Palata Republike
| Palata Republike | |
|---|---|
| Палата Републике | |
 | |
 | |
| Bivši nazivi | Zgrada Hipotekarne banke |
| Alternativna imena | "Palata predsjednika", ranije poznata i kao "SDK" |
| Opće informacije | |
| Vrsta | Službena rezidencija |
| Lokacija | Banja Luka, Bosna i Hercegovina |
| Adresa | Bana Milosavljevića 4 |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44°27′44″N 17°06′48″E / 44.4621°N 17.1134°E |
| Trenutni stanari | Predsjednik i potpredsjednici Republike Srpske |
| Nazvano po | Hipotekarna banka |
| Konstrukcija početa | 1936. |
| Završeno | 27. decembar 1936. |
| Trošak renoviranja | 11 Miliona KM |
| Vlasnik |  Republika Srpska |
| Gazda | Vlada Republike Srpske |
| Dizajn i konstrukcija | |
| Arhitekt |  Miodrag Vasić |
| Ostale informacije | |
| Veb-sajt | www.predsjednikrs.net |
Palata Republike (nekada zgrada Hipotekarne banke) je zvanično sjedište predsjednika Republike Srpske. Nalazi se u ulici Bana Milosavljevića 4, u Banjoj Luci. U palati Republike predsjednik Republike Srpske obavlja prijeme zvaničnika iz zemlje i inostranstva. Nalazi se u centru Banjaluke, pored poznate Gospodske ulice, u blizini Saborne crkve u Banjoj Luci, Banskog dvora i zgrade Skupštine grada. Tokom svog postojanja bilo je sjedište nekoliko državnih institucija uglavnom povezanih s ekonomijom.
Nakon rekonstrukcije zgrade koja je koštala oko 5,5 miliona eura, palata Republike je svečano otvorena 24. aprila 2008. godine. Zgrada Hipotekarne banke je sagrađena 1936. godine u vrijeme bana Vrbaske banovine Svetislava Milosavljevića, a u periodu nakon Drugog svjetskog rata u njoj je bila smještena Služba društvenog knjigovodstva (SDK).
Historija[uredi | uredi izvor]
Nakon vladavine bana Svetislava Milosavljevića, Banja Luka je djelimično moderniziran grad u Vrbaskoj banovini i Kraljevini Jugoslaviji. Nakon njega na vlast dolazi ban Bogoljub Kujundžić i za vrijeme njegove vladavine ova zgrada je izgrađena. Izgradnja banaka i drugih zgrada ekonomske vrijednosti za državu koja na taj način pokušava biti stabilna bila je vrlo važna. Pored krize u to vrijeme izazvane Berzovnim krahom na "Crni četvrtak" 1929. godine, vladavina Jugoslavije nastavila je borbu protiv te krize i vratila zemlju na noge. U Banja Luci su već tada završene neke važne zgrade, a neke od njih su: zgrada Higijenskog zavoda (danas Zavod za javno zdravstvo), Gradski most (ili most Patra), Dom siromaha (Uboški dom; danas Srednjoškolski centar) i tako dalje. Također su neke privatne banke bankrotirale i to je bila prilika za jake državne banke.
Zbog svih ovih razloga stvorena je situacija za izgradnju jedne zgrade državne banke. Državna hipotekarna banka odlučila je otvoriti jednu zgradu u relativno nerazvijenom dijelu zemlje kako bi mogla dobiti više povjerenja u ljude i osigurati svoj kapital koji je u to vrijeme bio velik.
Osma banka pod državnom hipotekarnom bankom otvorena je u Banjoj Luci 14. oktobra 1934. godine. Mjesto te zgrade bilo je udaljeno nekoliko stotina metara od mjesta na kojem je kasnije izgrađena zgrada. Banka je odmah po otvaranju filijale u Banjaluci započela postupak izgradnje vlastite zgrade.[1]
Izgradnja i period Kraljevine Jugoslavije[uredi | uredi izvor]
Za planove izgradnje bio je angažovan arhitekta Miodrag Vasić iz Beograda koji je u kratkom roku projektovao sve planove, a tokom izgradnje nije napustio Banjaluku da bi nadzirao sve radove do kraja. Početkom juna 1936. godine prvi kamenoklesari dolaze u Banjaluku da završe fasadu zgrade stavljajući teško klesano kamenje dovezeno iz Makedonije. U isto vrijeme trajali su posljednji radovi na unutrašnjosti.
