Politika Republike Srpske
 |
|---|
| Ovaj članak je dio serije o političkom sistemu Bosne i Hercegovine |
 |
|---|
| Ovaj članak je dio serije o političkom sistemu Republike Srpske |
Republika Srpska je jedan od dva ravnopravna entiteta u Bosni i Hercegovini. Ona je jedinstven i nedjeljiv ustavnopravni entitet koji samostalno obavlja određene ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije, osim onih koje su izričito u nadležnosti institucija Bosne i Hercegovine. Također, ovlaštena je da može uspostavljati specijalne paralelne odnose sa Srbijom i Crnom Gorom.
Struktura entiteta[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Predsjednik[uredi | uredi izvor]
Nadležnosti predsjednika Republike Srpske su da:
- Predstavlja Republiku Srpsku
- Predlaže Narodnoj skupštini kandidata za predsjednika Vlade
- Predlaže Narodnoj skupštini kandidate za predsjednika i sudije Ustavnog suda na prijedlog Visokog sudskog i tužilačkog savjeta
- Ukazom proglašava zakon u roku od sedam dana od dana njegovog usvajanja u Narodnoj skupštini. U tom roku predsjednik Republike može zahtijevati od Narodne skupštine da ponovno odlučuje o zakonu. Predsjednik Republike je dužan proglasiti zakon koji je ponovno usvojen u Narodnoj skupštini.
- Daje pomilovanja
- Dodjeljuje odlikovanja i priznanja utvrđena zakonom
- Obavlja poslove iz oblasti sigurnosti i odnosa Republike Srpske s drugim državama i međunarodnim organizacijama
- Ukazom, na prijedlog Vlade, postavlja i opoziva šefove predstavništava Republike Srpske u inozemstvu i predlaže veleposlanike i druge međunarodne predstavnike Bosne i Hercegovine iz Republike Srpske
- Obrazuje savjetodavna tijela i stručne službe za obavljanje poslova iz svoje nadležnosti
- Može, pošto sasluša mišljenje predsjednika Vlade i predsjednika Narodne skupštine, odlučiti da Narodna skupština bude raspuštena
- Može tražiti od predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske sazivanje sjednice Narodne skupštine Republike Srpske
- Ima pravo predlaganja zakona, drugih propisa i općih akata
- Može, bez ograničenja, pokrenuti postupak za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti pred Ustavnim sudom
- Može podnijeti prijedlog da se pristupi promjeni Ustava Republike
- Saziva i predsjedava sjednicama Senata kao savjetodavnog tijela najviših ustavnih institucija Republike Srpske
- Određuje koji će ga potpredsjednik Republike zamjenjivati u slučaju privremene spriječenosti da obavlja svoju funkciju
- Obavlja i druge poslove u skladu s Ustavom
Trenutni predsjednik Republike Srpske je Željka Cvijanović.
Spisak predsjednika Republike Srpske[uredi | uredi izvor]
Dosadašnji predsjednici Republike Srpske bili su:
- Radovan Karadžić (7. april 1992 – 19. maj 1996)
- Biljana Plavšić (19. maj 1996 – 4. novembar 1998)
- Nikola Poplašen (4. novembar 1998 – 2. septembar 1999)
- Vršilac dužnosti: Petar Đokić (2. septembar 1999 – 26. januar 2000)
- Mirko Šarović (26. januar 2000 – 28. novembar 2002)
- Dragan Čavić (28. novembar 2002 – 9. novembar 2006)
- Milan Jelić (9. novembar 2006 – 30. septembar 2007)
- Vršilac dužnosti: Igor Radojičić (30. septembar 2007 – 9. decembar 2007)
- Rajko Kuzmanović (9. decembar 2007 – 15. novembar 2010)
- Milorad Dodik (15. novembar 2010 – 19. novembar 2018)
- Željka Cvijanović (19. novembar 2018 – 15. novembar 2022)
- Milorad Dodik (15. novembar 2022 – trenutno)
Narodna skupština[uredi | uredi izvor]
Narodna skupština Republike Srpske je, zajedno sa Vijećem naroda Republike Srpske, nosilac ustavotvorne i zakonodavne vlasti u Republici Srpskoj.
