Razlika između verzija stranice "Velika Kneževina Litvanija"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
No edit summary oznaka: uređivanje izvornog kôda (2017) |
No edit summary oznaka: uređivanje izvornog kôda (2017) |
||
| Red 1: | Red 1: | ||
{{Infokutija bivša država |
{{Infokutija bivša država |
||
| zvanično_ime = Velika Kneževina Litvanija |
| zvanično_ime = Velika Kneževina Litvanija |
||
| izvorno_ime = |
| izvorno_ime = Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė |
||
| genitiv = |
| genitiv = |
||
| razdoblje = {{circa}} 1236–1795<sup>1</sup> <br> {{plainlist| |
| razdoblje = {{circa}} 1236–1795<sup>1</sup> <br> {{plainlist| |
||
Verzija na dan 18 februar 2020 u 12:49
| Velika Kneževina Litvanija Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė |
||
|---|---|---|
c. 1236–17951
|
||
 Položaj na karti
|
||
| Glavni grad | ||
| Državno uređenje |
|
|
• 1236–1263 |
Mindaugas (prvi) | |
• 1764–1795 |
Stanisław August Poniatowski (zadnji) | |
| Zakonodavstvo | ||
Velika Kneževina Litvanija (bjeloruski: Вялікае Княства Літоўскае; litvanski: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė; poljski: Wielkie Księstwo Litewskie; latinski: Magnus Ducatus Lituaniae) bila je srednjevjekovna multikulturalna država koja je tokom svoje najveće teritorijalne ekspanzije obuhvatala teritorije današnje Bjelorusije i dijelove Ukrajine, Latvije, Poljske i Rusije.
Ujedinjenje litvanskih plemena započelo je krajem 12. stoljeća kako bi otklonili prijetnju od Teutonskih i Livonskih vitezova. Mindaugas, prvi vladar Velike Kneževine Litvanije, proglašen je katoličkim kraljem Litvanije 1253. godine. Nakon ubistva Mindaugasa, paganski kneževi su ponovo došli na litvanski tron. To se promijenilo kada je veliki vojvoda Jagelo potpisao Krevsku uniju 1386. godine, donoseći dvije velike promjene u historiji Velike Kneževine Litvanije; prelazak na katoličanstvo i uspostavljanje dinastijske unije između Velike Kneževine Litvanije i Kraljevine Poljske. Vladavina Vitolda Velikog obilježila je i najveće teritorijalno širenje Velike Kneževine Litvanije i poraz Teutonskih vitezova u bici kod Grinvalda 1410. godine. Ova pobjeda je označila uspon litvanskog plemstva. Nakon Vitoldove smrti, odnos Velike Kneževine Litvanije sa Kraljevinom Poljskom se znatno pogoršao jer su litvanski plemići, uključujući dinastiju Radvila, pokušali razbiti personalnu uniju sa Poljskom. Međutim, neuspješni ratovi sa Velikom Kneževinom Moskvom prisilili su personalnu uniju da ostane netaknuta.
Na kraju je Lublinska unija 1569. godine stvorila novu državu Poljsko-Litvansku uniju. U novoj državi, Velika Kneževina Litvanija je zadržala svoju političku samostalnost imajući odvojena ministarstva, zakone, vojsku i riznicu. Unija je raskinuta donošenjem novog ustava 3. maja 1791. godine stvaranjem jedne države Poljske, sa jednim monarhom, jednim parlamentom i bez litvanske autonomije. Ubrzo nakon toga, unitarni karakter države potvrđen je usvajanjem Uzajamne garancije dviju nacija. Međutim, novoformiranu državu napala je Rusija 1792. godine i njenu teritoriju podijelila između Ruskog carstva, Kraljevine Pruske i Austrije 1795. godine.
Historija
Osnivanje države
Prvi pismeni trag o Litvaniji nalazi se u Kvedlinburškom ljetopisu koji je napisan 1009. godine. U njemu se govori o biskupu Bruni kojeg je ubila grupa pagana. Prema nekim pričama, Bruno je krstio litvanskog "kralja" Nethimera. Tokom 12. stoljeća slavenske hronike navode Litvaniju kao jedno od područja koje su napali Rusi. Paganski litvanci su u početku bili malo pleme koje je nastanjivalo oblast oko Kneževine Polock, ali su ubrzo postali toliko jaki da su sami organizirali vlastite male pohode. U jednom trenutku između 1180. i 1183. godine situacija se počela mijenjati, pa su litvanci počeli organizirati vojne napade na slavenske provincije i Kneževinu Polock. Iznenadna iskra vojnih racija označila je konsolidaciju litvanskih zemalja u Aukštaitiji.