Razlika između verzija stranice "Ujedinjeno Kraljevstvo"

Uredi veze
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
mNo edit summary
No edit summary
Red 1: Red 1:
{{About|suverenoj državi|ostrvo u Atlantskom okeanu|Velika Britanija}}
{{About|suverenoj državi|ostrvo u Atlantskom okeanu|Velika Britanija}}
{{Infokutija država
{{Infokutija država
| zvanično_ime = Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske
| zvanično_ime = Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske
| izvorno_ime = ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' {{Simboli jezika|en|engleski}}
| izvorno_ime = ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' {{Simboli jezika|en|engleski}}
| ime_genitiv = Ujedinjenog Kraljevstva
| ime_genitiv = Ujedinjenog Kraljevstva
| zastava = Flag of the United Kingdom.svg|border
| zastava = Flag of the United Kingdom.svg|border
| grb = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
| grb = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
| uzrečica = nema
| uzrečica = nema
| himna = [[God Save the Queen]] <center>[[Datoteka:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>
| himna = [[God Save the Queen]] <center>[[Datoteka:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>
| mapa = Location UK EU Europe.png
| mapa = Location UK EU Europe.png
| glavni_grad = [[London]]
| glavni_grad = [[London]]
| glavni_grad_kordinati = {{coord|51|30|N|0|7|W|type:city|title=London}}
| glavni_grad_kordinati = {{coord|51|30|N|0|7|W|type:city|title=London}}
| najveći_grad = [[London]]
| najveći_grad = [[London]]
| službeni_jezik = [[engleski]] (de facto)
| službeni_jezik = [[engleski]] (de facto)
| državno_uređenje = [[Ustavna monarhija]]
| državno_uređenje = [[Ustavna monarhija]]
| vrsta_prve_vlasti = [[Spisak engleskih i britanskih vladara|Monarh]]
| vrsta_prve_vlasti = [[Spisak engleskih i britanskih vladara|Monarh]]
| vladar_prva_vlast = [[Elizabeta II, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva|Elizabeta II]]
| vladar_prva_vlast = [[Elizabeta II, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva|Elizabeta II]]
| vrsta_druge_vlasti = [[Spisak premijera Ujedinjenog Kraljevstva|Premijer]]
| vrsta_druge_vlasti = [[Spisak premijera Ujedinjenog Kraljevstva|Premijer]]
| vladar_druga_vlast = [[Theresa May]]
| vladar_druga_vlast = [[Theresa May]]
| vrsta_treće_vlasti =
| vrsta_treće_vlasti =
| vladar_treća_vlast =
| vladar_treća_vlast =
| nezavisnost = [[Act of Union 1707|Zakon o ujedinjenju]]
| nezavisnost = [[Zakon o ujedinjenju iz 1707.|Zakon o ujedinjenju]]
| nezavisnost_priznato = [[1707]]
| nezavisnost_priznato = [[1707.]]
| površina = 244.820
| površina = 244.820
| po_površini_na_svijetu = 76. na svijetu
| po_površini_na_svijetu = 76. na svijetu
| procenat_vode = 1,3%
| procenat_vode = 1,3%
| stanovnika = 63.181.775<ref name="pop_census">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html |title=2011 UK censuses |publisher=Office for National Statistics |pristupdatum=17. 12. 2012}}</ref>
| stanovnika = 61.113.205
| stanovnika_godina = 2009
| stanovnika_godina = 2011
| po_broju_stanovnika_na_svijetu = 22. na svijetu
| po_broju_stanovnika_na_svijetu = 22. na svijetu
| gustoća = 246
| gustoća = 246
| po_broju_gustoće_na_svijetu = 48. na svijetu
| po_broju_gustoće_na_svijetu = 48. na svijetu
| bdp_ukupno = $2.649,89 milijardi<ref name="imf">[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=&pr.x=77&pr.y=-9 United Kingdom Gross domestic product, current prices], imf.org, pristupljeno 9. jula 2017.</ref>
| bdp_ukupno = $2 230 triliona
| bdp_godina = 2008
| bdp_godina = 2016.
| po_broju_bdp_na_svijetu = 7. na svijetu
| po_broju_bdp_na_svijetu = 9. na svijetu
| bdp_per_capita = $36,523
| bdp_per_capita = $42.514
| hdi = 0.942
| hdi = 0,909
| hdi_godina = 2006
| hdi_godina = 2015
| hdi_nivo = <font color=#009900>visok</font>
| hdi_nivo = <font color=#009900>vrlo visok</font>
| po_broju_hdi_na_svijetu = 21. na svijetu
| po_broju_hdi_na_svijetu = 16. na svijetu
| gini = 34.0
| gini = 31,6
| gini_godina = 2005
| gini_godina = 2014
| po_broju_gini_na_svijetu =
| po_broju_gini_na_svijetu =
| valuta = [[Britanska funta]] ([[GBP]])
| valuta = [[Britanska funta]] ([[GBP]])
| vremenska_zona = ([[UTC]]+0)
| vremenska_zona = ([[UTC]]+0)
| najveća_tačka_ime = [[Ben Nevis]]
| najveća_tačka_ime = [[Ben Nevis]]
| najveća_tačka_metara = 1 344
| najveća_tačka_metara = 1.344
| najveće_jezero_ime = [[Lough Neagh]]
| najveće_jezero_ime = [[Lough Neagh]]
| najveće_jezero_površina = 390
| najveće_jezero_površina = 390
| najveća_rijeka_ime = [[Severn]]
| najveća_rijeka_ime = [[Severn]]
| najveća_rijeka_dužina = 354
| najveća_rijeka_dužina = 354
| nacionalni_dan = [[1. mart]]
| nacionalni_dan = [[1. mart]]
| internetski_nastavak = [[.uk]]
| internetski_nastavak= [[.uk]]
| pozivni_broj = +44
| pozivni_broj = +44
| komentar =
| komentar =
|}}
|}}
