, iz 2006, bio je s Eloisom Maturén u Caracasu. Maturén, također porijeklom iz Venecuele, klasično je školovana balerina i novinarka. Njih dvoje imaju sina Martína Dudamela Maturéna,[39] rođenog 1. aprila 2011. U martu 2015, Dudamel i Maturén su se razveli,[21] a nepune dvije godine kasnije, u februaru 2017, Dudamel se tajno oženio španskom glumicom Marijom Valverde, koju je prvi put upoznao 2016. u Las Vegasu.[40] Novim brakom postao je španski državljanin 2018.[41]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b Hernández, Javier C. (7. 2. 2023). "Gustavo Dudamel, Star Maestro, to Leave L.A. for New York Philharmonic". The New York Times (jezik: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 7. 2. 2023.
  2. ^ Reed Johnson (23. 11. 2008). "Conductor Gustavo Dudamel rides a wave of Dudamania". Los Angeles Times. Pristupljeno 23. 11. 2008.
  3. ^ a b MacLeod, Murdo; Tilden, Imogen (25. 8. 2023). "The Simón Bolívar Symphony Orchestra at the Edinburgh festival – in pictures". the Guardian. Pristupljeno 6. 9. 2023.
  4. ^ Sue Steward (23. 2. 2006). "He's astonishingly gifted". Telegraph. London. Arhivirano s originala, 17. 11. 2007. Pristupljeno 16. 8. 2007.
  5. ^ "Dudamel förnyar kontrakt med Göteborgs Symfoniker till 2012". Göteborgs Symfoniker. 30. 9. 2009. Pristupljeno 6. 12. 2009.
  6. ^ Vivien Schweitzer (13. 4. 2006). "Gustavo Dudamel Appointed Principal Conductor of the Gothenburg Symphony". Playbill Arts. Pristupljeno 16. 8. 2007.
  7. ^ Nicole Winfield (16. 4. 2007). "Pope marks 80th birthday with concert". The Boston Globe. Arhivirano s originala, 6. 10. 2008. Pristupljeno 16. 8. 2007.
  8. ^ Swed, Mark (8. 3. 2013). "Hugo Chavez's funeral and Gustavo Dudamel's passion for Venezuela". Los Angeles Times. Pristupljeno 7. 9. 2023.
  9. ^ Richard Morrison (15. 2. 2007). "True class: South America's lightning conductor". The Times. London. Arhivirano s originala, 14. 3. 2007. Pristupljeno 16. 8. 2007.
  10. ^ "Biography – Gustavo Dudamel". www.gustavodudamel.com. Pristupljeno 6. 1. 2019.
  11. ^ Cooper, Michael (12. 12. 2018). "Gustavo Dudamel's Favorite Part of 'Otello' Is a Quiet Prayer". The New York Times (jezik: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 6. 1. 2019.
  12. ^ "Gustavo Dudamel Residency 2018/19" (PDF). www.princetonuniversityconcerts.org. Arhivirano s originala (PDF), 22. 6. 2021. Pristupljeno 6. 1. 2019.
  13. ^ "Dudamel in Residence". Princeton Alumni Weekly (jezik: engleski). 30. 8. 2018. Pristupljeno 6. 1. 2019.
  14. ^ "Paris Opera names Venezuela's Dudamel as next music chief". RFI. 16. 4. 2021. Pristupljeno 16. 4. 2021.
  15. ^ Javier C. Hernández (25. 5. 2023). "Gustavo Dudamel, Star Maestro, to Resign From Paris Opera". The New York Times. Pristupljeno 25. 5. 2023.
  16. ^ Mark Swed (15. 9. 2005). "He holds Bowl in palm of his hands; Venezuelan Gustavo Dudamel, 24, commands attention". Los Angeles Times.
  17. ^ Mark Swed (8. 4. 2007). "Maestro will pass baton to up-and-comer in '09". Los Angeles Times. Pristupljeno 28. 3. 2015.
  18. ^ Matthew Westphal (8. 4. 2007). "Gustavo Dudamel to Succeed Esa-Pekka Salonen at LA Philharmonic in 2009". Playbill Arts. Arhivirano s originala, 27. 9. 2007. Pristupljeno 2. 9. 2007.
  19. ^ Daniel J. Wakin (9. 4. 2007). "Maestro of Los Angeles Philharmonic to Pass the Baton to a Wunderkind". The New York Times. Pristupljeno 23. 11. 2008.
