Razlika između verzija stranice "Otapalo"

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
[nepregledana izmjena][nepregledana izmjena]
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Red 7: Red 7:


==Podjela otapala==
==Podjela otapala==

{{Izmjena_u_toku}}
Otapala se dijele na ''nepolarna'', ''polarna - protonska'' (disocijacijom daju proton) i ''polarna - aprotonska''(nemaju proton koji disocira). Otapala čija je dielektrična konstanta niža od 15 se smatraju nepolarnim.
Otapala se dijele na ''nepolarna'', ''polarna - protonska'' (disocijacijom daju proton) i ''polarna - aprotonska'' (nemaju proton koji disocira). Otapala čija je dielektrična konstanta niža od 15 se smatraju nepolarnim.


{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center"
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center"
Red 15: Red 15:
! align="center" | [[Tačka ključanja]]
! align="center" | [[Tačka ključanja]]
! align="center" | [[Dielektrična konstanta]]
! align="center" | [[Dielektrična konstanta]]
! align="center" | [[Gustoća]]<!-- ### Non-Polar Solvents ### -->
! align="center" | [[Gustoća]]<!-- ### Nepolarna otapala ### -->
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" colspan="5" | '''Non-Polar Solvents'''
| align="center" colspan="5" | '''Non-Polar Solvents'''
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Hexane]]
| align="center" | [[Heksan]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 69 °C
| align="center" | 69 °C
Red 25: Red 25:
| align="center" | 0.655 g/ml
| align="center" | 0.655 g/ml
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Benzene]]
| align="center" | [[Benzen]]
| align="center" | C<sub>6</sub>H<sub>6</sub>
| align="center" | C<sub>6</sub>H<sub>6</sub>
| align="center" | 80 °C
| align="center" | 80 °C
Red 31: Red 31:
| align="center" | 0.879 g/ml
| align="center" | 0.879 g/ml
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Toluene]]
| align="center" | [[Toluen]]
| align="center" | C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 111 °C
| align="center" | 111 °C
Red 37: Red 37:
| align="center" | 0.867 g/ml
| align="center" | 0.867 g/ml
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Diethyl ether]]
| align="center" | [[Dietil eter]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 35 °C
| align="center" | 35 °C
Red 43: Red 43:
| align="center" | 0.713 g/ml
| align="center" | 0.713 g/ml
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Chloroform]]
| align="center" | [[Hloroform]]
| align="center" | CHCl<sub>3</sub>
| align="center" | CHCl<sub>3</sub>
| align="center" | 61 °C
| align="center" | 61 °C
Red 49: Red 49:
| align="center" | '''1.498 g/ml'''
| align="center" | '''1.498 g/ml'''
|- bgcolor="#DDDDDD"
|- bgcolor="#DDDDDD"
| align="center" | [[Ethyl acetate]]
| align="center" | [[Etil acetat]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 77 °C
| align="center" | 77 °C
Red 55: Red 55:
| align="center" | 0.894 g/ml
| align="center" | 0.894 g/ml
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" colspan="5" | '''Polar Aprotic Solvents'''
| align="center" colspan="5" | '''Polarna aprotonska otapala'''
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[1,4-Dioxane]]
| align="center" | [[1,4-dioksan]]
| align="center" | <u>/-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-\</u>
| align="center" | <u>/-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-\</u>
| align="center" | 101 °C
| align="center" | 101 °C
Red 63: Red 63:
| align="center" | '''1.033 g/ml'''
| align="center" | '''1.033 g/ml'''
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Tetrahydrofuran]] (THF)
| align="center" | [[Tetrahidrofuran]] (THF)
| align="center" | <u>/-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-\</u>
| align="center" | <u>/-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-O-CH<sub>2</sub>-CH<sub>2</sub>-\</u>
| align="center" | 66 °C
| align="center" | 66 °C
Red 69: Red 69:
| align="center" | 0.886 g/ml
| align="center" | 0.886 g/ml
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Dichloromethane]] (DCM)
