Razlika između verzija stranice "Eukarioti"

Uredi veze
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Pregled historije
[pregledana izmjena][nepregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
Red 21: Red 21:
{{!}}- style="background:#e0d0b0;" {{!}}
{{!}}- style="background:#e0d0b0;" {{!}}
}}
}}

'''Eukarioti''' ([[starogrčki jezik|grč.]] εὖ - ''eu'' = pravi + κάρυον - ''karyon'' = jezgro) su [[organizam|organizmi]] odnosno [[ćelija|ćelije]] kod kojih je nasljedni materijal smješten u jedru obavijenom posebnom [[jedarna membrana|jedarnon membranom]]. U eukariotskoj ćeliji razvile su se i brojne ćelijske [[organela|organele]] kojih nema kod prokariotskih organizama, među kojima su: [[endoplazmatski retikulum]], [[Golđijev aparat]], [[lizozom]]i i dr.<ref name="Sofradzija">{{cite book|author=Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. |year= 2007|title= Biologija 1.|publisher= Svjetlost, Sarajevo|isbn=9958-10-686-8}}</ref><ref name="Bajrović">{{Cite book |author=Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds.|title=Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju|publisher=Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo|year=2005|isbn= 9958-9344-1-8}}</ref><
'''Eukarioti''' ([[starogrčki jezik|grč.]] εὖ - ''eu'' = pravi + κάρυον - ''karyon'' = jezgro) su [[organizam|organizmi]] odnosno [[ćelija|ćelije]] kod kojih je nasljedni materijal smješten u jedru obavijenom posebnom [[jedarna membrana|jedarnon membranom]]. U eukariotskoj ćeliji razvile su se i brojne ćelijske [[organela|organele]] kojih nema kod prokariotskih organizama, među kojima su: [[endoplazmatski retikulum]], [[Golđijev aparat]], [[lizozom]]i i dr.<ref name="Sofradzija">{{cite book|author=Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. |year= 2007|title= Biologija 1.|publisher= Svjetlost, Sarajevo|isbn=9958-10-686-8}}</ref><ref name="Bajrović">{{Cite book |author=Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds.|title=Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju|publisher=Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo|year=2005|isbn= 9958-9344-1-8}}</ref><