'''Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske''' ([[Engleski jezik|eng]]. ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' ili skraćeno '''UK''') je [[Država|suverena država]] u [[Zapadna Evropa|zapadnoj Evropi]]. Nalazi se sjeverozapadno od obale [[Evropa|Evrope]] te obuhvata [[Velika Britanija|ostrvo Velike Britanije]] (ovaj termin se ponekad pogrešno upotrebljava za naziv zemlje), sjeveroistočni dio [[Irska (ostrvo)|Irskog ostrva]] i raznih manjih ostrva.<ref>{{cite web |title=Definition of Great Britain in English |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/Great-Britain?q=Great+Britain |publisher=Oxford University Press |accessdate=29. 11. 2014}}</ref> [[Sjeverna Irska]] je jedini dio Ujedinjenog Kraljevstva koji ima kopnenu granicu s drugom državom (u ovom slučaju, [[Republika Irska|Republikom Irskom]]). Osim ove kopnene granice, UK je okruženo [[Atlantski okean|Atlantskim okeanom]] sa zapada i sjevera, Sjevernog mora istočno i [[La Manche|Engleskog kanala]] južno. [[Irsko more]] se nalazi između [[Velika Britanija|ostrva Velike Britanije]] i [[Irska (ostrvo)|Irske]]. Površina Ujedinjenog Kraljevstva je 243.000 [[Km²|km<sup>2</sup>]] što ga čini 80. najvećom državom na svijetu i 11. najvećom u Evropi.
'''Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske''' ([[Engleski jezik|eng]]. ''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'' ili skraćeno '''UK''') je [[Država|suverena država]] u [[Zapadna Evropa|zapadnoj Evropi]]. Nalazi se sjeverozapadno od obale [[Evropa|Evrope]] te obuhvata [[Velika Britanija|ostrvo Velike Britanije]] (ovaj termin se ponekad pogrešno upotrebljava za naziv zemlje), sjeveroistočni dio [[Irska (ostrvo)|Irskog ostrva]] i raznih manjih ostrva.<ref>{{cite web |title=Definition of Great Britain in English |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/Great-Britain?q=Great+Britain |publisher=Oxford University Press |accessdate=29. 11. 2014}}</ref> [[Sjeverna Irska]] je jedini dio Ujedinjenog Kraljevstva koji ima kopnenu granicu s drugom državom (u ovom slučaju, [[Republika Irska|Republikom Irskom]]). Osim ove kopnene granice, UK je okruženo [[Atlantski okean|Atlantskim okeanom]] sa zapada i sjevera, Sjevernog mora istočno i [[La Manche|Engleskog kanala]] južno. [[Irsko more]] se nalazi između [[Velika Britanija|ostrva Velike Britanije]] i [[Irska (ostrvo)|Irske]]. Površina Ujedinjenog Kraljevstva je 243.000 [[Km²|km<sup>2</sup>]] što ga čini 80. najvećom državom na svijetu i 11. najvećom u Evropi.
Red 60: Red 60:
Odnosi između zemalja Ujedinjenog Kraljevstva su se znatno promijenili kroz vrijeme. [[Vels]] je aneksiran od strane [[Kraljevina Engleska|Kraljevstva Engleske]] pomoću Zakona o zajedništvu ([[Engleski jezik|eng]]. ''Acts of Union'') [[1536]]. i [[1543]]. godine. Sporazum [[Engleska|Engleske]] i [[Škotska|Škotske]] 1707. godine je doveo do stvaranja ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije, koje se spojilo s Kraljevstvom Irske kako bi se stvorilo Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Pet šestina [[Irska (ostrvo)|Irske]] se [[1922]]. godine odcijepilo od države, ostavljajući je u trenutnoj formi Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske. UK ima četrnaest prekomorskih teritorija.<ref name=overseasterrirories>{{cite web |url=https://www.gov.uk/government/policies/protecting-and-developing-the-overseas-territories |title=Supporting the Overseas Territories |publisher=Foreign and Commonwealth Office |accessdate=21. 4. 2015}}</ref> Ovo su ostaci [[Britansko carstvo|Britanskog carstva]] koje je tokom [[1920te|1920-ih]] godina sačinjavalo skoro četvrtinu kopnene mase svijeta te je bilo najveće carstvo u historiji. Britanski utjecaj se može primijetiti po jeziku, kulturi i zakonodavnim sistemima koje prijašnje kolonije trenutno koriste.
Odnosi između zemalja Ujedinjenog Kraljevstva su se znatno promijenili kroz vrijeme. [[Vels]] je aneksiran od strane [[Kraljevina Engleska|Kraljevstva Engleske]] pomoću Zakona o zajedništvu ([[Engleski jezik|eng]]. ''Acts of Union'') [[1536]]. i [[1543]]. godine. Sporazum [[Engleska|Engleske]] i [[Škotska|Škotske]] 1707. godine je doveo do stvaranja ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije, koje se spojilo s Kraljevstvom Irske kako bi se stvorilo Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Pet šestina [[Irska (ostrvo)|Irske]] se [[1922]]. godine odcijepilo od države, ostavljajući je u trenutnoj formi Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske. UK ima četrnaest prekomorskih teritorija.<ref name=overseasterrirories>{{cite web |url=https://www.gov.uk/government/policies/protecting-and-developing-the-overseas-territories |title=Supporting the Overseas Territories |publisher=Foreign and Commonwealth Office |accessdate=21. 4. 2015}}</ref> Ovo su ostaci [[Britansko carstvo|Britanskog carstva]] koje je tokom [[1920te|1920-ih]] godina sačinjavalo skoro četvrtinu kopnene mase svijeta te je bilo najveće carstvo u historiji. Britanski utjecaj se može primijetiti po jeziku, kulturi i zakonodavnim sistemima koje prijašnje kolonije trenutno koriste.