| align="center" | [[Dihlorometan]] (DCM)
| align="center" | CH<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>
| align="center" | CH<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>
| align="center" | 40 °C
| align="center" | 40 °C
| align="center" | 9.1
| align="center" | 9.1
| align="center" | '''1.326 g/ml''' <!-- ### Polar Aprotic Solvents ### -->
| align="center" | '''1.326 g/ml''' <!-- ### Polarna aprotonska otapala ### -->
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Acetone]]
| align="center" | [[Aceton]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 56 °C
| align="center" | 56 °C
Red 81: Red 81:
| align="center" | 0.786 g/ml
| align="center" | 0.786 g/ml
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Acetonitrile]] (MeCN)
| align="center" | [[Acetonitril]] (MeCN)
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C≡N
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C≡N
| align="center" | 82 °C
| align="center" | 82 °C
Red 87: Red 87:
| align="center" | 0.786 g/ml
| align="center" | 0.786 g/ml
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Dimethylformamide]] (DMF)
| align="center" | [[Dimetilformamid]] (DMF)
| align="center" | H-C(=O)N(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| align="center" | H-C(=O)N(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| align="center" | 153 °C
| align="center" | 153 °C
Red 93: Red 93:
| align="center" | 0.944 g/ml
| align="center" | 0.944 g/ml
|- bgcolor="#FFCCFF"
|- bgcolor="#FFCCFF"
| align="center" | [[Dimethyl sulfoxide]] (DMSO)
| align="center" | [[Dimetil sulfoksid]] (DMSO)
| align="center" | CH<sub>3</sub>-S(=O)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-S(=O)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 189 °C
| align="center" | 189 °C
| align="center" | 47
| align="center" | 47
| align="center" | '''1.092 g/ml'''<!-- ### Polar Protic Solvents ### -->
| align="center" | '''1.092 g/ml'''<!-- ### Polarna protonska otapala ### -->
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" colspan="5" | '''Polar Protic Solvents'''
| align="center" colspan="5" | '''Polarna protonska otapala'''
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Acetic acid]]
| align="center" | [[Acetatna kiselina]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)OH
| align="center" | CH<sub>3</sub>-C(=O)OH
| align="center" | 118 °C
| align="center" | 118 °C
Red 113: Red 113:
| align="center" | 0.810 g/ml
| align="center" | 0.810 g/ml
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Isopropanol]] (IPA)
| align="center" | [[Izopropanol]] (IPA)
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH(-OH)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH(-OH)-CH<sub>3</sub>
| align="center" | 82 °C
| align="center" | 82 °C
Red 125: Red 125:
| align="center" | 0.803 g/ml
| align="center" | 0.803 g/ml
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Ethanol]]
| align="center" | [[Etanol]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH<sub>2</sub>-OH</sub>
| align="center" | CH<sub>3</sub>-CH<sub>2</sub>-OH</sub>
| align="center" | 79 °C
| align="center" | 79 °C
Red 131: Red 131:
| align="center" | 0.789 g/ml
| align="center" | 0.789 g/ml
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Methanol]]
| align="center" | [[Metanol]]
| align="center" | CH<sub>3</sub>-OH
| align="center" | CH<sub>3</sub>-OH
| align="center" | 65 °C
| align="center" | 65 °C
Red 137: Red 137:
| align="center" | 0.791 g/ml
| align="center" | 0.791 g/ml
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Formic acid]]
| align="center" | [[Formijatna kiselina]]
| align="center" | H-C(=O)OH
| align="center" | H-C(=O)OH
| align="center" | 100 °C
| align="center" | 100 °C
Red 143: Red 143:
| align="center" | '''1.21 g/ml'''
| align="center" | '''1.21 g/ml'''
|- bgcolor="#FFCCCC"
|- bgcolor="#FFCCCC"
| align="center" | [[Water (molecule)|Water]]
| align="center" | [[Voda]]
| align="center" | H-O-H
| align="center" | H-O-H
| align="center" | 100 °C
| align="center" | 100 °C

