Azerbejdžanski manat

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
(Preusmjereno sa Manat)
Azerbejdžanski manat
Azərbaycan manatı

ISO 4217 KodAZN
Korisnik Azerbejdžan
Inflacija
  - izvor		20.8%
Central Bank of Azerbaijan
Najmanja jedinica1 kepek
Kovanice1, 3, 5, 10, 20, 50 kepika
Novčanice1, 5, 10, 20, 50, 100 manata
Nacionalna bankaCentralna banka Azerbejdžana
Simbol manata

Azerbejdžanski manat (ISO 4217: AZN; azerski: Azərbaycan manatı) novčana je jedinica Azerbejdžana. Sastoji se od 100 kepik (azerski: qəpik). Centralna banka Azerbejdžana (azerski: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MƏRKƏZİ BANK) ima isključivo pravo da objavljuje nacionalnu valutu u saglasnosti sa azerbejdžanskim zakonodavstvom.

Riječ manat dolazi od ruske riječi moneta što znači novac. Azerbejdžanska demokratska republika i Azerbejdžanska sovjetska socijalistička republika koristile su svoju valutu, manat, u razdoblju od 1919. do 1923. Naziv manat koristio se i na novčanicama sovjetske rublje, na kojima se nalazio naziv valute ispisan na jezicima svih sovjetskih republika.

Nakon raspada SSSR-a, u augustu 1992. predstavljen je azerbejdžanski manat (ISO 4217: AZM) koji je zamijenio sovjetsku rublju u omjeru 10:1. Dana 1. januara 2006. predstavljen je novi manat (ISO 4217: AZN), koji je zbog visoke inflacije zamijenio stari u omjeru 5000:1.

U optjecaju se nalaze kovanice od: 1, 3, 5, 10, 20 i 50 kepika, te novčanice od 1, 5, 10, 20, 50 i 100 manat. Novac izdaje Azerbejdžanska centralna banka.

Historija[uredi | uredi izvor]

Azerbejdžan je prva zemlja u islamskom svijetu koja je uvela vlastitu valutu. Prvo uvođenje počelo je 1919. izdavanjem novčanica u apoena od 25, 50, 100 i 250 manata. Lice novčanica je bilo ispisano na azerbejdžanskom, naličje na ruskom jeziku.[1]

Sovjetski savez[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: SSSR

Druga serija novčanica izdavana je 1920. u Azerbejdžanskoj sovjetskoj socijalističkoj republici. Izdavani su apoeni od 5, 100 i 1000 (veliko i malo izdanje) rubalja. Nakon četiri denominacije uvode se 1921. apoeni od 5000, 10000, 25000 i 50000 rubalja. Izbijanje ekonomske krize 1921., uvode se novčanice u apoenima 100000 (3 vrste), 250000 (2 vrste) i 1000000 (2 vrste) koje se puštaju u opticaj 1922. U periodu 1920.-1923. valuta se na Azerbejdžanskom jeziku zove manat, dok na ruskom rublja.

U periodu 1923.-1924. u Transkavkaskoj sovjetskoj socijalističkoj federativnoj republici (TSFSR), na području Azerbejdžana, izdaju se ukupno četiri serije novčanica. Prva serija se izdaje u apoenima od 5000, 10000, 50000, 10000, 250000, 500000 i 1000000 rubalja, druga u apoenima od 500, 10000, 50000, 10000, 250000, 500000, 1000000, 5000000 i 10000000. Treća serija se izdaje u apoenima od 10000, 25000, 50000, 100000, 250000, 500000, 1000000, 5000000 i 10000000 rubalja. Pogoršanje ekonomske krize, koja je počela 1921., te porastom inflacije dolazi četvrta serija u apoenima od 25, 50, 74, 100, 250 miliona i 1 milijardu rubalja. Na području Azerbejdžana, Armenije i Gruzije bila je u opticaju i novčanica apoena od 10 milijardi (visina nominalne vrijednosti do tada jedinstvena u historiji) rubalja. Glavni motivi bili su do 1923. polumjesec i zvijezda.

Od 1923. regulisanje monetarne politike se odvija preko Državne banke SSSR-a, motive polumjesec i zvijezda zamjenjuju srp i čekić.

Zakonskim aktom 1936. svih 11 sovjetskih republika izdaju novčanice, s jedinstvenim grbom, na 11 jezika. Prva serija ovih novčanica pušta se u opticaj do prve monetarne reforme u 1947. Slijede reforme 1961. te 1991. Kod posljednje reforme iz 1991., koja se naziva i Pavlova reforma, novčanice (apoeni 50 i 100 rubalja) su povučene nakon 3 dana iz opticaja.[1]

Nezavisnost[uredi | uredi izvor]

Dekretom od 11. februara 1992. osniva se Narodna banka Azerbejdžana, a 15. jula pušta se nova valuta u opticaj. Izdavanje novčanica apoena od 1, 10 i 250 manata počinje u augustu a kovanice apoena 5, 10, 20 i 50 kepika decembra 1992. Štampanje obavlja Centralna banka Francuske, koja također dizajnira novčanice od 1 i 10 manata. Sljedećih godina manat potiskuje rublju iz opticaja, čime se ekonomija brzo oporavlja, te se dekretom narodnog vođe Hejdara Alijeva 12. novembra 1995 manat proglašava jedinom legalnom valutom na teritoriji Azerbejdžana. Narodna banka izdaje 1994. apoene od 10000 a 1996. od 50000 manata, štampanje prvih obavlja njemačka štamparija Giesecke & Devrient Co dok druge štampa britanska štamparija De La Rue. Dekretom predsjednika 7. februara 2005 izvršena je denominacija. Novi manat ima odnos od 1:5000, što znači da je 1 novi manat vrijedan 5000 starih. Do 1. januara 2006 sprovedeno je i prilagođavanje cijena.[1]

