Tel Aviv

Tel Aviv-Yafo (arapski: تَلْ اَبِيبْ-يَافَا Tal Abīb-Yāfā, hebrejski: תֶּל אָבִיב-יָפוֹ), izraelski grad na obali Sredozemnog mora. Šire područje, koje se proteže dužinom od 14 km obalom Mediterana, obuhvata zasebne općine s približno 3,8 miliona stanovnika. Po broju stanovnika Tel Aviv je drugi po veličini grad u Izraelu, sa 405.500 stanovnika, na površini od 51,4 kvadratnih km.

Tel Aviv je također i dio najvećeg i najnaseljenijeg metropolisa u Izraelu, poznatog pod nazivom Gush Dan. Ostali značajniji gradovi područja Gush Dan su: Bat Yam, Holon, Ramat Gan, Givatayim, Bnei Brak, Petah Tikva, Rishon LeZion, Ramat Ha-Sharon i Herzliyya.

Tel Aviv iz 1930-ih je najveći muzej moderne arhitekture, poznat kao "Bijeli grad", koji je od 2003. godine upisan na UNESCO-v spisak svjetske baštine u Aziji i Okeaniji.

Tel Aviv je privredno središte Izraela gdje se nalazi berza vrijednosnih papira Tel Aviv, kancelarije brojnih kompanija kao i istraživački i razvojni centri. Plaže, barovi, trgovački centri i sekularni život čine ovaj grad zanimljivim turističkim odredištem. Tel Aviv je i glavno kulturno središte države. Prema istraživanjima troškova života, Tel Aviv je u 2008. godini rangiran kao najskuplji grad Bliskog istoka i 14. najskuplji grad na svijetu.

Historija

Tel Aviv 1910. godine

Master plan Tel Aviva - Patrick Geddes, 1925.

Do 20. vijeka, historija ovog područja je zapravo historija drevnog lučkog grada Jaffe (יָפוֹ‎, Yafo), a moderni Tel Aviv je osnovan 1909. godine, kad je ovo područje kupljeno od beduina. Okrug Achuzat Bait je dizajniran i godinu dana prije kao primjer grada-vrta s lijepim kućama s vrtovima i javnim zgradama oko velikog parka u sredini. Wilhelm Stiassny je skupio više židovskih građevinskih preduzeća i otpočela je gradnja, te je 1910. godine krštena prva četvrt kao Tel Aviv, što na hebrejskom znači "Brdo izvora", prema biblijskoj knjizi Ezekiela 3:15, gdje prorok navodi viziju od Boga:

Tako sam došao do prognanika u Tel Avivu, uz rijeku Kobaru, gdje su se nastanili. Tu sam ostao sedam dana kao zapanjen, usred njih

Tada je Tel Aviv brojao samo 100 stanovnika. Međutim, kako je bio urbani uspjeh, broj stanovnika se stalno povećavao. Nakon Prvog svjetskog rata uslijedio je val imigracije, i mnogi evropski arhitekti židovi su došli u grad. God. 1925. osnovan je fakultet arhitekture Technion, a u Haifi je osnovan Tehnički univerzitet. 1930-ih su diplomanti ovih fakulteta imali priliku graditi mnoge domove i kancelarije u Tel Avivu. Te građevine su građene u duhu evropskog funkcionalističkog stila, bez ukrašavanja i s mnogim inovacijama u klimatizaciji. Tel Aviv iz tog vremena je najveći muzej arhitekture na otvorenom, svjetski poznat kao "Bijeli grad" i UNESCO-va svjetska baština.

Rastom, grad je ubrzo obuhvatio u to vrijeme većinski arapsku Jaffu. Tokom rata koji je uslijedio nakon proglašenja nezavisnosti Izraela (5. maja 1948.) Tel Aviv je bio glavni grad Izraela i privremeno mjesto zasjedanja izraelskog parlamenta. Tel Aviv i Jaffa su 1950. godine spojeni u jednu upravnu jedinicu, a dvije godine kasnije Jeruzalem postaje sjedište Izraela. Međutim, u Tel Avivu su dugo ostala mnoga ministarstva.

Godine 1956., spajanjem tri naučna insituta osnovan je sada najveći univerzitet u Izraelu, Univerzitet Tel Aviv.

Znamenitosti

Bijeli grad Tel Aviva 1940. god.

Iako u tel Avivu postoje starije građevine izgrađene u historicističkim stilovima, gdje su se kombinovali evropski uticaji s autohtonim bliskoistočnim odlikama, grad je najpoznatiji po svojim modernim građevinama.

Bijeli grad Tel Aviva (hebrejski: העיר הלבנה‎, Ha-Ir HaLevana) je skup preko 4.000 modernih građevina, izgrađenih u internacionalnom i tzv. Bauhaus stilu. Izgradili su ih 1930-ih većinom židovski arhitekti koji su prebjegli od nacističkih progona u Evropi, ali i njihovi učenici. Tel Aviv ima najveći broj ovih građevina od bilo kojeg drugog grada na svijetu.

Sport

• Maccabi, košarkaški klub
• Maccabi, sportsko društvo
• Maccabi, fudbalski klub

Također pogledajte

• Okrug Tel Aviv
• Bijeli grad Tel Aviva

Ostali projekti

U Wikimedijinu spremniku nalazi se još podataka o: Tel Aviv