Alma mater

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Statua Alma Mater, Daniel Chester French, Univerzitet Columbia, New York

Alma mater (latinski: alma mater; rjeđe: almae matres) alegorijska je fraza porijeklom iz latinskog jezika koja se koristi za univerzitet, školu ili fakultet koji je neko ranije pohađao,[1] ili kao u Sjedinjenim Američkim Državama školu u kojoj je neko diplomirao,[2] a u nekim slučajevima se koristi i za pjesmu ili himnu škole, fakulteta ili univerziteta.[3] Izraz se na različite načine prevodi kao „majka hraniteljica“, „dojilja“ ili „hraniteljica“, što upućuje da škola pruža intelektualnu hranu svojim učenicima.[4]

U Starom Rimu, izraz alma mater se koristio kao počasni naslov za razne božice majke, posebno Cereru ili Kibelu,[5] a kasnije i u katoličanstvu za Djevicu Mariju. U akademsku upotrebu ušao je kada je Univerzitet u Bolonji usvojio moto Alma Mater Studiorum ("majka njegovateljica učenja"), koji svoje nasljeđe opisuje kao najstarije djelujuće sveučilište u zapadnom svijetu.[6] Povezan je s terminom alumni, koji se koristi za univerzitetskog diplomca i koji doslovno znači "dojenče" ili "onaj koji je nahranjen".[7]

Etimologija[uredi | uredi izvor]

John Legate, Alma Mater iz Cambridgea, 1600.

Iako je u klasičnom latinskom izraz alma (hraniteljica) bio uobičajeni epitet za Cereru, Kibelu, Veneru i druge božice majke, nije se često koristio zajedno s izrazom mater.[8] U Oxfordovom latinskom rječniku fraza se pripisuje Lukrecijevoj poemi De rerum natura (O prirodi stvari), gdje se koristi kao epitet za opis božice zemlje:

Denique caelesti sumus omnes semine oriundi
omnibus ille idem pater est, unde alma liquentis
umoris guttas mater cum terra recepit (2.991–93)

Svi smo nastali iz tog nebeskog sjemena,
svi imamo istog oca, od kojeg zemlja,
hranljiva majka, prima kapljice vlažne tekućine

Nakon propasti Rimskog carstva, ovaj izraz je ušao u kršćansku liturgijsku upotrebu kao asocijacija na Djevicu Mariju. "Voljena Majka našeg Spasitelja" (Alma Redemptoris Mater) poznata je antifona (kratki napjev) iz 11. stoljeća posvećena Mariji.[8]

Najranija dokumentovana upotreba izraza za označavanje univerziteta u zemlji engleskog govornog područja je iz 1600. godine, kada je John Legate, štampar Univerziteta u Kembridžu, počeo koristiti amblem za univerzitetsku štampu.[9][10] Prvi poznati prikaz ovog amblema nalazi se na naslovnici filma "Zlatni lanac" Williama Perkinsa, gdje je fraza Alma Mater Cantabrigia ("Kembridž, hraniteljica majka") upisana na pijedestal gdje se nalazi akt dojilje koja nosi zidnu krunu.[11][12] U engleskim etimološkim referentnim radovima kao prva upotreba vezana za univerzitet često se navodi 1710. godina, kada se akademska majka spominje u sjećanju na Henrija Mura od Richarda Warda.[13][14]

Posebna upotreba[uredi | uredi izvor]

Mnogi historijski europski univerziteti usvojili su Alma Mater kao dio latinskog prijevoda svog službenog imena. Latinsko ime Univerziteta u Bolonji, Alma Mater Studiorum (hraniteljica majka učenja), odnosi se na njegov status najstarijeg univerziteta na svijetu koji kontinuirano djeluje. I drugi evropski univerziteti, poput Alma Mater Lipsiensis u Lajpcigu (Njemačka) ili Alma Mater Jagiellonica, u Krakovu (Poljska), slično su koristili taj izraz u sprezi s geografskim ili osnovnim karakteristikama. Alma Mater Europaea u Salzburgu (Austrija), međunarodni univerzitet koji je 2010. osnovala Evropska akademija nauka i umjetnosti, koristi taj izraz kao svoj službeni naziv.

