Aktinij

Aktinij,  ₈₉Ac

Aktinij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Aktinij, Ac, 89
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	3, 7, f
Izgled	srebrenasti metal
Zastupljenost	6 · 10-18 %
Atomske osobine
Atomska masa	227,0278 u
Atomski radijus (izračunat)	195 (-) pm
Kovalentni radijus	215 pm
Van der Waalsov radijus	- pm
Elektronska konfiguracija	[Rn] 6d17s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 32, 18, 9, 2
1. energija ionizacije	499 kJ/mol
2. energija ionizacije	1170 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	kubična plošno centrirana
Gustoća	10070 kg/m3
Tačka topljenja	1323 K (1050 °C)
Tačka ključanja	3573 K (3300 °C)
Molarni volumen	22,55 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	293 kJ/mol
Toplota topljenja	14 kJ/mol
Pritisak pare	2,2 · 10-5 Pa pri 1323 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	27,2 J/(kg · K) kod 293 K
Toplotna provodljivost	12 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	3
Elektrodni potencijal	-2,13 V (Ac3+ + 3e- → Ac)
Elektronegativnost	1,1 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 225Ac sin 10 d α 5,935 221Fr 226Ac sin 29,4 h β- 0,640 226Th ε 1,116 226Ra α 5,536 222Fr 227Ac 100 % 21,773 god β- 0,045 227Th α 5,536 223Fr 228Ac u tragovima 6,15 h β- 2,127 228Th
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Šablon:Sigurnosni simboli
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: / S: /
Ostala upozorenja
Radioaktivnost
Radioaktivni element Radioaktivni element
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Aktinij (Ac, latinski - actinium) - je nepostajan aktinoid. Ime je dobio po grčkoj riječi aktinos koja označava snop, zračenje. Francuski hemičar André L. Debierne je otkrio aktinij 1899. na osnovu otkrivanja ionizujućeg zračenja. U isto vrijeme, kad i Debierne, taj element je otkrio i njemački hemičar Friedrich O. Giesel, koji je predlagao nepriznat naziv emanium (latinski emanare znači širiti se, razlivati se). Od imena elementa aktinij izvodi se i naziv cijele grupe aktinoidi, koja obuhvata radioaktivne elemente čije se atomske mase nalaze između 89 do 102, od kojih je prvi aktinij.

Karakteristike

Aktinij je srebrenast, radioaktivni, metalni element. Hemijski znak mu je Ac, specifične mase 10,07 g/cm³. Zbog svoje radioaktivnosti, u mraku svijetli svijetlo-plavom svjetlošću. Nalazi se samo u tragovima u uranijevoj rudi kao ²²⁷Ac. Od jedne tone uranija, moguće je dobiti samo deseti gram aktinija. Emituje α i β-čestice sa poluvremenom raspada od 21,773 godinu. Raspad aktinija je dvojak: dok veći dio putem emisije β-čestica prelazi u ²²⁷Th, samo otprilike 1% prelazi u ²²³Fr.

Upotreba

Aktinij je prvi put vještački dobiven u Argonne Nacional laboratoriju u Chicagu. Pošto je oko 150 puta radioaktivniji od radija, koristi se kao značajan izvor neutrona. Pored toga, može se koristiti za termoionsko pretvaranje energije.