Eukarioti pripadaju [[takson]]u ''Eukarya'' ili ''Eukaryota''.<ref name="Youngson">{{cite book| last= Youngson| first= Robert M.| title= Collins Dictionary of Human Biology| year= 2006| publisher= HarperCollins| location= Glasgow| isbn= 0-00-722134-7}}</ref><ref name="Nelson&Cox">{{Cite book|last1=Nelson|given1=David L.|surname2=Cox|given2=Michael M.|year=2005|title=Lehninger Principles of Biochemistry|edition=4th|publication-place=New York|publisher=W.H. Freeman|isbn=0-7167-4339-6|url=https://archive.org/details/lehningerprincip00lehn_0}}</ref><ref name="Martin">{{cite book| editor=Martin, E.A.| edition=2nd | title= Macmillan Dictionary of Life Sciences| year= 1983| publisher= Macmillan Press| location= London| isbn= 0-333-34867-2}}</ref>
Eukarioti pripadaju [[takson]]u ''Eukarya'' ili ''Eukaryota''.<ref name="Youngson">{{cite book| last= Youngson| first= Robert M.| title= Collins Dictionary of Human Biology| year= 2006| publisher= HarperCollins| location= Glasgow| isbn= 0-00-722134-7}}</ref><ref name="Nelson&Cox">{{Cite book|last1=Nelson|given1=David L.|surname2=Cox|given2=Michael M.|year=2005|title=Lehninger Principles of Biochemistry|edition=4th|publication-place=New York|publisher=W.H. Freeman|isbn=0-7167-4339-6|url=https://archive.org/details/lehningerprincip00lehn_0}}</ref><ref name="Martin">{{cite book| editor=Martin, E.A.| edition=2nd | title= Macmillan Dictionary of Life Sciences| year= 1983| publisher= Macmillan Press| location= London| isbn= 0-333-34867-2}}</ref>
Eukarioti mogu se reproducirati i [[aseksualna reprodukcija|aseksualno]] putem [[mitoza|mitoze]] i [[seksualna reprodukcija|seksualno]] putem [[mejoza|mejoze]] i spajanja [[gamet]]a. U mitozi, od jedne ćelije dijeljenjem nastaju dvije genetički identične ćelije. U mejozi, nakon [[replikacija DNK|replikacije DNK]] slijede dva kruga podjele ćelije za proizvodnju četiri kćeri ćelije, od kojih je svaka sa polovinom broja [[hromosom]][]a u odnosu na originalnu roditeljsku ćeliju (nastaju [[ploidija|haploidne ćelije]]). One djeluju kao spolne ćelije ([[gamet]]i – svaki gamet ima samo jedan iz svakog para hromosoma, svaki je jedinstvena genetička kombinacija oodgovarajućeg para roditeljskih [[hromosom]]a). To je rezultat [[genetička rekombinacija|genetičke rekombinacije]] tokom mejoze.
Eukarioti mogu se reproducirati i [[aseksualna reprodukcija|aseksualno]] putem [[mitoza|mitoze]] i [[seksualna reprodukcija|seksualno]] putem [[mejoza|mejoze]] i spajanja [[gamet]]a. U mitozi, od jedne ćelije dijeljenjem nastaju dvije genetički identične ćelije. U mejozi, nakon [[replikacija DNK|replikacije DNK]] slijede dva kruga podjele ćelije za proizvodnju četiri kćeri ćelije, od kojih je svaka sa polovinom broja [[hromosom]][]a u odnosu na originalnu roditeljsku ćeliju (nastaju [[ploidija|haploidne ćelije]]). One djeluju kao spolne ćelije ([[gamet]]i – svaki gamet ima samo jedan iz svakog para hromosoma, svaki je jedinstvena genetička kombinacija oodgovarajućeg para roditeljskih [[hromosom]]a). To je rezultat [[genetička rekombinacija|genetičke rekombinacije]] tokom mejoze.
[[slika:Divergencija-eukariota.png|350px|thumb|Genetička divergencija eukariota od prvog drevnog zajedničkog pretka do [[holocen|sadašnjosti]]]]
[[Domen (biologija)|Domen]] Eukaryota je [[monofilija|monofiletski]] i čini jedan od tri domena [[život]]a. Ostala dva, [[bakterija|Bacteria]] i [[Archaea]], su [[prokarioti]]<ref name="nyt_2016_apr_11">{{cite web | url=http://nyti.ms/25UUNvj | title=Scientists Unveil New 'Tree of Life' | publisher=The New York Times | date= 2016 | accessdate=11. 4. 2016 | author=Zimmer, Carl}}</ref> i nemaju pomenuta svojstva. Eukarioti predstavljaju malu manjinu svih živih bića. Međutim, zbog mnogo veće količine, u ukupnoj količini [[biomasa|biomase]] na Zemlji, procjenjuje se da su izjednačeni sa prokariotima.<ref name="Whitman etal">{{cite journal | last1 = Whitman W | last2 = Coleman D | last3 = Wiebe W | year = 1998 | title = Prokaryotes: The unseen majority | url = http://www.pnas.org/cgi/reprint/95/12/6578.pdf | format = PDF |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. USA | volume = 95 | issue = 12| pages = 6578–6583 | doi=10.1073/pnas.95.12.6578 | pmid=9618454 | pmc=33863|bibcode = 1998PNAS...95.6578W }}</ref> Prvi eukarioti pojavili su se prije približno oko 1,6–2,1 milijarde godina (tokom eona [[proterozoik]]).
[[Domen (biologija)|Domen]] Eukaryota je [[monofilija|monofiletski]] i čini jedan od tri domena [[život]]a. Ostala dva, [[bakterija|Bacteria]] i [[Archaea]], su [[prokarioti]]<ref name="nyt_2016_apr_11">{{cite web | url=http://nyti.ms/25UUNvj | title=Scientists Unveil New 'Tree of Life' | publisher=The New York Times | date= 2016 | accessdate=11. 4. 2016 | author=Zimmer, Carl}}</ref> i nemaju pomenuta svojstva. Eukarioti predstavljaju malu manjinu svih živih bića. Međutim, zbog mnogo veće količine, u ukupnoj količini [[biomasa|biomase]] na Zemlji, procjenjuje se da su izjednačeni sa prokariotima.<ref name="Whitman etal">{{cite journal | last1 = Whitman W | last2 = Coleman D | last3 = Wiebe W | year = 1998 | title = Prokaryotes: The unseen majority | url = http://www.pnas.org/cgi/reprint/95/12/6578.pdf | format = PDF |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. USA | volume = 95 | issue = 12| pages = 6578–6583 | doi=10.1073/pnas.95.12.6578 | pmid=9618454 | pmc=33863|bibcode = 1998PNAS...95.6578W }}</ref> Prvi eukarioti pojavili su se prije približno oko 1,6–2,1 milijarde godina (tokom eona [[proterozoik]]).