Ona odlučuje o promjeni Ustava, donosi zakone i druge opće akte, donosi budžet, završni račun, plan razvoja i prostorni plan, utvrđuje teritorijalnu organizaciju, raspisuje republički referendum, odlučuje o zaduženju, bira, imenuje i razrješava funkcionere, vrši kontrolu nad radom Vlade, daje amnestiju i slično.
Narodna skupština bira i delegate iz Republike u Dom naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine i ratifikuje sporazume koje Republika zaključi sa državama i međunarodnim organizacijama uz pristanak Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine.
U oblasti zaštite vitalnih nacionalnih interesa konstitutivnih naroda u zakonodavnoj proceduri, pored Narodne skupštine postoji i Vijeće naroda Republike Srpske sastavljeno od klubova konstitutivnih naroda i kluba Ostalih. Zakoni i drugi propisi koje izglasa Narodna skupština, a koji se tiču pitanja vitalnog nacionalnog interesa bilo kojeg od konstitutivnih naroda stupaju na snagu tek nakon usvajanja u Vijeću naroda.
Narodna skupština ima 83 narodna poslanika koji se biraju po izbornim jedinicama utvrđenim zakonom. Mandat im traje 4 godine. Ured Narodne skupštine čini predsjednik i dva do četiri potpredsjednika.
Pravo predlaganja zakona, drugih propisa i opštih akata imaju predsjednik Republike, Vlada, svaki narodni poslanik ili najmanje 3.000 birača. Narodna skupština može odlučiti da o pojedinim pitanjima iz svoje nadležnosti odluku donese nakon prethodnog izjašnjavanja građana na referendumu. Odlučuje većinom glasova svih narodnih poslanika, ako Ustavom nije predviđena posebna većina.
Aktuelni saziv Narodna skupština Republike Srpske je deseti po redu od osnivanja skupštine.
Sazivi[uredi | uredi izvor]
Narodna skupština Republike Srpske dosad je funkcionirala u deset saziva:
| Izbori | Saziv |
|---|---|
| Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990. | I saziv (24. oktobar 1991 – 14. septembar 1996) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996. | II saziv (19. oktobar 1996 – 27. decembar 1997) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1997. | III saziv (27. decembar 1997 – 19. oktobar 1998) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998. | IV saziv (19. oktobar 1998 – 16. decembar 2000) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2000. | V saziv (16. decembar 2000 – 28. novembar 2002) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2002. | VI saziv (28. novembar 2002 – 9. novembar 2006) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2006. | VII saziv (9. novembar 2006 – 15. novembar 2010) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2010. | VIII saziv (15. novembar 2010 – 24. novembar 2014) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2014. | IX saziv (24. novembar 2014 – 19. novembar 2018) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2018. | X saziv (19. novembra 2018 – 15. novembar 2022) |
| Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2022. | XI saziv (od 15. novembar 2022) |
Vlada[uredi | uredi izvor]
Vlada Republike Srpske je nosilac izvršne vlasti u Republici Srpskoj.
Ona predlaže zakone i druge opće akte, plan razvoja, prostorni plan, budžet i završni račun, sprovodi i izvršava zakone, utvrđuje unutrašnju organizaciju ministarstava i drugih republičkih organa i organizacija, vrši nadzor nad njima. Vlada odlučuje i o predstavništvima Republike Srpske u inostranstvu.
Vladu sačinjavaju predsjednik, potpredsjednici i ministri. Kandidat za predsjednika Vlade izlaže Narodnoj skupštini program Vlade i predlaže njen sastav. Vlada je izabrana ako je za njen izbor glasala većina od ukupnog broja narodnih poslanika.
Aktuelni predsjednik Vlade Republike Srpske je Radovan Višković.
Sastav[uredi | uredi izvor]
Ustavni sud[uredi | uredi izvor]
Ustavni sud Republike Srpske odlučuje o saglasnosti zakona i drugih općih aktova sa Ustavom Republike Srpske.
On rješava sukob nadležnosti između organa zakonodavne, izvršne i sudske vlasti, kao i između organa Republike, grada i općine. Odlučuje i o saglasnosti programa, statuta i drugih općih aktova političkih organizacija sa Ustavom i zakonom.
Ustavni sud Republike Srpske ima devet članova. Predsjednik i sudije Ustavnog suda uživaju imunitet kao i narodni poslanici.