Ujedinjeno Kraljevstvo je razvijena država i ima petu najveću svjetsku ekonomiju po nominalnom [[BDP|BDP-u]] i deveta ili deseta država na svijetu po [[Paritet kupovne moći|paritetu kupovne moći]]. Za UK se smatra da ima visok dobit ekonomije i kategorizira se vrlo visoko na [[Human Development Index|Indeksu ljudskog razvoja]] (odnosno HDI), 14. na svijetu. Bila je prva svjetska industrijalizirana država i najveća svjetska sila tokom 19. i početkom 20. vijeka.<ref>{{cite book |title=The First Industrial Nation: the Economic History of Britain, 1700–1914 |publisher=Routledge |location=London |author=Mathias, P. |year=2001 |isbn=0-415-26672-6}}</ref><ref name="ferguson">{{cite book |last=Ferguson |first=Niall |year=2004 |title=Empire: The rise and demise of the British world order and the lessons for global power |publisher=Basic Books |location=New York |isbn=0-465-02328-2}}</ref> UK je i dalje znatno velika sila sa znatnim ekonomskim, kulturnim, vojnim, naučnim i političkim međunarodnim utjecajem.<ref>{{cite news |url=http://www.theaustralian.com.au/news/opinion/cameron-has-chance-to-make-uk-great-again/story-e6frg6zo-1225866975992 |author=Sheridan, Greg |title=Cameron has chance to make UK great again |accessdate=23 May 2011 |work=The Australian |location=Sydney |date=15. 5. 2010}}</ref><ref name="David M. McCourt">{{cite book |last=McCourt |first=David |title=Britain and World Power Since 1945: Constructing a Nation's Role in International Politics |publisher=University of Michigan Press |date=28 May 2014 |location=Sjedinjene Američke Države|pages=|isbn=0472072218 |url=http://books.google.ie/books?id=lwpOnwEACAAJ&dq=Britain+and+World+Power+Since+1945:+Constructing+a+Nation%27s+Role+in+International+Politics&hl=en&sa=X&ei=TCJkU8TOE6mS7Abw14HIBg&ved=0CDIQ6AEwAA}}</ref> Prepoznat je posjednik nuklearnih oružja i peta ili šesta je na svijetu po vojnim izdacima.<ref name="SIPRI">{{cite web |url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2013 (table) |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |format=PDF |accessdate=21. 4. 2015}}</ref><ref name="iiss.org">[http://www.iiss.org/en/about%20us/press%20room/press%20releases/press%20releases/archive/2014-dd03/february-0abc/military-balance-2014-press-statement-52d7 The Military Balance 2014: Top 15 Defence Budgets 2013] (IISS)</ref> UK je član [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda|Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda]] sve od prvog sastanka [[1946]]. godine. Članica je [[Evropska unija|Evropske unije]] i njene prethodnice - [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]] sve od [[1973]]. godine. Također je članica Komonvelta naroda, [[Vijeće Evrope|Vijeća Evrope]], [[G7]], [[G8]], [[G20]], [[NATO|NATOa]], [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj]] (odnosno OECD) i [[Svjetska trgovačka organizacija|Svjetske trgovačke organizacije]] (ili skraćeno WTO).
Ujedinjeno Kraljevstvo je razvijena država i ima petu najveću svjetsku ekonomiju po nominalnom [[BDP|BDP-u]] i deveta ili deseta država na svijetu po [[Paritet kupovne moći|paritetu kupovne moći]]. Za UK se smatra da ima visok dobit ekonomije i kategorizira se vrlo visoko na [[Human Development Index|Indeksu ljudskog razvoja]] (odnosno HDI), 14. na svijetu. Bila je prva svjetska industrijalizirana država i najveća svjetska sila tokom 19. i početkom 20. vijeka.<ref>{{cite book |title=The First Industrial Nation: the Economic History of Britain, 1700–1914 |publisher=Routledge |location=London |author=Mathias, P. |year=2001 |isbn=0-415-26672-6}}</ref><ref name="ferguson">{{cite book |last=Ferguson |first=Niall |year=2004 |title=Empire: The rise and demise of the British world order and the lessons for global power |publisher=Basic Books |location=New York |isbn=0-465-02328-2}}</ref> UK je i dalje znatno velika sila sa znatnim ekonomskim, kulturnim, vojnim, naučnim i političkim međunarodnim utjecajem.<ref>{{cite news |url=http://www.theaustralian.com.au/news/opinion/cameron-has-chance-to-make-uk-great-again/story-e6frg6zo-1225866975992 |author=Sheridan, Greg |title=Cameron has chance to make UK great again |accessdate=23 May 2011 |work=The Australian |location=Sydney |date=15. 5. 2010}}</ref><ref name="David M. McCourt">{{cite book |last=McCourt |first=David |title=Britain and World Power Since 1945: Constructing a Nation's Role in International Politics |publisher=University of Michigan Press |date=28 May 2014 |location=Sjedinjene Američke Države|pages=|isbn=0472072218 |url=http://books.google.ie/books?id=lwpOnwEACAAJ&dq=Britain+and+World+Power+Since+1945:+Constructing+a+Nation%27s+Role+in+International+Politics&hl=en&sa=X&ei=TCJkU8TOE6mS7Abw14HIBg&ved=0CDIQ6AEwAA}}</ref> Prepoznat je posjednik nuklearnih oružja i peta ili šesta je na svijetu po vojnim izdacima.<ref name="SIPRI">{{cite web |url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2013 (table) |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |format=PDF |accessdate=21. 4. 2015}}</ref><ref name="iiss.org">[http://www.iiss.org/en/about%20us/press%20room/press%20releases/press%20releases/archive/2014-dd03/february-0abc/military-balance-2014-press-statement-52d7 The Military Balance 2014: Top 15 Defence Budgets 2013] (IISS)</ref> UK je član [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda|Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda]] sve od prvog sastanka [[1946]]. godine. Članica je [[Evropska unija|Evropske unije]] i njene prethodnice - [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]] sve od [[1973]]. godine. Također je članica Komonvelta naroda, [[Vijeće Evrope|Vijeća Evrope]], [[G7]], [[G8]], [[G20]], [[NATO|NATOa]], [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj]] (odnosno OECD) i [[Svjetska trgovinska organizacija|Svjetske trgovinske organizacije]] (ili skraćeno WTO).