Pred kraj te godine, 27. decembra 1936. godine, zgrada je otvorena i svečano otvorena. Otvaranju zgrade prisustvovao je i tadašnji ministar finansija Dušan Letica u vladi Milana Stojadinovića. Nešto zanimljivo je da su zgradu blagoslovili srpski pravoslavni mitropolit Vasilije Popović i efendija Hamdija Softić po kršćanskim pravoslavnim i muslimanskim običajima. O tom događaju je napisano:
| “ | Bilo je svečano otvaranje i blagoslov. Kako je to bila tradicija, koje se do danas nismo odricali, bilo je puno govornika i prisutnih ljudi koji su navijali za mladog kralja, kuću Karađorđevića, kraljevske regente, premijera Stojadinovića ... Bend 33. pešadijske pukovnije dva puta svirao državnu himnu. | ” |
Prvog dana 1937. godine bivša Agencija državne hipotekarne banke postala je glavna filijala banke u Vrbaskoj banovini.[1][2]
Dana 24. aprila 1937. kipovi dvojice krajiških seljaka postavljeni su ispred ulaza u zgradu. Kipovi su djelo Vladimira Petroviča Zagorodnjuka. Obje figure izrađene su od bronze, odjevene u tradicionalnu krajišku odjeću sa ukrasima sa Zmijanje. Svaka figura predstavlja ljude i neke aktivnosti - trgovinu (muška figura s turbanom, štapom i vagom s vrećom punom robe smještene na desnoj strani) i domaćinstvo (ženska figura sa srpom u desnoj ruci). Obe figure imaju težinu od po 600 kg, a napravljene su u Beogradu.
Također 11 reljefa na fasadi djelo je Vladimira Petroviča, a crteže tih reljefa izradio je Stepan Fedorovič Kolesnikov. Od tih 11 samo je jedan iznad ulaza ostao netaknut. Đorđe Petraš stvorio je izgled fasade zgrade.[3]
Drugi svjetski rat i period SFR Jugoslavije[uredi | uredi izvor]
Tokom Drugog svjetskog rata Bosna i Hercegovina je pala pod Nezavisnu Državu Hrvatsku. Zgrada hipotekarne banke korištena je kao neka vrsta zapovjedne zgrade. Tokom druge banjalučke akcije zgrada je delimično uništena novim "patentom" jugoslavenskih partizana - ulijevanjem benzina u vatrogasnu pumpu i na taj način pucanjem na zgradu. Reljefi su uklonjeni sa zgrade i zadržani su na potkrovlju zgrade neko vrijeme, dok su kasnije za sva vremena bili uništeni.[3]
Nakon rata u periodu komunizma ova zgrada se koristi za potrebe Narodne banke. Šezdesetih godina postojala je podružnica Službr državnog knjigovodstva (SDK) koja je ostala do rata u Bosni i Hercegovini. Ovo mjesto je bilo mjesto susreta mladih u tom periodu.[2][4][5]
Moderno razdoblje i predsjednička rezidencija[uredi | uredi izvor]
Nakon rata u ovoj su zgradi bila je Narodna banka Republike Srpske, Ministarstvo finansija Republike Srpske, a kasnije i Razvojna banka.
Od septembra 2002. godine nalazi se na privremenoj listi nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Vlada Republike Srpske dala je na korištenje ovu zgradu predsjedniku 2007. godine. Nakon rekonstrukcije koja je koštala 11 miliona KM, 24. aprila 2008. godine postaje rezidencija predsjednika Republike Srpske koja zamjenjuje prethodni Banski Dvor. Prvi predsjednik rezident bio je Rajko Kuzmanović. Pored predsjednika, stanovnici palače bili su potpredsjednici Republike Srpske, ostalih predsjedničkih organa i srpski član Predsjedništva Bosne i Hercegovine. Danas je jedna od najsigurnijih zgrada u Banjaluci od strane jedinica Uprave za zaštitu lica i predmeta Policije Republike Srpske.[4][6][7]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Pogled sa Gospodske ulice -
Ulaz u zgradu sa statuama dvojice krajiških seljaka -
Pogled sa Gospodske ulice -
Reljef na fasadi
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Mačkić, Zoran S. (31. 12. 2012). "Zapisi iz Arhiva Republike Srpske (8) - Banjalučka palata državne hipotekarne banke". Glas Srpske (jezik: srpski). Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ a b "Banjaluka: Od Hipotekarne banke do Palate RS". MONDOBA. Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ a b Мачкић, Зоран С. (14. 1. 2013). "Записи из Aрхива Републике Српске (9) - Украшавање палате Државне хипотекарне банке". Glas Srpske (jezik: srpski). Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ a b d.o.o, Promotim. "Razvojni put današnje Palate Republike". www.frontal.ba (jezik: engleski). Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ "Palata Republike - Dom Predsjednika Republike Srpske". BanjalukaTravel (jezik: srpski). Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ "Koliko znamo o obezbjeđenju objekata i ličnosti u Srpskoj?". ATV (jezik: srpski). Arhivirano s originala, 8. 5. 2021. Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ Beta. "Otvorena palata predsednika Republike Srpske". Blic.rs (jezik: srpski). Pristupljeno 7. 5. 2021.