Pri Ustavnom sudu postoji i Vijeće za zaštitu vitalnog interesa koje odlučuje o predmetima koje mu proslijedi Vijeće naroda Republike Srpske ili klubovi konstitutivnih naroda i klub Ostalih unutar njega. Vijeće se sastoji iz sedam članova, dva iz svakog konstitutivnog naroda i jedan iz reda Ostalih.
Sastav[uredi | uredi izvor]
Trenutni članovi Ustavnog suda su:
- Džerard Selman, predsjednik, (prvi mandat, od juna 2012.)
- Snežana Savić, potpredsjednik, (prvi mandat, od juna 2012.)
- Milenko Arapović, potpredsjednik (prvi mandat, od juna 2012.)
- Vojin Bojanić, (drugi mandat, od oktobra 2003.)
- Amor Bukić, (prvi mandat, od juna 2012.)
- Zlatko Kulenović, (prvi mandat, od maja 2013.)
- Duško Medić, (drugi mandat, od oktobra 2003.)
- Marko Rajčević, (drugi mandat, od marta 1998.) i
- Irena Mojović, (prvi mandat, od maja 2015.).
Sudovi i tužilaštva[uredi | uredi izvor]
Sudsku vlast u Republici Srpskoj vrše njezini sudovi. Oni su samostalni i nezavisni i sude na osnovu Ustava i zakona. Dužni su da štite ljudska prava i slobode, utvrđena prava i interese pravnih subjekata i zakonitost.
Vrhovni sud Republike Srpske je najviši sud u Republici i on obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona. Ispod njega postoje okružni sudovi, a zatim i osnovni sudovi. Za privredne sporove postoje okružni privredni sudovi i Viši privredni sud Republike Srpske.
Javna tužilaštva su samostalni državni organi koji gone učinioce krivičnih i drugih kaznenih djela i ulažu pravna sredstva radi zaštite zakonitosti. Na nivou Republike postoji Republičko tužilaštvo Republike Srpske, a ispod njega se nalaze okružna tužilaštva.
Sve sudije, uključujući i predsjednike sudova, javne tužioce i zamjenike javnih tužilaca imenuje i razrješava Visoko sudsko i tužilački vijeće Bosne i Hercegovine.
Vanjska politika[uredi | uredi izvor]
Republika Srpska je član Evropske skupštine regija (engleski: Assembly of European Regions - AER) koja pruža podršku regijama u procesu evropskog proširenja.[2] Potpisala je nekoliko sporazuma o saradnji, kao npr. sporazum sa federalnim gradom Sankt Peterburgom (Rusija), Regijom Veneto i Provincijom Di Beluno (Italija) i Okrugom Troms (Norveška).
Vlada Republike Srpske je, u cilju unapređenja svih oblika saradnje sa institucijama i organizacijama u inostranstvu, osnovala 8 privrednih predstavništava (Belgija, Izrael, Rusija, Srbija, Njemačka, Austrija, Grčka i Sjedinjene Američke Države).[3]
Do sada, od strane Vlade Republike Srpske je bilo upućeno pet izvještaja Vijeću sigurnosti Ujedinjenih nacija koji su se odnosili na stanje stvari u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini.
Bivši predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je 7. juna 2011. boravio u Rimu gdje se sastao sa predsjednikom Vlade Italije Silvio Berlusconijem.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ obavlja i dužnost v.d. ministra rada i boračko-invalidske zaštite od 29. decembra 2022.[1]
- ^ obavlja i dužnost v.d. ministra porodice, omladine i sporta od 29. decembra 2022.[1]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- Politika Bosne i Hercegovine
- Ustav Republike Srpske
- Izbori u Bosni i Hercegovini
- Predstavništva Republike Srpske u inozemstvu
- Sporazum o specijalnim paralelnim vezama
- Referendumi u Republici Srpskoj
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b c d Bunic, Nevena (27. 12. 2022). ""NIJE MI BILA NAMJERA DOVESTI U NELAGODNU SITUACIJU" Narodna skupština Srpske primila ostavke dvojice ministara, a evo šta su naveli u obrazloženju". Novosti (jezik: srpski). Pristupljeno 1. 5. 2023.
- ^ "Republika Srpska". Assembly of European Regions (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 28. 4. 2021. Pristupljeno 28. 4. 2021.
- ^ "Predstavništva Republike Srpske". www.vladars.net. Arhivirano s originala, 24. 4. 2012. Pristupljeno 28. 4. 2021.