Razlika između verzija stranice "Britansko Carstvo"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
m Uklanjanje Link FA/FL/GA |
No edit summary |
||
| Red 1: | Red 1: | ||
{{spajanje|Britanska imperija}} |
|||
{{Nedostaju izvori}} |
{{Nedostaju izvori}} |
||
[[Datoteka:Flag of the United Kingdom.svg|mini|Kasnija zastava Britanskog Carstva]] |
|||
'''Britansko carstvo''' ([[Engleski jezik|eng.]] ''British Empire'') bilo je najveća [[imperija]] u svjetskoj [[historija|historiji]]. Proizvod je [[Evropa|evropskog]] [[Velika geografska otkrića|doba otkrića]], koje je započelo sa globalnim pomorskim carstvima [[Portugal]]a i [[Španija|Španije]] u kasnom [[15. vijek]]u. U vrijeme svog raspada ([[1921]]) Britansko carstvo imalo je 450-570 miliona stanovnika, što je u grubim crtama bila četvrtina svjetskog stanovništva, a pokrivalo je površinu od preko 37 miliona [[Kvadratni kilometar|km<sup>2</sup>]], tj. skoro trećinu površine [[Zemlja (planeta)|Zemlje]]. Mada je carstvo iščezlo, njegovi kulturni i politički ostaci i utjecaji još uvijek se osjećaju širom [[svijet]]a, od načina privređivanja ([[ekonomija|ekonomije]]), do zakonodavstva i sistema upravljanja i vlade. Djelomično zahvaljujući Britanskom carstvu, [[engleski jezik]] postao je novi ''[[lingua franca]]'' u svijetu. |
|||
[[Datoteka:BritishEmpire1919.png|350px|desno|mini|Britansko Carstvo [[1921]]. godine]] |
|||
'''Britanska imperija''', ili '''Britansko carstvo''' je izraz koji označava bivšu zajednicu [[dominion]]a, [[kolonija]], [[protektorat]]a, [[Mandat Lige naroda|mandata]] i drugih [[Zavisno područje|zavisnih područja]] kojima je upravljalo [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske]]. Britansko Carstvo datira iz [[16. vijek|16.]] i [[17. vijek|17. vijeka]], kada [[Kraljevina Engleska|Engleska]] stvara prve kolonije. Britanija je, za vrijeme Britanskog carstva, bila najveća država u historiji i najveća svjetska sila. Do [[1922.]], Britansko carstvo brojalo je oko 458 miliona stanovnika, što je bila jedna četvrtina svjetske populacije,<ref>Maddison, 2001., str. 98 i 242.</ref> a pokrivalo je preko 33.000.000km<sup>2</sup>: približno četvrtinu Zemaljske kugle.<ref>Ferguson, 2004., str. 15.</ref> Kao posljedica toga, [[engleski]] jezik i britanska kultura proširili su se širom svijeta. Na vrhuncu moći, za Britansko Carstvo se moglo reći da je "carstvo u kojemu Sunce nikada ne zalazi". |
|||
U vrijeme [[Velika geografska otkrića|velikih geografskih otkrića]], [[Portugalsko carstvo|Portugal]] i [[Špansko carstvo|Španija]] bili su prvaci u otkrivanju novih zemalja i kolonizaciji. Pojavila se zavist moćnih evropskih država, Engleske, [[Francusko kolonijalno carstvo|Francuske]] i [[Holandsko carstvo|Holandije]], pa i oni započinju kolonijalnu ekspanziju i otvaraju nove trgovačke puteve u [[Američki kontinent|Americi]] i [[Azija|Aziji]].<ref>Ferguson 2004., str. 2.</ref> Uzastopni kolonijalni ratovi s Francuskom i Holandijom učinili su Englesku (Britansko carstvo nakon [[Zakon o Uniji 1707|Zakona o Uniji iz 1707.]] sa [[Škotska|Škotskom]]) dominantnom kolonijalnom silom na prostoru [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]] i [[Indija|Indije]]. Međutim, gubitak 13 američkih kolonija nakon [[Američki rat za nezavisnost|Američkog rata za nezavisnost]] zadali su težak udarac Britanskom carstvu, odvajajući je od ostatka kolonija. Usprkos zadanom udarcu, Britanska imperija se širi na tlo Afrike, Azije i na [[Tihi okean]]. Nakon pobjedonosnog [[Napoleonski ratovi|rata s Francuskom]] [[1815.]], Britanija je uživala držeći svjetsku moć i siguran vodeći položaj. Veći stepen autonomije u Britanskom Carstvu uživale su bjelačke kolonije. |
|||
Uspon [[Njemačko carstvo|Njemačke]] i [[SAD]]-a poljuljao je vodeću ulogu Britanskog carstva u svijetu. Vojne i ekonomske tenzije između Njemačke i Britanije jedan su od glavnih uzroka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], nakon kojeg će Britanija ponovno preuzeti kormilo Evrope. Međutim rat je uzrokovao veliki financijski gubitak i uzdrmao britansku industriju. [[Drugi svjetski rat]] također je bio loš za britansku ekonomiju i prestiž. Kolonije na Istoku okupiraju Japanci, i pored pobjede, Britanija je ponovno imala ekonomski problem. Dvije godine poslije rata, Britanija je garantirala nezavisnost nekim svojim kolonijama, kao što je [[Indija]]. |
