Razlika između verzija stranice "Crkvenica"
| [nepregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
No edit summary |
m Vraćene izmjene korisnika Hadzija-ya (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika Golden Bosnian Lily oznaka: vraćanje |
||
| Red 18: | Red 18: | ||
Gornji tok ove rijeke je gotovo paralelan sa matičnom Vrbanjom koja teče dolinom ispod južnih padina Šipraškog brda koje ih dijeli. Izvrište obuhvata četiri vrela, od kojih je najsnažnije Nebegovače, u rejonu Katunište. Već tu lazi u sve dublji kanjon, mjestimične i preko 300 m ispod okolnog platoa. Iznad sela Gornje Šiprage, gotovo pod pravim uglom, usmjerava se prema jugu. |
Gornji tok ove rijeke je gotovo paralelan sa matičnom Vrbanjom koja teče dolinom ispod južnih padina Šipraškog brda koje ih dijeli. Izvrište obuhvata četiri vrela, od kojih je najsnažnije Nebegovače, u rejonu Katunište. Već tu lazi u sve dublji kanjon, mjestimične i preko 300 m ispod okolnog platoa. Iznad sela Gornje Šiprage, gotovo pod pravim uglom, usmjerava se prema jugu. |
||
[[Datoteka:Crkvenica.usce2.jpg|thumb|290px|Ušće Crkvenice u Vrbanju (lijevo)]] |
|||
Crkvenica je duga oko 10 km, a (uz mnoštvo potoćića i vrela) najveće desne pritoke su joj Mosorski, Jovića i Kamenički potok, te Studenac, a lijeve: Nikolića vrelo i Balijin do (iz dva snažna vrela - Jakuša). Na njoj je nekada (pedesetih godina prošlog vijeka) bilo čak 17 vodenica (mlinova).<ref>Vojnogeografski institut, Izd. (1955): Travnik (List karte 1:100.000, Izohipse na 20 m). Vojnogeografski institut, Beograd.</ref> |
Crkvenica je duga oko 10 km, a (uz mnoštvo potoćića i vrela) najveće desne pritoke su joj Mosorski, Jovića i Kamenički potok, te Studenac, a lijeve: Nikolića vrelo i Balijin do (iz dva snažna vrela - Jakuša). Na njoj je nekada (pedesetih godina prošlog vijeka) bilo čak 17 vodenica (mlinova).<ref>Vojnogeografski institut, Izd. (1955): Travnik (List karte 1:100.000, Izohipse na 20 m). Vojnogeografski institut, Beograd.</ref> |
||
Verzija na dan 19 septembar 2019 u 09:27
| Crkvenica | |
|---|---|
 Crkvenica u Šipragama | |
| Države |  Bosna i Hercegovina |
| Dužina | 10 km |
| Izvor | Šipraško Brdo - Očauš (Selačka - Kurušići) |
| NV izvora | 1200 m m |
| Ušće | Vrbanja (Šiprage) |
| Sliv | Crnomorski sliv |
| Pritoke | Mosorski, Jovića i Kamenički potok, Studenac, Nikolića vrelo i Balijin do |
Crkvenica je jedna od najizdašnijih desnih pritoka Vrbanje. Izvire na sjevernim padinama Šipraškog brda (vrh Glavica, 1267 m), iznad sela Selačka i Kurušići, na oko 1200 metara nadmorske visine. Teče najprije prema zapadu, a zatim naglo savija prema jugu; ušće joj je u Šipragama, tako da ima potkovičast vodotok.
Gornji tok ove rijeke je gotovo paralelan sa matičnom Vrbanjom koja teče dolinom ispod južnih padina Šipraškog brda koje ih dijeli. Izvrište obuhvata četiri vrela, od kojih je najsnažnije Nebegovače, u rejonu Katunište. Već tu lazi u sve dublji kanjon, mjestimične i preko 300 m ispod okolnog platoa. Iznad sela Gornje Šiprage, gotovo pod pravim uglom, usmjerava se prema jugu.
Crkvenica je duga oko 10 km, a (uz mnoštvo potoćića i vrela) najveće desne pritoke su joj Mosorski, Jovića i Kamenički potok, te Studenac, a lijeve: Nikolića vrelo i Balijin do (iz dva snažna vrela - Jakuša). Na njoj je nekada (pedesetih godina prošlog vijeka) bilo čak 17 vodenica (mlinova).[1]
U užem području njenog izvorišta je vododijelnica slivova Vrbasa i Bosne. Trnovac i Stopānski su također desne pritoke Vrbanje i teku prema jugoistoku, dok je Crkvena desna pritoka Velika Velike Usore i teče prema sjeverozapadu.[2][3]
Postoje pouzdane evidencije da je pri ušću Crkvenice u Vrbanju postojalo rimsko naselje sa bazilikom (tj. crkvom, po čemu je i imenovana) i srednjevjekovna starobosanska naseobina.[4] O tome svjedoče ostaci stećaka od sedre; najkompletnije očuvani je potopljen u Vrbanju (u neposrednoj blizini primarne lokacije – uz sāme obale rijeka). Ostali su izrezani i ugrađeni (moguće je zbog vjerovanja u legendu o njihovoj "čudotvornosti") u zidove okolnih kuća ili drugih objekata.
Austrijske vlasti su, u okviru razvoja infrastrukture za eksploataciju šumskog blaga i drugih prirodnih resursa, na području Šipraga izgradile i uskotračnu prugu uz vodotok Crkvenice – do Griča (823 m n/v). Pedesetih i šezdesetih godina prošlog vijeka, pruga je demontirana, a na njenoj trasi su izgrađene lokalne ceste za više sela u slivu Crkvenice.
Također pogledajte
Reference
- ^ Vojnogeografski institut, Izd. (1955): Travnik (List karte 1:100.000, Izohipse na 20 m). Vojnogeografski institut, Beograd.
- ^ Spahić M. et al. (2000): Bosna i Hercegovina (1:250.000). Izdavačko preduzeće „Sejtarija“, Sarajevo.
- ^ Mučibabić B., Ur. (1998): Geografski atlas Bosne i Hercegovine. Geodetski zavod BiH, Sarajevo.
- ^ Radimsky V. (1892): Ostanci rimskih naseobina u Šipragi i Podbrgju, za tim starobosanski stećci u Šipragi i uz Vrbanju u Bosni. Glasnik Zemaljskog muzeja u Sarajevu, Godina IV, Knjiga I: 75-80.