== Historija ==
== Historija ==


=== Prije 1707. godine ===
=== Prije 1707. ===
Počeci naseljavanja današnjeg područja Ujedinjenog Kraljevstva od strane [[Kromanjonac|kromanjonaca]] su se javljali u valovima u periodu od prije 30.000 godina.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/south_west/7069001.stm "Ancient skeleton was 'even older']". ''BBC News''. 30. oktobar 2007.</ref> Pri kraju prehistorijskog perioda područja, smatra se da se kultura stanovništva sastojala uglavnom od [[Kelti|Kelta]], time činivši područje Britanije naseljenim Keltskim plemenom [[Briti|Brita]] i Keltsku Irsku.<ref>{{cite book |title=Celtic culture: A historical encyclopedia |page=973 |author=Koch, John T. |isbn=978-1-85109-440-0 |year=2006 |publisher=ABC-CLIO |location=Santa Barbara, CA}}</ref> [[Rimsko osvajanje Britanije]] (s početkom 43. godine) i 400-godišnja vladavina južne Britanije, te kasnije naseljivanje područja od strane [[Germani|Germanskih]] [[Anglosaksonci|Anglosaksonca]] je sveukupno smanjilo područje Brita na današnji region [[Vels|Velsa]] i historijskog Kraljevstva Strathclydea.<ref>{{cite encyclopedia |editor1-first=John |editor1-last=Davies|editor1-link=John Davies (historian) |editor2-first=Nigel |editor2-last=Jenkins |editor2-link=Nigel Jenkins |editor3-first=Menna |editor3-last=Baines|editor4-first=Peredur I. |editor4-last=Lynch
Počeci naseljavanja današnjeg područja Ujedinjenog Kraljevstva od strane [[Kromanjonac|kromanjonaca]] su se javljali u valovima u periodu od prije 30.000 godina.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/south_west/7069001.stm "Ancient skeleton was 'even older']". ''BBC News''. 30. oktobar 2007.</ref> Pri kraju prehistorijskog perioda područja, smatra se da se kultura stanovništva sastojala uglavnom od [[Kelti|Kelta]], time činivši područje Britanije naseljenim Keltskim plemenom [[Briti|Brita]] i Keltsku Irsku.<ref>{{cite book |title=Celtic culture: A historical encyclopedia |page=973 |author=Koch, John T. |isbn=978-1-85109-440-0 |year=2006 |publisher=ABC-CLIO |location=Santa Barbara, CA}}</ref> [[Rimsko osvajanje Britanije]] (s početkom 43. godine) i 400-godišnja vladavina južne Britanije, te kasnije naseljivanje područja od strane [[Germani|Germanskih]] [[Anglosaksonci|Anglosaksonca]] je sveukupno smanjilo područje Brita na današnji region [[Vels]]a i historijskog Kraljevstva Strathclydea.<ref>{{cite encyclopedia |editor1-first=John |editor1-last=Davies|editor2-first=Nigel |editor2-last=Jenkins |editor3-first=Menna |editor3-last=Baines|editor4-first=Peredur I. |editor4-last=Lynch
|editor4-link=Peredur Lynch|displayeditors=4 |encyclopedia=[[Encyclopaedia of Wales|The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales]] |year=2008 |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |isbn=978-0-7083-1953-6 |page=915}}</ref> Veći dio regiona naseljen Anglosaksoncima je ujedinjenjen u [[Kraljevina Engleska|Kraljevinu Englesku]] tokom 10. vijeka.<ref name="Short Athelstan biography on the BBC History website">{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/athelstan.shtml |title=Short Athelstan biography |publisher=BBC History |accessdate=9. 4. 2013}}</ref> U međuvremenu, Keltski govornici u sjeverozapadnoj Britaniji (koji tradicionalno imaju veze sa sjeveroistokom i su navodno iz tog dijela migrirali u 5. vijeku)<ref>{{cite book |author=Mackie, J.D. |authorlink=J.D. Mackie |title=A History of Scotland |location=London |publisher=Penguin |year=1991 |isbn=978-0-14-013649-4 |pages=18–19}}</ref><ref>{{cite book |author=Campbell, Ewan |title=Saints and Sea-kings: The First Kingdom of the Scots |publisher=Canongate |location=Edinburgh |year=1999 |isbn=0-86241-874-7 |pages=8–15}}</ref> su se ujedinili sa [[Pikti|Piktima]] kako bi napravili [[Kraljevina Škotska|Kraljevinu Škotsku]] u 9. vijeku.<ref>{{cite book |last=Haigh |first=Christopher |title=The Cambridge Historical Encyclopedia of Great Britain and Ireland |publisher=Cambridge University Press |year=1990 |page=30 |isbn=978-0-521-39552-6}}</ref>
|displayeditors=4 |encyclopedia=The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales|year=2008 |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |isbn=978-0-7083-1953-6 |page=915}}</ref> Veći dio regiona naseljen Anglosaksoncima je ujedinjenjen u [[Kraljevina Engleska|Kraljevinu Englesku]] tokom 10. vijeka.<ref name="Short Athelstan biography on the BBC History website">{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/athelstan.shtml |title=Short Athelstan biography |publisher=BBC History |accessdate=9. 4. 2013}}</ref> U međuvremenu, keltski govornici u sjeverozapadnoj Britaniji (koji tradicionalno imaju veze sa sjeveroistokom i su navodno iz tog dijela migrirali u 5. vijeku)<ref>{{cite book |author=Mackie, J.D. |authorlink=J.D. Mackie |title=A History of Scotland |location=London |publisher=Penguin |year=1991 |isbn=978-0-14-013649-4 |pages=18–19}}</ref><ref>{{cite book |author=Campbell, Ewan |title=Saints and Sea-kings: The First Kingdom of the Scots |publisher=Canongate |location=Edinburgh |year=1999 |isbn=0-86241-874-7 |pages=8–15}}</ref> su se ujedinili sa [[Pikti]]ma kako bi napravili [[Kraljevina Škotska|Kraljevinu Škotsku]] u 9. vijeku.<ref>{{cite book |last=Haigh |first=Christopher |title=The Cambridge Historical Encyclopedia of Great Britain and Ireland |publisher=Cambridge University Press |year=1990 |page=30 |isbn=978-0-521-39552-6}}</ref>


Ujedinjeno Kraljevstvo je nastalo 1. maja 1707. godine političkom unijom Kraljevine Engleske i Kraljevine Škotske.
Ujedinjeno Kraljevstvo je nastalo 1. maja 1707. godine političkom unijom Kraljevine Engleske i Kraljevine Škotske.


Tokom godina Ujedinjeno kraljevstvo je postalo najveća kolonijalna sila na planeti,te nacija sa najviše stanovnika (1936.-550 miliona stanovnika). Na Indiju i dominione je otpadalo 90% teritorije UK i čak 85% stanovništva. Nakon 1949. godine većina dominiona traži nezavisnost, a većina ih je i dobila.
Tokom godina Ujedinjeno kraljevstvo je postalo najveća kolonijalna sila na planeti, te nacija sa najviše stanovnika (1936: 550 miliona stanovnika). Na Indiju i dominione je otpadalo 90% teritorije UK i čak 85% stanovništva. Nakon 1949. godine većina dominiona traži nezavisnost, a većina ih je i dobila.

=== Nakon 1945. ===
Nakon završetka [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] 1945. Ujedinjeno Kraljevstvo bilo je jedno od četiri sile tzv. ''Velike četvorke'' (zajedno s Sovjetskim savezom, Kinom i SAD-om), a koja je oblikovala svjetski poredak u postratnom periodu.<ref>{{cite book |last1=Doenecke |first1=Justus D. |last2=Stoler |first2=Mark A. |title=Debating Franklin D. Roosevelt's foreign policies, 1933–1945 |url=https://books.google.com/books?id=xdMF9rX6mX8C&pg=PA62 |year=2005 |accessdate=19 March 2016 |isbn=0-8476-9416-X }}</ref><ref>{{cite journal |url=https://www.iup.edu/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=37681 |title= The Four Policemen and. Postwar Planning, 1943-1945: The Collision of Realist and. Idealist Perspectives. |last=Kelly|first=Brian |accessdate=25 August 2015}}</ref> UK je također i jedna od prvih potpisnica [[Povelja Ujedinjenih nacija|Povelje UN]]. Kraljevstvo je također i jedna od pet stalnih članica Vijeća sigurnosti UN-a. Međutim, nakon Drugog svjetskog rata, država je ostala znatno oslabljena, te finansijski dosta zavisna od [[Marshallov plan|Marshallovog plana]].<ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/12/28/business/worldbusiness/28iht-nazi.4042453.html |title=Britain to make its final payment on World War II loan from U.S. |work=The New York Times |datum=28. 12. 2006 |pristupdatum=25. 8. 2011}}</ref>


== Vlada ==
== Vlada ==
Red 79: Red 82:


== Geografija ==
== Geografija ==
{{sekcija}}


=== Privreda ===
=== Privreda ===
{{Glavni|Privreda Ujedinjenog Kraljevstva}}

Do sredine [[18. vijek]]a Ujedinjeno Kraljevstvo je bila zemlja pretežno orijentisana na poljoprivredu i manjim dijelom na manufakturnnu proizvodnju. Zemlja je bila podijeljena na grofovije koje su imale svoja mala gradska središta, a veći gradovi bili su London, Bristol i York. Pronalazak parnog stroja pokrenuo je prvu industrijsku revoluciju i ubrzo je UK postalo vodeća industrijska zemlja svijeta. Zahvaljujući povoljnom prometno-geografskom položaju, industrijskim proizvodima i trgovini Britanci su zavladali morima i osnovali kolonijalno carstvo šireći pritom svoj način života. U 20. vijeku svjetski ratovi opustošili su britansku ekonomiju, carstvo (Commonwealth) počinje slabiti i od vjerovnika postaje dužnikom SAD-a i Kanade. UK više nije vodeća ekonomska zemlja svijeta, ali se snažno razvijenom industrijom i trgovinom još uvijek je jedna od sedam najznačajnijih svjetskih zemalja.
Do sredine [[18. vijek]]a Ujedinjeno Kraljevstvo je bila zemlja pretežno orijentisana na poljoprivredu i manjim dijelom na manufakturnnu proizvodnju. Zemlja je bila podijeljena na grofovije koje su imale svoja mala gradska središta, a veći gradovi bili su London, Bristol i York. Pronalazak parne mašine pokrenuo je prvu industrijsku revoluciju i ubrzo je UK postalo vodeća industrijska zemlja svijeta. Zahvaljujući povoljnom prometno-geografskom položaju, industrijskim proizvodima i trgovini Britanci su zavladali morima i osnovali kolonijalno carstvo šireći pritom svoj način života. U 20. vijeku svjetski ratovi opustošili su britansku ekonomiju, carstvo (Commonwealth) počinje slabiti i od vjerovnika postaje dužnikom SAD-a i Kanade. UK više nije vodeća ekonomska zemlja svijeta, ali se snažno razvijenom industrijom i trgovinom još uvijek je jedna od sedam najznačajnijih svjetskih zemalja.


== Reljefna obilježja i prirodne regije ==
== Reljefna obilježja i prirodne regije ==


U reljefu Britanskog i Irskog područja koja su paleozojskog i mezozojskog postanka mogu se izdvojiti sljedeće prirodne regije:
U reljefu britanskog i irskog područja koja su paleozojskog i mezozojskog postanka mogu se izdvojiti sljedeće prirodne regije:


'''Sjeverno škotsko visočje''' je planinsko područje smješteno u sjevernom dijelu Škotske s visinama koje prelaze 1000 m. Vrh Ben Newis s 1343 m u zapadnom dijelu škotskog visočja najviši je na cijelom arhipelagu. Regijom dominiraju pretežito ogoljele planine, visoravni i duboke riječne doline. Ovo hladno i neplodno područje pruža slabe uvjete za proizvodnju hrane pa je rijetko naseljeno.
'''Sjeverno škotsko visočje''' je planinsko područje smješteno u sjevernom dijelu Škotske s visinama koje prelaze 1000 m. Vrh Ben Newis s 1343 m u zapadnom dijelu škotskog visočja najviši je na cijelom arhipelagu. Regijom dominiraju pretežito ogoljele planine, visoravni i duboke riječne doline. Ovo hladno i neplodno područje pruža slabe uvjete za proizvodnju hrane pa je rijetko naseljeno.
Red 102: Red 106:
'''Južnoengleska nizija''' zauzima najveći dio Engleske, najnaseljenija je i privredno najrazvijenija regija Ujednjenog Kraljevstva. Nizinsko-brežuljkasti reljef omogućava razvoj poljoprivrede uz primjenu savremenih agrotehničkih i agrohemijskih mjera. Južnood Penina uz bogata nalazišta kamenog uglja nastao je grad Birmingham, najjače industrijsko središte UK. Jugostočnim dijelom nizine u dolini Temze, dominira najveći grad te političko, trgovačko, kulturno, financijsko i industrijsko središte UK, London.
'''Južnoengleska nizija''' zauzima najveći dio Engleske, najnaseljenija je i privredno najrazvijenija regija Ujednjenog Kraljevstva. Nizinsko-brežuljkasti reljef omogućava razvoj poljoprivrede uz primjenu savremenih agrotehničkih i agrohemijskih mjera. Južnood Penina uz bogata nalazišta kamenog uglja nastao je grad Birmingham, najjače industrijsko središte UK. Jugostočnim dijelom nizine u dolini Temze, dominira najveći grad te političko, trgovačko, kulturno, financijsko i industrijsko središte UK, London.


'''Sjeverna Irska(Alster)''' zauzima sjeveroistočni dio istoimenog poluostrva. U krajoliku se smjenjuju brda, duboke riječne doline i brojne plodne nizine. Na pašnjačkim površinama razvijeno je stočarstvo, a nizine su zasijane žitaricama i industrijskim biljem. Većina stanovništva živi u Belfastu, glavnom gradu i industrijskom središtu Sjeverne Irske.
'''Sjeverna Irska (Alster)''' zauzima sjeveroistočni dio istoimenog poluostrva. U krajoliku se smjenjuju brda, duboke riječne doline i brojne plodne nizine. Na pašnjačkim površinama razvijeno je stočarstvo, a nizije su zasijane žitaricama i industrijskim biljem. Većina stanovništva živi u Belfastu, glavnom gradu i industrijskom središtu Sjeverne Irske.


=== Klima ===
=== Klima ===
Red 109: Red 113:
== Stanovništvo ==
== Stanovništvo ==


U UK na površini od 244 110 km<small>2</small> živi 59.739.000 stanovnika, što prosječno iznosi 243 stanovnika/km<small><sup>2</sup></small>. Stanovništvo nije ravnomjerno raspoređeno jer je [[Engleska]] pet puta gušće naseljena od [[Škotska|Škotske]], a tri puta više naseljena od [[Sjeverna Irska|Sjeverne Irske]] i [[Vels]]a. Englezi čine 80% stanovništva, Škoti 10%, Irci 4%, Velšani 2% i stranci (najviše Indijci) 4%. Očekivana životna dob je 77 godina. Službeni jezik je [[engleski jezik|engleski]], koji je uslijed iseljavanja stanovništva proširio u različite dijelove svijeta. Njime se služe milijarde ljudi i službeni jezik je u SAD-u, Australiji, Kanadi i Indiji. U Škotskoj se osim engleskog govori i galski, a u Velsu se velški jezik širi nakon što je uveden u osnovne škole.
U UK na površini od 244 110 km<sup>2</sup> živi 59.739.000 stanovnika, što prosječno iznosi 243 stanovnika/km<sup>2</sup>. Stanovništvo nije ravnomjerno raspoređeno jer je [[Engleska]] pet puta gušće naseljena od [[Škotska|Škotske]], a tri puta više naseljena od [[Sjeverna Irska|Sjeverne Irske]] i [[Vels]]a. Englezi čine 80% stanovništva, Škoti 10%, Irci 4%, Velšani 2% i stranci (najviše Indijci) 4%. Očekivana životna dob je 77 godina. Službeni jezik je [[engleski jezik|engleski]], koji je uslijed iseljavanja stanovništva proširio u različite dijelove svijeta. Njime se služe milijarde ljudi i službeni jezik je u SAD-u, Australiji, Kanadi i Indiji. U Škotskoj se osim engleskog govori i galski, a u Velsu se velški jezik širi nakon što je uveden u osnovne škole.


