Kidd sistem antigena
Kidd sistem antigena, poznat i kao Jk antigen ili Kidd sistem krvnih grupa, ispoljava se na membranama crvenih krvnih ćelija i u bubregu. Jk antigen je nađen na proteinu koji je odgovoran za transport ureje u eritrocitima i bubregu.[1] Gen koji kodira ovaj protein je lociran na dugom kraku hromosima 18: q12.3 'Kidd antigenu aktivnost određuje transmembranski protein, integriran umembranu, a sadrži 389 aminokiselinskih ostataka u dvije hidrofobne domene, koje prolaze kroz mebbranu po pet puta, a međusobno su vezane preko glikolizirane petlje.
Otkriće[uredi | uredi izvor]
Postojanje Kidd sistema antigena je otkriveno 1951., tokom trudnoće izvjesne gospođe Kidd, kojoj su otkrivana do tada nepoznata antitijela protiv crvenih krvnih ćelija njenog ploda. Pokazalo se da se marker te reakcije nalazi na bebinim eritrocitima, što je uzrokovalo hemolitsku bolest njenog novorođenčeta.
Tri Jk alela su Jk (a), Jk (b) i Jk3. Jk (a) su otkrili je Allen i suradnici, 1951. godine, a Jk (b) su otkrili Plant et al., 1953., kada je uočeno da osobe koje nemaju Jk antigen (Jk nula) nisu u mogućnosti maksimalno koncentrirati urin.[2][3]
Kidd antigeni[uredi | uredi izvor]
- Jka (JK1) i Jkb (JK2)
Jka i Jkb su produkti alela Asp280 i Asn280 u četvrtoj vanjskoj petlji Kidd glicoproteina. Jka i Jkb imaju sličnu učestalost u evropeidnim i azijskim populacijama, ali je kod negroida Jka mnogo češći nego Jkb.[4] 'Kidd antigeni su otporni na proteolitske enzime papain i ficin[5]
- Jk(a-b-) i Jk3
Anti-JK3 mogu proizvesti fenotip vakcinirane (imunizirane) osobe sa Jk (nula), a In (Jk) iz crvenih krvnih zrnaca vrlo slabo se ispoljavaju. Ja i / ili Jkb mogu biti otkrivene u adsorpcijsko-elucijskim testovima. Jk(a-b-) predstavlja nulti fenotip i obično se javlja kod homozigota tihog gena na JK lokusu. Taj fenotip je veoma rijedak u većini populacija.
Funkcija[uredi | uredi izvor]
Kid protein je glavno urea transporter na crvenim krvnim zrncima i u bubregu, čime sudjeluje u održavanju osmotske stabilnosti. Transport primarne mokraće krroz membrane Kidd nula eritrocita je oko 1.000 puta sporiji nego kroz membrane normalnih krvnih ćelija. U bubrežnojj srži, Kidd protein podržava visoku koncentraciju ureje, šro bubrezima omogućuje koncentriranje sekundarne mokraće, tj. urina. Iako Kidd nula (Jk (a-b-) osobe nemaju sposobnost maksimalnog koncentriranja urina, nemaju uočljive zdravstvene probleme; zabilježeno je da ovaj fenotip ne utiče ni na dugovječnost. Jk antigen je važan u transfuzijskoj medicini. Osobe sa dva Jk (a) antigena, na primjer, mogu formirati antitijela protiv krvi koja sadrži dva Jk (b) antigena (i nema Jk (a) antigen). To može dovesti do hemolitske anemije, u kojoj tijelo primatelja uništava transfuzijsku krv, što dovodi do niske crvenih krvnih zrnaca. Još jedna bolest povezana sa Jk antigen je hemolitska bolest novorođenčeta (HDN), u kojoj tijelo trudne žene stvara antitijela protiv krvi jog fetusa, što dovodi do uništenja fetusnih krvnih zrnaca. HDN povezan s Jk antitijelom je obično blaga, iako su prijavljeni i fatalni slučajevi hemolitičke bolesti novorođenčeta koja je uzrokovana anti-Jk(b).