  20. ^ David Ng (3. 2. 2011). "Gustavo Dudamel extends contract with L.A. Philharmonic through 2018–19 season". Los Angeles Times. Pristupljeno 25. 6. 2012.
  21. ^ a b Jeffrey Fleishman; Mike Boehm; David Ng (27. 3. 2015). "Gustavo Dudamel's L.A. Phil deal reverberates across classical music world". Los Angeles Times. Pristupljeno 28. 3. 2015.
  22. ^ Jessica Gelt (15. 1. 2020). "Gustavo Dudamel extends his L.A. Phil contract through 2025–26". Los Angeles Times. Pristupljeno 16. 4. 2021.
  23. ^ New York Times. "The Philharmonic's New Season: What We Want to Hear".
  24. ^ "Gustavo Dudamel: 10 facts about the great conductor". CLASSICFM (jezik: engleski). Pristupljeno 19. 6. 2022.
  25. ^ "Gustavo Dudamel Comes to the Big Screen / News / News / All Things Strings". Stringsmagazine.com. 9. 6. 2011. Arhivirano s originala, 11. 9. 2012. Pristupljeno 25. 3. 2013.
  26. ^ Tilden, Imogen (6. 10. 2011). "Gustavo Dudamel named artist of the year at Gramophone awards". The Guardian.
  27. ^ "Grammy Awards 2012: Gustavo Dudamel, L.A. Philharmonic win". Los Angeles Times. 12. 2. 2012.
  28. ^ Boehm, Mike (7. 11. 2012). "Gustavo Dudamel named musician of the year by Musical America". Los Angeles Times.
  29. ^ Ng, David (10. 2. 2014). "'Mozart in the Jungle': Is 'Rodrigo' a parody of Gustavo Dudamel?". Los Angeles Times. Pristupljeno 10. 7. 2017.
  30. ^ Troncoso M., Constanza (24. 6. 2018). "Gustavo Dudamel recibe Orden al Mérito Pablo Neruda: El maestro venezolano está en Chile para honrar a su mentor" [Gustavo Dudamel Receives Pablo Neruda Order of Merit: The Venezuelan Teacher is in Chile to Honor His Mentor]. El Mercurio (jezik: španski). Santiago. Pristupljeno 8. 1. 2019.
  31. ^ "Gustavo Dudamel is the recipient of VAEA's Paez Medal of Art 2018". VAEA (jezik: engleski). Pristupljeno 18. 11. 2020.
  32. ^ ""Superstar Conductor" Gustavo Dudamel to Receive The 25th Annual Dorothy and Lillian Gish Prize". The Dorothy and Lillian Gish Prize. Arhivirano s originala, 19. 10. 2018. Pristupljeno 18. 10. 2018.
  33. ^ "Gustavo Dudamel to receive Dorothy and Lillian Gish Prize for his work in the arts". Los Angeles Times. 17. 10. 2018. Pristupljeno 18. 10. 2018.
  34. ^ ""Mañana #23E es un día crucial", dice Dudamel tras recibir estrella en el Paseo de la Fama". Efecto Cocuyo (jezik: španski). 22. 1. 2019. Pristupljeno 23. 1. 2019.
  35. ^ Culwell-Block, Logan (17. 5. 2019). "Jeanine Tesori and Gustavo Dudamel Join Music Staff of Spielberg-Helmed West Side Story Movie". Playbill. New York City: Playbill, Inc.
  36. ^ "New Members Elected in 2023". American Academy of Arts & Sciences (jezik: engleski). 19. 4. 2023. Pristupljeno 7. 12. 2023.
  37. ^ "Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement". achievement.org. American Academy of Achievement.
  38. ^ "Ledamöter". Kungl. Musikaliska Akademien (jezik: švedski). Pristupljeno 12. 11. 2024.
  39. ^ "LA Phil's Gustavo Dudamel, Wife Welcome First Child". CBS Los Angeles. CBS Local Media. 2. 4. 2011. Pristupljeno 1. 11. 2011.
  40. ^ "María Valverde se casa con el director de orquesta Gustavo Dudamel". El País. 14. 3. 2017. Pristupljeno 9. 5. 2017.
  41. ^ "Gustavo Dudamel y Andrés Pastrana adoptan la nacionalidad española". Iberoeconomía. 18. 4. 2018. Pristupljeno 6. 5. 2018.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Gustavo_Dudamel"