U Sjedinjenim Američkim Državama, koledž William & Mary u Williamsburgu (Virginija) nazvan je "Alma Mater of the Nation" zbog svojih veza sa osnivanjem te zemlje.[15] Na Queen's University u Kingstonu (Ontario) i University of British Columbia u Vankuveru (Britanska Kolumbija), glavna studentska vlada poznata je kao Alma Mater Society.

Spomenici[uredi | uredi izvor]

Alma Mater (1929, Lorado Taft), Univerzitet Illinois u Urbana – Champaign

Drevni rimski svijet imao je mnogo kipova Alma Mater, neki još uvijek postoje (npr. na Palatinu u Rimu).

Moderne skulpture nalaze se na istaknutim lokacijama u nekoliko američkih univerzitetskih kampusa. Na primjer, postoji bronzana statua Alme Mater autora Daniela Chestera Frencha smještena na stepenicama Low biblioteke Univerziteta Columbia; Univerzitet Illinois u Urbani – Champaign takođe ima statuu Alma Mater od Lorada Tafta. Zid oltarne slike u Spomen-biblioteci Univerziteta Yale, koji je 1932. godine naslikao Eugene Savage, prikazuje Almu Mater kao nositeljku svjetlosti i istine, koja stoji usred personificirane umjetnosti i nauke.

Na stepenicama monumentalnog ulaza na Universidad de La Habana, u Havani, na Kubi, nalazi se skulptura Alma Mater. Kip je 1919. godine izlio Mario Korbel, a Feliciana Villalón Wilson bila mu je inspiracija. Ova skulptura je postavljena 1927. godine, u režiji arhitekte Raula Otera.[16]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "alma" Arhivirano 4. 4. 2019. na Wayback Machine, oxforddictionaries.com. Retrieved October 11, 2018.
  2. ^ "alma mater". Merriam-Webster. Pristupljeno 14. 3. 2019. A school, college, or university which one has attended or from which one has graduated
  3. ^ "Definition of ALMA MATER". www.merriam-webster.com (jezik: engleski). Pristupljeno 17. 11. 2020.
  4. ^ Ayto, John (2005). Word Origins (2nd izd.). London: A&C Black. ISBN 9781408101605. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  5. ^ Shorter Oxford English Dictionary, 3rd edition
  6. ^ "Our history – University of Bologna". Unibo.it. Pristupljeno 8. 11. 2017.
  7. ^ Cresswell, Julia (2010). Oxford Dictionary of Word Origins. Oxford University Press. str. 12. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  8. ^ a b Sollors, Werner (1986). Beyond Ethnicity: Consent and Descent in American Culture. Oxford University Press. str. 78. ISBN 9780198020721.
  9. ^ Stokes, Henry Paine (1919). Cambridge stationers, printers, bookbinders, &c. Cambridge: Bowes & Bowes. str. 12. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  10. ^ Roberts, S. C. (1921). A History of the Cambridge University Press 1521–1921. Cambridge: Cambridge University Press. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  11. ^ Stubbings, Frank H. (1995). Bedders, Bulldogs and Bedells: A Cambridge Glossary (2nd izd.). str. 39.
  12. ^ Perkins, William (1600). A Golden Chaine: Or, the Description of Theologie, containing the order and causes of salvation and damnation, according to God's word. Cambridge: University of Cambridge. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  13. ^ Harper, Douglas. "Alma mater". Online Etymological Dictionary. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  14. ^ Ward, Richard (1710). The Life of the Learned and Pious Dr. Henry More, Late Fellow of Christ's College in Cambridge. London: Joseph Downing. str. 148. Pristupljeno 18. 5. 2015.
  15. ^ "William & Mary – History & Traditions". wm.edu.
  16. ^ Cremata Ferrán, Mario. "Dos rostros, dos estatuas habaneras". Opus Habana. Pristupljeno 21. 1. 2015.

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Alma_mater&oldid=3430228"