Pećina Taghlar
Tağlar mağarası Մեծ Թաղերի Քարայր Mets Tagheri Karayr | |
 Alatke iz kamenog doba pronađene u pećini | |
| Lokacija | Boyuk Taghlar (Mets Tagher), Azerbejdžan |
|---|---|
| Koordinate | 39°36′17″N 46°57′53″E / 39.60472°N 46.96472°E |
| Historija | |
| Periodi | Kameno doba, Bronzano doba, Bakarno doba |
| Bilješke o lokalitetu | |
| Datumi iskopavanja | 1963 |
| Arheolozi | M. M. Huseynov |
Pećina Taghlar (azerbejdžanski: Tağlar mağarası; armenski: Մեծ Թաղերի Քարայր, romanizovano: Mets Tagheri Karayr) je arheološko nalazište koje su naseljavali prahistorijski ljudi iz musterijenske kulture tokom paleolita.[1] Pećina se nalazi u Azerbejdžanu, u spornoj regiji Nagorno-Karabah, u južnom dijelu sela Boyuk Taghlar (Mets Tagher), na lijevoj obali rijeke Guruchay.[2][3]
Drevni ljudi su ovdje živjeli prije 64 do 24 hiljade godina.[4]
Historija
[uredi | uredi izvor]Pećina je otkrivena tokom paleolitske arheološke ekspedicije Akademije nauka Azerbejdžana pod vođstvom M. Huseynova 1960. godine. Iskopavanja u pećini Taghlar mogu se podijeliti u dvije faze:[4]
| 1963-1967, 1973 | Kao rezultat intenzivnih istraživanja, neki arheološki slojevi pronađeni su na dubini od 9 metara. |
| 1972-1982, 1986 | Složenija istraživanja |
Vahid Hajiyev i Mammadali Huseynov dali su prve informacije o stratigrafiji pećine kao rezultat iskopavanja iz perioda 1963–1964. godine. R. Sultanova je 1973. godine objavila članak o geološkim karakteristikama pećine.[4]
Čišćenje postojećih slojeva vršeno je u periodu od 1976. do 1982. godine radi proučavanja stratigrafije i litologije sedimenata te pojave kulturnih ostataka.[4]
Koštani ostaci životinja pronađeni su već od prve godine iskopavanja u pećini, a pažljivo su klasifikovani tokom 1977–78. godine.[4]
U okviru međunarodnog programa INTAS-2000, evropski naučnici, uključujući profesora Henrija de Lumleya, sproveli su naučna istraživanja arheoloških, paleontoloških i paleoantropoloških nalaza višeslojne pećine Taghlar i drugih paleolitskih pećina u Azerbejdžanu tokom septembra i oktobra 2002. godine.[5]
Materijalni i kulturni artefakti pronađeni u pećini Taghlar izloženi su 1981. godine u muzeju Musée de l'Homme u Parizu.[5]
Nalazi rezultata istraživanja
[uredi | uredi izvor]Počevši od 1963. godine, u pećini su vršena arheološka iskopavanja tokom kojih je otkriveno više od 7.000 kamenih oruđa i preko 2.000 fosiliziranih životinjskih kostiju, a na lokalitetu je identifikovano šest kulturnih slojeva sedimenata. Odmah ispod gornjeg sloja pronađeni su fragmenti keramike iz srednjeg vijeka, bronzanog i bakarnog doba.[6] Indikatori musterijenske kulture pronađeni su između drugog i šestog sloja. U inventaru pećine otkriveni su i brojni prazni komadi za izradu oruđa, kao i predmeti crvene, crne, smeđe, sive, bijele i drugih boja.[1]
Ostaci velikih sisara, poput konja, plemenitog jelena i bika, pronađeni su u petom sloju. Iz istog sloja, M. B. Suleymanov je 1977. godine izdvojio i ostatke kostiju malih sisara (glodara). Ovu zbirku je proučavala A. K. Markova tokom 1980-ih godina i 2009. godine. Zbirka sadrži fragmente donjih i gornjih vilica glodara s kutnjacima i sjekutićima, kao i pojedinačne uzorke sjekutića i kutnjaka. Ti koštani ostaci pripadaju šest vrsta: Microtus (Microtus) obscurus, Ellobius lutescens, Cricetulus migratorius, Arvicola terrestris, Meriones libycus i Allactaga williamsi. Na osnovu ekoloških karakteristika faune iz pećine, pretpostavlja se da su oko pećine Taghlar u vrijeme boravka drevnih ljudi preovladavali stepski i polupustinjski pejzaži. Također su otkriveni ostaci nekih vrsta glodara za koje se ne smatra da su prirodno naseljavali ovu pećinu.[4]
Klasifikacija
[uredi | uredi izvor]Samo najveća prostorija pećine, površine 120 m2, pripada pleistocenskoj eri. Ostali dijelovi povezani su s musterijenskim periodom.[4]
Prvi sloj pripada kasnom holocenu, dok ostali slojevi pripadaju kasnom pleistocenu.[4]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Павел Иосифович Борисковский. (1979). Древнейшее прошлое человечества. Saint Petersburg: Наука. str. 131.
- ^ "Таглар на советской карте".
- ^ "Tağlar mağarası".
- ^ a b c d e f g h Anastasia, Markova (2012). "The rodent fauna from Middle Paleolithic cave site Taglar (Transcaucasus, Azerbaidjan): paleoecology, palaeoenvironments". Academia.edu. 2: 115–120.
- ^ a b AZƏRBAYCAN ARXEOLOGİYASI DAŞ DÖVRÜ (PDF). Bakı: ŞƏRQ-QƏRB. 2008. Arhivirano s originala (PDF), 10. 1. 2020. Pristupljeno 20. 5. 2025.
- ^ "Первобытнообщинный строй на территории Азербайджана". azerbembassy.org.
Bibliografija
[uredi | uredi izvor]- Azərbaycan Tarixi (7 cilddə). Bakı: Brijest, 1998, 1-cild
- A. K. Džafarov. Mustʹerska kultura Azerbajdžana: po materijalima Taglarskoj peŝery. — „Elm“, 1983. — 96 s.