Kovanice[uredi | uredi izvor]

Kovanice novog manata od 2006.
Slika Vrijednost Osobine Opis Datum
Prečnik[2] Masa[2] Sastav[2] Rub Lice[2] Naličje Kovanja Uvođenja Važeće Nevažeće
1 kepik 16,25 mm 2,8 g Čelik s presvlakom od bakra Gladak Historija[2] Karta Azerbejdžana, naziv zemlje, vrijednost 2006. januar 2006[3] U opticaju -
3 kepika 18,00 mm 3,45 g Zupčast Abeceda i literaura
5 kepika 19,75 mm 4,58 g Grub Historija
10 kepika 22,25 mm 5,25 g Čelik s presvlakom od bronze Izrezbareni
(Španski cvijet) 		Brdo Karabah
20 kepika 24,25 mm 6,6 g Višedjelni vez Obrazovanje i budućnost
50 kepika 25,5 mm 7,7 g Unutrašnji krug, čelik s presvlakom od bronze

Vanjski krug: nehrđajući čelik

Ekonomija i napredak

Novčanice[uredi | uredi izvor]

U opticaju su novčanice u apoenima 1, 5, 10, 20, 50 and 100 manata. Dizajn je rad Austrijanca Roberta Kalina, koji je također dizajnirao euro i sirijsku funtu.[4]

Novi manat od 2006. u opticaju
Slika Vrijednost Veličina Boja Opis Datum
Lice Naličje Lice Naličje Štampanja U opticaju[3] Nevažeće
1 manat 120 × 70 mm Siva Kultura:
tradicionalni muzički instrumenti daf, kamanče i tar[4] 		Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha[4] 2005
2009 		Januar 2006 U opticaju
5 manata 127 × 70 mm Narandžasta Pisanje i literatura
: stari pisci, pjesnici i knjige iz Azerbejdžana, pisani izvod iz nacionalne himne i slova azerbejdžanske abecede[4] 		Crteži stijena iz Gobustana, tekstovi na starom turskom pismu[4]
10 manata 134 × 70 mm Plava Historija
: stari grad Baku, the Palata Širvanšaha i djevični toranj s pozadinom zida Icheri Šeher[4] 		Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha 2005. Mart 2006.
20 manata 141 × 70 mm Zelena Karabah

Simboli snage: mač, kaciga i štit[4]

Slavuj simbol mira[4]
50 manata 148 × 70 mm Žuta Historija i budućnost
:omladina, stepenice (simbol napretka), Sunce (simbol snage i svjetlosti), hemijski i matematički simboli (simboli nauke)[4] 		Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha[4] April 2006.
100 manata 155 × 70 mm Ljubičasta Ekonomija i napredak
: simboli arhitekture od antike pa do današnjice, simbol valute () i simboli ekonomskog razvoja[4] 		Ornamenti s azerbejdžanskih tepiha[4]

Nova izdanja[uredi | uredi izvor]

Narodna banka Azerbejdžana (az. "Azərbaycan Milli Bankı") promijenila je 2009. naziv u Centralnu banku Azerbejdžana (az. "Azərbaycan Mərkəzi Bankı"). Novčanica od 1 manata, s novim nazivom banke, puštena je u opticaj 2010-te. Isto je učinjeno 2012. s novčanicom od 5 manata.

Lice Naličje Vrijednost
1 manat (2009)
5 manat (2009)
  • Ministarstvo finansija Azerbejdžana razmatralo je 2011. uvođenje novčanica u apoenima od 2 i 3, kao i apoena preko 100 manata.[5] U februaru centralna banka je saopštila da se veći apoeni ne uvode do 2014.[6]

Također pogledajte[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b c "History of the national currency". Centralna banka Azerbejdžana (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 27. 10. 2015. Pristupljeno 21. 11. 2015.
  2. ^ a b c d e "New generation coins" (jezik: engleski). Centralna banka Azerbejdžana. Arhivirano s originala, 4. 11. 2015. Pristupljeno 18. 11. 2015.
  3. ^ a b "14.3 Editorial: Lessons in Life: That I've Learned as Editor for the Past 14 Years". azer.com. Pristupljeno 18. 11. 2015.
  4. ^ a b c d e f g h i j k l "New banknotes - AZN" (jezik: engleski). Centralna banka Azerbejdžana. Arhivirano s originala, 18. 9. 2015. Pristupljeno 20. 11. 2015.
  5. ^ Ахундов, A. (17. 11. 2011). "В Азербайджане предлагается ввести банкноты мелкого номинала". Trend News Agency (jezik: ruski). Pristupljeno 19. 11. 2015.
  6. ^ Исмайлов, Э. (26. 2. 2013). "Центробанк Азербайджана отказался от выпуска в 2013 году банкнот крупного номинала". Trend News Agency (jezik: ruski). Pristupljeno 19. 11. 2015.

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Azerbejdžanski_manat&oldid=3506839"