Dinar Republike Srpske Krajine
| Dinar Republike srpske krajine | |
|---|---|
 | |
| Korisnik | Republika Srpska Krajina |
| Najmanja jedinica | para |
| Novčanice | 1000, 10.000, 500.000, 1.000.000, 10.000.000 dinara (zadnja serija iz 1994.) |
| Nacionalna banka | Narodna banka Srpske Krajine |
Dinar Republike srpske krajine korišten je u Republici srpskoj krajini odnosno u dijelovima Hrvatske, koji nisu bili od 1991. godine pod kontrolom hrvatskih vlasti. Od 1991-92. godine koriste se novčanice jugoslavenskog dinara u apoenima od 10.000, 20.000 i 50.000 dinara, koje se mogu naći sa različitim žigovima. Novac je izdavala Narodna banka Srpske Krajine, koja je bila u stvari samo podružnica Narodne banke Jugoslavije (NBJ).[1]
Historija[uredi | uredi izvor]
U kninskoj štampariji Mladost su 1991. štampani bonovi vrijednosti 10.000, 20.000 i 50.000 dinara. Bonovi bi služili kao zajam za odbranu RSK, ali nikada nisu pušteni u opticaj.[2] Nakon proglašavanja Republike Srpske Krajine (RSK) najavljeno je 18. maja 1992 uvođenje vlastite valute. Premijer RSK Zdravko Zečević zatražio je od vlada Srbije i Crne Gore, kao i guvernera NBJ da RSK ostane dio jedinstvenog monetarnog sistema sa SRJ. Zahtjev Zečevića je odbijen, jer se smatralo da će oticanje jugoslavenskog dinara iz BiH i Hrvatske pojačati inflaciju. Na područjima pod kontrolom oružanih trupa RSK opticao je pored dinara RSK i jugoslavenski i to u odnosu 1:1. Hrvatska nikada nije zvanično priznala dinar Srpke Krajine.[1]
Inflacija[uredi | uredi izvor]
Budući da je odnos jugoslavenskog i krajinskog dinara iznosio 1:1, u RSK je sprovođenja denominacija paralelno sa SRJ. Od početka dinar je bio izložen hiperinflaciji. 1. jula 1992 izvršena je denominacija u odnosu 1:10. Nakon 6 mjeseci tačnije 1.10.1993 dinar je denominiran u odnosu 1:1.000.000, da bi 1.1.1994 denominacija iznosila 1:1.000.000.000. Dinar SRJ a time i dinar RSK, imao je 24.1.1994 tržišnu vrijednost od 13.373.454 za jednu njemačku marku. Uvođenjem tzv. "super dinara" ili "Avrama" izvršena je devalvacija postojećeg od 1:20.000.000. Krajinski dinar se ukida te RSK i RS se uključuju u monetarni sastav SRJ. Time je za dvije godine, u periodu 1992-1994, dinar denominiran u odnosu 1:200.000.000.000.000.000.000.000. U ovom periodu godišnja stopa inflacije je iznosila 1025%.[3]
Ukidanje dinara[uredi | uredi izvor]
Februara 1995. kontakt grupa (EU, SAD, Rusija) donijele su tzv. Plan Z4. RSK bi tom planu imala: parlament, vladu, grb, himnu, policiju, valutu (koju bi izdavala Centralna banka Hrvatske) itd. Odbijanje plana od strane predstavnika RSK te operacije hrvatske vojske (HV) "Bljesak" i "Oluja" dovodi do nestanka Srpske Krajine. Na teritoriji pod kontrolom HV uvodi se kuna, izuzevši područje Hrvatskog podunavlja koje je tek 1997. potpalo pod hrvatski suverenitet. Dinar SRJ se mijenjao za kunu u odnosu 1:1.[4]
Prva serija[uredi | uredi izvor]
U julu 1992. godine izlazi prva serija novčanica, koje zamjenjuju jugoslavenski dinar. Izdati su apoeni od 10, 50, 100, 500, 1.000 i 5.000 dinara. Sve se novčanice istog izgleda, sa grbom Republike Srpske Krajine, ornamentom i razlikuju se u boji izdavanja i nominalnoj vrijednosti, te neznatno u veličini. Sve novčanice nose kao mjesto izdavanja Knin i 1992. godinu. Tekst je na licu ispisan ćirilicom, a na naličju latiničnim pismom. Izdate su od ministarstva finansija i zapravo su novčani bonovi, koji su zamijenili jugoslavenski dinar. Grafička rješenja su slična dinaru Republike Srpske.
| Nominalna vrijednost |
Lice strana |
Naličje strana |
Veličina | Prvo izdanje |
Kat.broj |
|---|---|---|---|---|---|
| 10 Din[5] |  |
 |
138 mm × 65 mm | 1992 | |
| 50 Din[5] |  |
 |
138 mm × 65 mm | 1992. | |
| 100 Din[5] |  |
 |
138 mm × 65 mm | 1992 | |
| 500 Din[5] |  |
 |
146 mm × 70 mm | 1992 | |
| 1.000 Din[5] | mm × mm | 1992 | |||
| 5.000 Din[5] |  |
 |
148 mm × 70 mm | 1992 |
Druga serija[uredi | uredi izvor]
Druga serija novčanica Republike Srpske krajine je nastavak prve serije sa apoenima u vrijednostima 10.000, 50.000, 100.000, 1 milion, 5 miliona, 10 miliona, 20 miliona, 50 miliona, 100 miliona, 500 miliona, 1 milijarde, 5 milijardi i 10 milijardi dinara. Razlikuju se po tekstu Narodna banka Republike Srpske Krajine, te po potpisu guvernera banke.
| Nominalna vrijednost |
Prednja strana |
Stražnja strana |
Veličina | Prvo izdanje |
Kat.broj |
|---|---|---|---|---|---|
| 50.000 Din[6] |  |
148 mm × 70 mm | 1992 | ||
| 100.000 Din[6] | |
 |
150 mm × 71 mm | 1993 |
Treća serija[uredi | uredi izvor]
Denominacijom dinara uslijed hiperinflacije 1993. godine, Narodna banka izdaje nove novčanice u apoenima od 5.000, 50.000, 100.000, 500.000, 5 miliona, 100 miliona, 500 miliona, 5 milijardi, 10 milijardi i 50 milijardi dinara.
| Nominalna vrijednost |
Prednja strana |
Stražnja strana |
Veličina | Prvo izdanje |
Kat.broj |
|---|---|---|---|---|---|
| 5.000.000 Din | 150 mm × 71 mm | 1993 |
Četvrta serija[uredi | uredi izvor]
Ponovnom denominacijom 1994. godine izlazi zadnja serija u apoenima od 1.000, 10.000, 500.000, 1 miliona i 10 miliona dinara. Dinar, na ovim područjima zamjenjuje 1995. godine hrvatska kuna.
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b "Dinar Republike Srpske Krajine". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 11. 1. 2016.
- ^ "Vrijednosni bonovi 1991". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 13. 1. 2016.
- ^ "Hiperinflacija". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 13. 1. 2016.
- ^ "Ukidanje krajinskog dinara". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 13. 1. 2016.
- ^ a b c d e f "Prva serija 1992". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 11. 1. 2016.
- ^ a b "Druga serija 1993". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 11. 1. 2016.