Genetika[uredi | uredi izvor]
Kidd sistem obuhvata tri antigena na glikoproteinu sa 10 transmembranskih spanning domena, citoplazmatskog N- i C-terminusa na vanćelijskoj N-glikolizacijskoj poziciji.[6] Kidd gen ima 11 egzona egzonima 4-11 koji kodiraju sintezu zrelog proteina. Kidd gen (SLC14A1) se nalazi na hromosomu 18 – pozicija: q12.3.
Odgovorni gen iz kompleksa SLC14A1(JK) je dio porodice gena koji reguliraju transport ureje u organizmu. Nalazi se na hromosomu 18 ljudskog genoma, pozicija: 18q11-12, a sadrži 11 egzona koji zauzimaju 30 kb molekule DNK. Prva tri egzona i dio četvrtog se ne prepisujuju u iRNK, a oni os 1-11 kodiraju zreli Kidd protein.[7]
Kidd sistem antigena slijedi model autosomno-kodominantnog nasljeđivanja. Jka – Jkb dimorfizam nastaje zamjenom jedne baze (G838A) na poziciji 280 u egzonu 9, kada asparaginska kiselina prelazi u asparagin.
Rasprostranjenje[uredi | uredi izvor]
Jka i Jkb imaju sličnu učestalost u evropeidnim i azijskim populacijama, ali je kod negroida Jka mnogo češći nego Jkb.[8]
Jk(a-b-) fenotip je veoma rijedak u većini populacija, a najčešći je u Polineziji (1/400) i plemenu Niuni. Kod Polinežana neaktivni alel sadrži mutaciju u intronu 5, što uzrokuje gubitak produkta egzona 6 mRNK.
U Finskoj, u kojoj je nulti alel najrjeđi u evropskim populacijama, ovaj fenotip je posljedica mutacije koja kodira supstituciju: Ser291Pro.
Rijetki nulti fenotip kod Japanaca rezultat je heterozigotnosti za inhibicijski gen In(Jk), analog In(Lu) dominantnom inhibitoru of Luteran i druhih antigena. Immunizirane osobe fenotipa Jk(a-b-) mogu prducirati anti-Jk3. U adsorpcijsko-elucijskim testovima,može se otkriti vrlo slaba ekspresije Jka i/ili Jkb na In(Jk) crvenim krvnim zrncima.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Olives B. et al. (1995): Kidd blood group and urea transport function of human erythrocytes are carried by the same protein. J. Biol. Chem., 270 (26): 15607-15610.
- ^ Sands J. M., Gargus J. J., Frohlich O., Gunn R. B., Kokko J. P. (1992): Urinary concentrating ability in patients with Jk(a-b-) blood type who lack carrier-mediated urea transport. J. Am. Soc. Nephrol., 2 (12):1689-1696.
- ^ Sands J. M., Gargus J. J., Frohlich O., Gunn R. B., Kokko J. P. (1992): Urinary concentrating ability in patients with Jk(a-b-) blood type who lack carrier-mediated urea transport. J. Am. Soc. Nephrol., 2 (12):1689-1696.
- ^ Roback et al. AABB Technical Manual, 16th Ed. Bethesda, AABB Press, 2008.
- ^ Roback et al. (2008): AABB Technical Manual, 16th Ed. AABB Press, Bethesda.
- ^ Roback et al. (2008): AABB Technical Manual, 16th Ed. AABB Press, Bethesda.
- ^ Olives B. et al. (1997): The molecular basis of the Kidd blood group polymorphism and its lack of association with the type I diabetes suscreptibility. Hum. Molec. Genet., 6: 1017-1020.
- ^ Roback et al. AABB Technical Manual, 16th Ed. Bethesda, AABB Press, 2008.