== Kultura ==
== Kultura ==
{{Sekcija}}
{{Proširiti sekciju}}

== Sport ==
{{Sekcija}}

== Filatelija ==
{{Sekcija}}


== Također pogledajte ==
== Također pogledajte ==
Red 127: Red 137:
* {{en simbol}} [http://www.ons.gov.uk/ons/index.html Službeni godišnjak UK] statistika
* {{en simbol}} [http://www.ons.gov.uk/ons/index.html Službeni godišnjak UK] statistika
* {{en simbol}} [http://www.number10.gov.uk/ Službeni sajt Premijera]
* {{en simbol}} [http://www.number10.gov.uk/ Službeni sajt Premijera]
; Opće informacije
; Opšta informacija
* {{en simbol}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-18023389 UK] iz [[BBC News]]
* {{en simbol}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-18023389 UK] iz [[BBC News]]
* {{en simbol}} {{CIA World Factbook link|uk|United Kingdom}}
* {{en simbol}} {{CIA World Factbook link|uk|United Kingdom}}
Red 139: Red 149:
* {{en simbol}} [http://www.visitbritain.com/en/EN/ Službeni turistički vodič za UK]
* {{en simbol}} [http://www.visitbritain.com/en/EN/ Službeni turistički vodič za UK]


{{stub-država}}
{{Commonwealth}}
{{Commonwealth}}
{{Države Evrope}}
{{Države Evrope}}

Verzija na dan 9 juli 2017 u 21:57

Ovaj članak je o suverenoj državi. Za ostrvo u Atlantskom okeanu, pogledajte Velika Britanija.
Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (en)
Zastava Ujedinjenog Kraljevstva Grb Ujedinjenog Kraljevstva
Zastava Grb
Uzrečica: nema
Himna: God Save the Queen

Položaj Ujedinjenog Kraljevstva na karti
Položaj Ujedinjenog Kraljevstva
Glavni i najveći grad London
51°30′N 0°7′W / 51.500°N 0.117°W / 51.500; -0.117
Službeni jezik engleski (de facto)
Državno uređenje Ustavna monarhija
• Monarh
 Elizabeta II
Theresa May
Zakonodavstvo
Nezavisnost Zakon o ujedinjenju 
• Priznato
 1707. 
Površina
• Ukupno
 244.820 km2 (76. na svijetu)
• Vode (%)
 1,3%
Stanovništvo
• Ukupno (2011)
 63.181.775[1] (22. na svijetu)
246/km2 (48. na svijetu)
BDP (PKM) 2016.
• Ukupno
 $2.649,89 milijardi[2] (9. na svijetu)
$42.514 
Gini (2014) 31,6 
HDI (2015) 0,909 (vrlo visok) (16. na svijetu)
Valuta Britanska funta (GBP)
Vremenska zona (UTC+0)
Topografija
Ben Nevis
1.344 m
Lough Neagh
390 km2
Severn
354 km
Pozivni broj +44
Internetska domena .uk

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske (eng. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland ili skraćeno UK) je suverena država u zapadnoj Evropi. Nalazi se sjeverozapadno od obale Evrope te obuhvata ostrvo Velike Britanije (ovaj termin se ponekad pogrešno upotrebljava za naziv zemlje), sjeveroistočni dio Irskog ostrva i raznih manjih ostrva.[3] Sjeverna Irska je jedini dio Ujedinjenog Kraljevstva koji ima kopnenu granicu s drugom državom (u ovom slučaju, Republikom Irskom). Osim ove kopnene granice, UK je okruženo Atlantskim okeanom sa zapada i sjevera, Sjevernog mora istočno i Engleskog kanala južno. Irsko more se nalazi između ostrva Velike Britanije i Irske. Površina Ujedinjenog Kraljevstva je 243.000 km2 što ga čini 80. najvećom državom na svijetu i 11. najvećom u Evropi.

Ujedinjeno Kraljevstvo je 22. zemlja po broju stanovnika od 64,5 miliona.[4] Po državnom uređenju je ustavna monarhija.[5][6] Glavni grad je London, važan globalni grad i finansijski centar sa 10.310.000 urbanog stanovništva čineći ga četvrtim najvećim u Evropi i drugim najvećim gradom u Evropskoj uniji. Trenutni monarh sve od 6. februara 1952. godine je kraljica Elizabeta II. Ujedinjeno Kraljevstvo se sastoji od četiri zemlje: Engleske, Škotske, Velsa i Sjeverne Irske.[7] Zadnje tri imaju vlastite uprave[8] s različitim nivoima moći zavisno od njihovog glavnog grada,[9][10] odnosno Edinburgha, Cardiffa i Belfasta. Guernsey, Jersey i ostrvo Man nisu dio Ujedinjenog Kraljevstva već su pod krunskim posjedom Ujedinjenog Kraljevstva. UK je odgovorno za njihovu odbranu i međunarodno predstavljanje.[11]

Odnosi između zemalja Ujedinjenog Kraljevstva su se znatno promijenili kroz vrijeme. Vels je aneksiran od strane Kraljevstva Engleske pomoću Zakona o zajedništvu (eng. Acts of Union) 1536. i 1543. godine. Sporazum Engleske i Škotske 1707. godine je doveo do stvaranja ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije, koje se spojilo s Kraljevstvom Irske kako bi se stvorilo Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske. Pet šestina Irske se 1922. godine odcijepilo od države, ostavljajući je u trenutnoj formi Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske. UK ima četrnaest prekomorskih teritorija.[12] Ovo su ostaci Britanskog carstva koje je tokom 1920-ih godina sačinjavalo skoro četvrtinu kopnene mase svijeta te je bilo najveće carstvo u historiji. Britanski utjecaj se može primijetiti po jeziku, kulturi i zakonodavnim sistemima koje prijašnje kolonije trenutno koriste.

Ujedinjeno Kraljevstvo je razvijena država i ima petu najveću svjetsku ekonomiju po nominalnom BDP-u i deveta ili deseta država na svijetu po paritetu kupovne moći. Za UK se smatra da ima visok dobit ekonomije i kategorizira se vrlo visoko na Indeksu ljudskog razvoja (odnosno HDI), 14. na svijetu. Bila je prva svjetska industrijalizirana država i najveća svjetska sila tokom 19. i početkom 20. vijeka.[13][14] UK je i dalje znatno velika sila sa znatnim ekonomskim, kulturnim, vojnim, naučnim i političkim međunarodnim utjecajem.[15][16] Prepoznat je posjednik nuklearnih oružja i peta ili šesta je na svijetu po vojnim izdacima.[17][18] UK je član Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda sve od prvog sastanka 1946. godine. Članica je Evropske unije i njene prethodnice - Evropske ekonomske zajednice sve od 1973. godine. Također je članica Komonvelta naroda, Vijeća Evrope, G7, G8, G20, NATOa, Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (odnosno OECD) i Svjetske trgovinske organizacije (ili skraćeno WTO).