Verzija na dan 20 februar 2008 u 22:26

Otapalo (rastvarač) je tekućina koja otapa (rastvara) drugu tekućinu, gas ili drugu materiju, a rezultat otapanja se naziva otopina (rastvor). Najčešće otapalo u svakodnevnom životu je voda. Ostala otapala su uglavnom organski spojevi. Otapala obično imaju nisku tačku ključanja te dosta lahko isparavaju, te ih je lahko ukloniti destilacijom. Kada se upotrebljavaju otapala, potrebno je izabrati takva otapala koja ne stupaju u hemijske reakcije s spojevima koja se otapaju, odnosno moraju biti inertna. Dalje, otapala se mogu dodavati radi izvlačenja (ekstrakcije) nekih tvari iz smjese. Primjer za to je spravljanje čaja, gdje prokuhana voda izvlači korisne sastojke iz lišća i time omogućuje iskorištavanje tih sastojaka. Koncentracija otopine je količina otopljenih materija u određenoj količini otapala. Rastvorljivost je maksimalna količina određene materije koju je moguće otopiti u određenom otapalu na datoj temperaturi. Prilikom rastvaranja supstanci vrijedi empirijsko pravilo: Slično se rastvara u sličnom, dakle, polarne molekule se obično dobro rastvaraju u polarnim rastvaračima (npr. voda, metanol), a nepolarne u nepolarnim (heksan, benzen). Mjerilo polarnosti otapala je njegova dielektrična konstanta.


Podjela otapala

Otapala se dijele na nepolarna, polarna - protonska (disocijacijom daju proton) i polarna - aprotonska (nemaju proton koji disocira). Otapala čija je dielektrična konstanta niža od 15 se smatraju nepolarnim.

Solvent Hemijska formula Tačka ključanja Dielektrična konstanta Gustoća
Non-Polar Solvents
Heksan CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 69 °C 2.0 0.655 g/ml
Benzen C6H6 80 °C 2.3 0.879 g/ml
Toluen C6H5-CH3 111 °C 2.4 0.867 g/ml
Dietil eter CH3CH2-O-CH2-CH3 35 °C 4.3 0.713 g/ml
Hloroform CHCl3 61 °C 4.8 1.498 g/ml
Etil acetat CH3-C(=O)-O-CH2-CH3 77 °C 6.0 0.894 g/ml
Polarna aprotonska otapala
1,4-dioksan /-CH2-CH2-O-CH2-CH2-O-\ 101 °C 2.3 1.033 g/ml
Tetrahidrofuran (THF) /-CH2-CH2-O-CH2-CH2-\ 66 °C 7.5 0.886 g/ml
Dihlorometan (DCM) CH2Cl2 40 °C 9.1 1.326 g/ml
Aceton CH3-C(=O)-CH3 56 °C 21 0.786 g/ml
Acetonitril (MeCN) CH3-C≡N 82 °C 37 0.786 g/ml
Dimetilformamid (DMF) H-C(=O)N(CH3)2 153 °C 38 0.944 g/ml
Dimetil sulfoksid (DMSO) CH3-S(=O)-CH3 189 °C 47 1.092 g/ml
Polarna protonska otapala
Acetatna kiselina CH3-C(=O)OH 118 °C 6.2 1.049 g/ml
n-Butanol CH3-CH2-CH2-CH2-OH 118 °C 18 0.810 g/ml
Izopropanol (IPA) CH3-CH(-OH)-CH3 82 °C 18 0.785 g/ml
n-Propanol CH3-CH2-CH2-OH 97 °C 20 0.803 g/ml
Etanol CH3-CH2-OH 79 °C 24 0.789 g/ml
Metanol CH3-OH 65 °C 33 0.791 g/ml
Formijatna kiselina H-C(=O)OH 100 °C 58 1.21 g/ml
Voda H-O-H 100 °C 80 1.000 g/ml