Verzija na dan 28 maj 2021 u 16:56

Eukarioti
Eukarioti i neki primjeri njihove raznolikosti *Život Domen: Eukaryota
Eukarioti i neki primjeri njihove raznolikosti
Domen: Eukaryota
Sistematika

Eukarioti (grč. εὖ - eu = pravi + κάρυον - karyon = jezgro) su organizmi odnosno ćelije kod kojih je nasljedni materijal smješten u jedru obavijenom posebnom jedarnon membranom. U eukariotskoj ćeliji razvile su se i brojne ćelijske organele kojih nema kod prokariotskih organizama, među kojima su: endoplazmatski retikulum, Golđijev aparat, lizozomi i dr.[1][2]<

Eukarioti pripadaju taksonu Eukarya ili Eukaryota.[3][4][5] Eukarioti mogu se reproducirati i aseksualno putem mitoze i seksualno putem mejoze i spajanja gameta. U mitozi, od jedne ćelije dijeljenjem nastaju dvije genetički identične ćelije. U mejozi, nakon replikacije DNK slijede dva kruga podjele ćelije za proizvodnju četiri kćeri ćelije, od kojih je svaka sa polovinom broja hromosom[]a u odnosu na originalnu roditeljsku ćeliju (nastaju haploidne ćelije). One djeluju kao spolne ćelije (gameti – svaki gamet ima samo jedan iz svakog para hromosoma, svaki je jedinstvena genetička kombinacija oodgovarajućeg para roditeljskih hromosoma). To je rezultat genetičke rekombinacije tokom mejoze.

Genetička divergencija eukariota od prvog drevnog zajedničkog pretka do sadašnjosti

Domen Eukaryota je monofiletski i čini jedan od tri domena života. Ostala dva, Bacteria i Archaea, su prokarioti[6] i nemaju pomenuta svojstva. Eukarioti predstavljaju malu manjinu svih živih bića. Međutim, zbog mnogo veće količine, u ukupnoj količini biomase na Zemlji, procjenjuje se da su izjednačeni sa prokariotima.[7] Prvi eukarioti pojavili su se prije približno oko 1,6–2,1 milijarde godina (tokom eona proterozoik).

Filogenija

Eukaryota 
Bikonta 
 

Rhizaria

 
 
 

Excavata

 
Corticata
Plantae
 

Glaucophyta

 
 
 

Rhodophyta

 
 

Viridiplantae

 
 
 
Chromalveolata
 

Alveolata

 
Chromista
 

Haptophyta

 
 
 

Cryptophyta

 
 

Heterokonta

 
 
 
 
 
 
 
 Unikonta 
 
 

Apusozoa

 
 

Amoebozoa

 
 
Opisthokonta
 

Choanozoa

 
 
 

Fungi

 
 

Animalia

 
 
 
 
 

Također pogledajte

Reference

  1. ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2007). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  2. ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds. (2005). Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo. ISBN 9958-9344-1-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  3. ^ Youngson, Robert M. (2006). Collins Dictionary of Human Biology. Glasgow: HarperCollins. ISBN 0-00-722134-7.
  4. ^ Nelson, David L.; Cox, Michael M. (2005). Lehninger Principles of Biochemistry (4th izd.). New York: W.H. Freeman. ISBN 0-7167-4339-6.
  5. ^ Martin, E.A., ured. (1983). Macmillan Dictionary of Life Sciences (2nd izd.). London: Macmillan Press. ISBN 0-333-34867-2.
  6. ^ Zimmer, Carl (2016). "Scientists Unveil New 'Tree of Life'". The New York Times. Pristupljeno 11. 4. 2016. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  7. ^ Whitman W; Coleman D; Wiebe W (1998). "Prokaryotes: The unseen majority" (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 95 (12): 6578–6583. Bibcode:1998PNAS...95.6578W. doi:10.1073/pnas.95.12.6578. PMC 33863. PMID 9618454.

Vanjski linkovi

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Eukarioti&oldid=3318724"