Historija

Prije 1707.

Počeci naseljavanja današnjeg područja Ujedinjenog Kraljevstva od strane kromanjonaca su se javljali u valovima u periodu od prije 30.000 godina.[19] Pri kraju prehistorijskog perioda područja, smatra se da se kultura stanovništva sastojala uglavnom od Kelta, time činivši područje Britanije naseljenim Keltskim plemenom Brita i Keltsku Irsku.[20] Rimsko osvajanje Britanije (s početkom 43. godine) i 400-godišnja vladavina južne Britanije, te kasnije naseljivanje područja od strane Germanskih Anglosaksonca je sveukupno smanjilo područje Brita na današnji region Velsa i historijskog Kraljevstva Strathclydea.[21] Veći dio regiona naseljen Anglosaksoncima je ujedinjenjen u Kraljevinu Englesku tokom 10. vijeka.[22] U međuvremenu, keltski govornici u sjeverozapadnoj Britaniji (koji tradicionalno imaju veze sa sjeveroistokom i su navodno iz tog dijela migrirali u 5. vijeku)[23][24] su se ujedinili sa Piktima kako bi napravili Kraljevinu Škotsku u 9. vijeku.[25]

Ujedinjeno Kraljevstvo je nastalo 1. maja 1707. godine političkom unijom Kraljevine Engleske i Kraljevine Škotske.

Tokom godina Ujedinjeno kraljevstvo je postalo najveća kolonijalna sila na planeti, te nacija sa najviše stanovnika (1936: 550 miliona stanovnika). Na Indiju i dominione je otpadalo 90% teritorije UK i čak 85% stanovništva. Nakon 1949. godine većina dominiona traži nezavisnost, a većina ih je i dobila.

Nakon 1945.

Nakon završetka Drugog svjetskog rata 1945. Ujedinjeno Kraljevstvo bilo je jedno od četiri sile tzv. Velike četvorke (zajedno s Sovjetskim savezom, Kinom i SAD-om), a koja je oblikovala svjetski poredak u postratnom periodu.[26][27] UK je također i jedna od prvih potpisnica Povelje UN. Kraljevstvo je također i jedna od pet stalnih članica Vijeća sigurnosti UN-a. Međutim, nakon Drugog svjetskog rata, država je ostala znatno oslabljena, te finansijski dosta zavisna od Marshallovog plana.[28]

Vlada

Ujedinjeno Kraljevstvo ima parlamentarni sistem, gdje vladom predsjeda premijer (Prime Minister). Svakodnevne dužnosti monarha se uglavnom svode na ceremonijalne obaveze, poput otvaranja sjednica Parlamenta, sazivanja te raspuštanja Parlamenta, zapošljavanje i otpuštanje ministara, te potpisivanje zakona. Monarh, međutim, po zakonu ima pravo i objaviti rat, staviti veto na zakon, pomilovati zatvorenika.

Političke podjele

Ujedinjeno Kraljevstvo je podjeljeno na Englesku, Škotsku, Vels i Sjevernu Irsku

Geografija

Privreda

Glavni članak: Privreda Ujedinjenog Kraljevstva

Do sredine 18. vijeka Ujedinjeno Kraljevstvo je bila zemlja pretežno orijentisana na poljoprivredu i manjim dijelom na manufakturnnu proizvodnju. Zemlja je bila podijeljena na grofovije koje su imale svoja mala gradska središta, a veći gradovi bili su London, Bristol i York. Pronalazak parne mašine pokrenuo je prvu industrijsku revoluciju i ubrzo je UK postalo vodeća industrijska zemlja svijeta. Zahvaljujući povoljnom prometno-geografskom položaju, industrijskim proizvodima i trgovini Britanci su zavladali morima i osnovali kolonijalno carstvo šireći pritom svoj način života. U 20. vijeku svjetski ratovi opustošili su britansku ekonomiju, carstvo (Commonwealth) počinje slabiti i od vjerovnika postaje dužnikom SAD-a i Kanade. UK više nije vodeća ekonomska zemlja svijeta, ali se snažno razvijenom industrijom i trgovinom još uvijek je jedna od sedam najznačajnijih svjetskih zemalja.

Reljefna obilježja i prirodne regije

U reljefu britanskog i irskog područja koja su paleozojskog i mezozojskog postanka mogu se izdvojiti sljedeće prirodne regije:

Sjeverno škotsko visočje je planinsko područje smješteno u sjevernom dijelu Škotske s visinama koje prelaze 1000 m. Vrh Ben Newis s 1343 m u zapadnom dijelu škotskog visočja najviši je na cijelom arhipelagu. Regijom dominiraju pretežito ogoljele planine, visoravni i duboke riječne doline. Ovo hladno i neplodno područje pruža slabe uvjete za proizvodnju hrane pa je rijetko naseljeno.

Srednja škotska nizija s blago valovitim terenima i plodnim tlom omogućuje povoljne uvjete za razvoj poljoprivrede, dok su bogata nalazišta uglja i željeza dala poticaj razvoju industrije. Ovaj dio Škotske osim što je privredno najrazvijeniji, istovremeno je i najnaseljeniji.

Južno škotsko pobrđe je regija starog gromadnog gorja čije visine ne prelaze 1000 m. Blago valovita brda prekrivena travom i ostalim niskim raslinjem omogućavaju razvoj ovčarstva i proizvodnju kvalitetne vune, naročito u dolini rijeke Tweed.

Peninsko gorje uzdiže se južno od škotskog pobrđa i dopire do središnje Engleske. Penini su gorja zaobljenih vrhova, nastali kaledonskom orogenezom (od kambrija do devona) i bogati su rudama. Zapadno od Penina nalaze se glacijalna jezera Lake District (Jezersko područje), a na sjeveroistoku su močvare sjevernog Yorkshira.

Vels je država kojom gotovo u cijelosti dominira Kambrijsko gorje čiji vrhovi na sjeveru prelaze 1000 m, pa se to gorje, nepovoljno za naseljavanje, koristi za ispašu ovaca. U južnom dijelu Velsa u blizini rudnika uglja smještene su tvornice, dok su naselja uglavnom u riječnim dolinama ili nizinama uz obalu. U Kambrijskom gorju izvire Severn, druga po dužini britanska rijeka čije je ušće u Bristolskom kanalu.

Jugozapadno englesko poluostrvo je visoravan na čijim obalama preovladavaju strmi odsjeci klifovi-nastali radom valova. Zahvaljujući vlažnoj klimi i plodnom tlu ovdje je razvijeno povrtlarstvo i voćarstvo, a na prostranima pašnjacima i mliječno govedarstvo. Ovo je kraj čije prirodne ljepote i mala ribarska sela privlače veliki broj turista.

