Julski ultimatum
Julski ultimatum ili Austro-ugarski ultimatum Srbiji, bio je ultimatum upućen vladi Srbije 23. jula 1914, nakon Sarajevskog atentata.
Vlada Austro-Ugarske nije optužila Srbiju da je direktno kriva za Sarajevski atentat, već da je vlada "tolerisala makinacije kojekakvih društava i udruga uperenih protiv Monarhije, nedoličan jezik štampe, veličanje počinitelja nepodopština, sudjelovanje časnika i dužnosnika u subverzivnoj agitaciji" .
U Srbiji se govorilo da se njegovi zahtjevi ne mogu ispuniti i da je ultimatum samo način za stvaranje povoda za rat. Od deset zahtjeva što ih je Austro-Ugarska postavila za suzbijanje tih aktivnosti, Srbija je prihvatila sve osim jednoga, koji bi dozvolio dolazak austrougarskih istražnih sudija i policajaca u Srbiju da vode istragu na njenoj teritoriji.
Kada je Srbija odbila ultimatum, Austro-Ugarska joj je objavila rat, koji će postati Prvi svetski rat.
Zahtjevi
[uredi | uredi izvor]Austro-Ugarska tražila je od Srbije sljedeće zahtjeve da se ispune:
- Da spriječi izdavanje publikacija koja podstiču mržnju i neprijateljstvo prema Austro-Ugarskoj.
- Da momentalno raspusti organizaciju Narodna odbrana, i da isto postupi i sa drugim organizacijama koje učestvuju u propagandi protiv Austro-Ugarske.
- Da iz javnog obrazovanja ukloni sve što bi moglo da služi za podsticanje propagande protiv Austro-Ugarske.
- Da iz vojske i administracije uopšte ukloni sve oficire koji su krivi za propagandu protiv Austro-Ugarske, a imena tih oficira dostavi vlasti Austro-Ugarske.
- Da prihvati učešće austro-ugarskih organa vlasti u suzbijanju subverzivnih djelatnosti protiv Austro-Ugarske na teritoriji Srbije.
- Da preduzme sudski postupak protiv saučesnika Sarajevskog atentata koji su na srpskoj teritoriji, uz pomoć i uputstva austro-ugarskih organa.
- Da momentalno uhapsi dvije imenovane osobe koje su upletene u atentat po istrazi koju je preliminarno sprovela Austro-Ugarska.
- Da efikasnim mjerama spriječi ilegalni prijenos oružja i eksploziva preko granice.
- Da uputi Austro-Ugarskoj objašnjenja povodom izjava visokih srpskih zvaničnika u Srbiji i inostranstvu, koji su izrazili neprijateljstvo prema Austro-Ugarskoj.
- Da bez odlaganja obavijesti Austro-Ugarsku o ispunjavanju ovih obaveza.[1]
Odgovor
[uredi | uredi izvor]Vlada Srbije uslovno je prihvatila sve zahtjeve ultimatuma, osim tačke broj 6 koja je zahtijevala miješanje austro-ugarskih organa u sudski postupak, jer bi to predstavljalo kršenje ustava i suvereniteta Srbije.[2]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Аустријска нота (1914) — Викизворник, слободна библиотека". sr.wikisource.org (jezik: srpski). Pristupljeno 9. 6. 2023.
- ^ "Tragedija koja se desila prije godinu dana i koja je uvukla jedanaest nacija u rat". The Toronto World. 28. 6. 1915.