|||
Tokom [[20. vijek]]a većina britanskih kolonija postaju nezavisne države, slijedeći globalnu dekolonijalizaciju. Dekolonizacija je dovela i do vraćanja [[Hong Kong|Hong Konga]] [[Kina|Kini]] [[1997.]] Nakon proglašene nezavisnosti, većina bivših britanskih kolonija postale su članicom [[Commonwealth]]a. 16 članica Commonwealtha dijeli čelo države s kraljem/kraljicom Britanije, a danas je na toj dužnosti kraljica Elizabeta II., a 14 članica je pod britanskom suverenošću. |
|||
== Također pogledajte == |
== Također pogledajte == |
||
* [[Britanija]] |
* [[Britanija]] |
||
| ⚫ | |||
{{stub-hist}} |
{{stub-hist}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Kategorija:Carstva]] |
[[Kategorija:Carstva]] |
||
[[Kategorija:Britansko carstvo]] |
[[Kategorija:Britansko carstvo]] |
||
Verzija na dan 28 septembar 2016 u 10:47
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
.svg)
Britanska imperija, ili Britansko carstvo je izraz koji označava bivšu zajednicu dominiona, kolonija, protektorata, mandata i drugih zavisnih područja kojima je upravljalo Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske. Britansko Carstvo datira iz 16. i 17. vijeka, kada Engleska stvara prve kolonije. Britanija je, za vrijeme Britanskog carstva, bila najveća država u historiji i najveća svjetska sila. Do 1922., Britansko carstvo brojalo je oko 458 miliona stanovnika, što je bila jedna četvrtina svjetske populacije,[1] a pokrivalo je preko 33.000.000km2: približno četvrtinu Zemaljske kugle.[2] Kao posljedica toga, engleski jezik i britanska kultura proširili su se širom svijeta. Na vrhuncu moći, za Britansko Carstvo se moglo reći da je "carstvo u kojemu Sunce nikada ne zalazi".
U vrijeme velikih geografskih otkrića, Portugal i Španija bili su prvaci u otkrivanju novih zemalja i kolonizaciji. Pojavila se zavist moćnih evropskih država, Engleske, Francuske i Holandije, pa i oni započinju kolonijalnu ekspanziju i otvaraju nove trgovačke puteve u Americi i Aziji.[3] Uzastopni kolonijalni ratovi s Francuskom i Holandijom učinili su Englesku (Britansko carstvo nakon Zakona o Uniji iz 1707. sa Škotskom) dominantnom kolonijalnom silom na prostoru Sjeverne Amerike i Indije. Međutim, gubitak 13 američkih kolonija nakon Američkog rata za nezavisnost zadali su težak udarac Britanskom carstvu, odvajajući je od ostatka kolonija. Usprkos zadanom udarcu, Britanska imperija se širi na tlo Afrike, Azije i na Tihi okean. Nakon pobjedonosnog rata s Francuskom 1815., Britanija je uživala držeći svjetsku moć i siguran vodeći položaj. Veći stepen autonomije u Britanskom Carstvu uživale su bjelačke kolonije.
Uspon Njemačke i SAD-a poljuljao je vodeću ulogu Britanskog carstva u svijetu. Vojne i ekonomske tenzije između Njemačke i Britanije jedan su od glavnih uzroka Prvog svjetskog rata, nakon kojeg će Britanija ponovno preuzeti kormilo Evrope. Međutim rat je uzrokovao veliki financijski gubitak i uzdrmao britansku industriju. Drugi svjetski rat također je bio loš za britansku ekonomiju i prestiž. Kolonije na Istoku okupiraju Japanci, i pored pobjede, Britanija je ponovno imala ekonomski problem. Dvije godine poslije rata, Britanija je garantirala nezavisnost nekim svojim kolonijama, kao što je Indija.
Tokom 20. vijeka većina britanskih kolonija postaju nezavisne države, slijedeći globalnu dekolonijalizaciju. Dekolonizacija je dovela i do vraćanja Hong Konga Kini 1997. Nakon proglašene nezavisnosti, većina bivših britanskih kolonija postale su članicom Commonwealtha. 16 članica Commonwealtha dijeli čelo države s kraljem/kraljicom Britanije, a danas je na toj dužnosti kraljica Elizabeta II., a 14 članica je pod britanskom suverenošću.
Također pogledajte
 |
Commons ima datoteke na temu: Britansko Carstvo |
Nedovršeni članak Britansko Carstvo koji govori o historiji treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.