Južnoengleska nizija zauzima najveći dio Engleske, najnaseljenija je i privredno najrazvijenija regija Ujednjenog Kraljevstva. Nizinsko-brežuljkasti reljef omogućava razvoj poljoprivrede uz primjenu savremenih agrotehničkih i agrohemijskih mjera. Južnood Penina uz bogata nalazišta kamenog uglja nastao je grad Birmingham, najjače industrijsko središte UK. Jugostočnim dijelom nizine u dolini Temze, dominira najveći grad te političko, trgovačko, kulturno, financijsko i industrijsko središte UK, London.

Sjeverna Irska (Alster) zauzima sjeveroistočni dio istoimenog poluostrva. U krajoliku se smjenjuju brda, duboke riječne doline i brojne plodne nizine. Na pašnjačkim površinama razvijeno je stočarstvo, a nizije su zasijane žitaricama i industrijskim biljem. Većina stanovništva živi u Belfastu, glavnom gradu i industrijskom središtu Sjeverne Irske.

Klima

Klima je pod snažnim utjecajem Atlantskog okeana s kojeg zapadni vjetrovi tokom cijele godine donose vlažan zrak. Arhipelag je gotovo cijele godine pod utjecajem islandske ciklone, dok ljeti suho i stabilno vrijeme, koje ne traje dugo, donosi azorska anticiklona. Padavine se uglavnom izlučuju u gorju na zapadnim stranama arhipelaga te su znatno slabije izražene u istočnom i jugoistočnom dijelu. Pod utjecajem Golfske struje koja zagrijava okolni zrak, zime su blaže nego što bi se moglo zaključiti po geografskoj širini, a ljeta su umjereno topla i vlažna. Godišnja količina padalina veća je od 1000 mm. U hladnijem dijelu godine često dolazi do pojave magle koja zajedno s dimom stvara smog.

Stanovništvo

U UK na površini od 244 110 km2 živi 59.739.000 stanovnika, što prosječno iznosi 243 stanovnika/km2. Stanovništvo nije ravnomjerno raspoređeno jer je Engleska pet puta gušće naseljena od Škotske, a tri puta više naseljena od Sjeverne Irske i Velsa. Englezi čine 80% stanovništva, Škoti 10%, Irci 4%, Velšani 2% i stranci (najviše Indijci) 4%. Očekivana životna dob je 77 godina. Službeni jezik je engleski, koji je uslijed iseljavanja stanovništva proširio u različite dijelove svijeta. Njime se služe milijarde ljudi i službeni jezik je u SAD-u, Australiji, Kanadi i Indiji. U Škotskoj se osim engleskog govori i galski, a u Velsu se velški jezik širi nakon što je uveden u osnovne škole.

Kultura

Sport

Filatelija

Također pogledajte

Reference

  1. ^ "2011 UK censuses". Office for National Statistics. Nepoznati parametar |pristupdatum= zanemaren (pomoć)
  2. ^ United Kingdom Gross domestic product, current prices, imf.org, pristupljeno 9. jula 2017.
  3. ^ "Definition of Great Britain in English". Oxford University Press. Pristupljeno 29. 11. 2014. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  4. ^ "United Kingdom". International Monetary Fund. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  5. ^ The British Monarchy, What is constitutional monarchy?. Pristupljeno 21. 4. 2015
  6. ^ CIA, The World Factbook. Pristupljeno 21. 4. 2015
  7. ^ "Countries within a country". Prime Minister's Office. 10. 1. 2003. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  8. ^ "Devolution of powers to Scotland, Wales, and Northern Ireland". United Kingdom Government. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  9. ^ "Fall in UK university students". BBC News. 29. 1. 2009.
  10. ^ "Country Overviews: United Kingdom". Transport Research Knowledge Centre. Pristupljeno 28. 3. 2010. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  11. ^ "Key facts about the United Kingdom". Directgov. Arhivirano s originala, 3 October 2012. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  12. ^ "Supporting the Overseas Territories". Foreign and Commonwealth Office. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  13. ^ Mathias, P. (2001). The First Industrial Nation: the Economic History of Britain, 1700–1914. London: Routledge. ISBN 0-415-26672-6.
  14. ^ Ferguson, Niall (2004). Empire: The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. New York: Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
  15. ^ Sheridan, Greg (15. 5. 2010). "Cameron has chance to make UK great again". The Australian. Sydney. Pristupljeno 23 May 2011. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  16. ^ McCourt, David (28 May 2014). Britain and World Power Since 1945: Constructing a Nation's Role in International Politics. Sjedinjene Američke Države: University of Michigan Press. ISBN 0472072218.
  17. ^ "The 15 countries with the highest military expenditure in 2013 (table)" (PDF). Stockholm International Peace Research Institute. Pristupljeno 21. 4. 2015. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  18. ^ The Military Balance 2014: Top 15 Defence Budgets 2013 (IISS)
  19. ^ "Ancient skeleton was 'even older'". BBC News. 30. oktobar 2007.
  20. ^ Koch, John T. (2006). Celtic culture: A historical encyclopedia. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. str. 973. ISBN 978-1-85109-440-0.
  21. ^ Davies, John; Jenkins, Nigel; Baines, Menna; Lynch, Peredur I., ured. (2008). The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales. Cardiff: University of Wales Press. str. 915. ISBN 978-0-7083-1953-6. Nepoznati parametar |displayeditors= zanemaren (prijedlog zamjene: |display-editors=) (pomoć); Parametar |title= nedostaje ili je prazan (pomoć)
  22. ^ "Short Athelstan biography". BBC History. Pristupljeno 9. 4. 2013. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  23. ^ Mackie, J.D. (1991). A History of Scotland. London: Penguin. str. 18–19. ISBN 978-0-14-013649-4. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  24. ^ Campbell, Ewan (1999). Saints and Sea-kings: The First Kingdom of the Scots. Edinburgh: Canongate. str. 8–15. ISBN 0-86241-874-7.
  25. ^ Haigh, Christopher (1990). The Cambridge Historical Encyclopedia of Great Britain and Ireland. Cambridge University Press. str. 30. ISBN 978-0-521-39552-6.
  26. ^ Doenecke, Justus D.; Stoler, Mark A. (2005). Debating Franklin D. Roosevelt's foreign policies, 1933–1945. ISBN 0-8476-9416-X. Pristupljeno 19 March 2016. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  27. ^ Kelly, Brian. "The Four Policemen and. Postwar Planning, 1943-1945: The Collision of Realist and. Idealist Perspectives". Pristupljeno 25 August 2015. journal zahtijeva |journal= (pomoć)CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  28. ^ "Britain to make its final payment on World War II loan from U.S." The New York Times. Nepoznati parametar |datum= zanemaren (prijedlog zamjene: |date=) (pomoć); Nepoznati parametar |pristupdatum= zanemaren (pomoć)

Vanjski linkovi

Vlada
Opće informacije
Putovanje
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Ujedinjeno_Kraljevstvo&oldid=2830476"