Ekranoplan
 Ekranoplan | |
| Dizajnirao | Rostislav Aleksejev |
|---|---|
| Prvi let | 18. oktobar 1966 |
| Prekinut | 1991. |
| Status | van upotrebe |
| Glavni korisnik | Crvena armija |
| Broj napravljenih | 1 |
Ekranoplan je bio avion sovjetske vojske koji je letio od 1966-1991. Za razliku od klasičnih aviona, koji koriste uzgon, letio je nekoliko metara iznad Zemlje pomoću "efekta tla". Danas više nije u upotrebi.
Historija[uredi | uredi izvor]
Tokom Hladnog rata dvije supersile SAD i SSSR tražile su mogućnosti letenja ispod radara. Sovjetski pronalazač Rostislav Aleksejev istraživao je efekat tla. Inače ovaj efekat poznaju piloti prilikom uzletanja i ateriranja, prilikom čega se gomila vazdušni jastuk ispod trupa aviona.[1] Aleksejev je dizajnirao avion "KM" koji je imao 4 vertikalne turbine koje su dizale avion, dok su dvije dodatne turbine na repu služile kao pogon. Iznad površine mirne vode efekat tla je postajao efikasniji. Od 1963. počinje konstrukcija aviona, u industrijskoj zoni grada Groki, za vojne svrhe. Oko 7000 radnika učestvovalo je tokom planiranja i izgradnje "KM"-a. Brodovi su, u najvećoj tajnosti tokom noći, vozili dijelove aviona rijekom Volgom.[2]
Prvi let[uredi | uredi izvor]
Prvi let aviona obavio je 1966. pilot Vladimir Loginov. Ostvarena je brzina od 500 km/h, uz startnu masu od 544 tona. Let iznad vode, tokom nevremena uz visoke talase, bio je nestabilan. Aleksejev nije uspio pronaći rješenje. 1980. dogodila se, prilikom bure, nesreća gdje je KM potonuo a posada se uspjela spasiti. Sličan model "Orljonok", koje je bio znatno manji, imao je trup za 200 vojnika ili 2 tenka. Orljonov je bio dug 60 metara uz brzinu 400 km/h s dometom 1500 km. Nakon nesreće u 1975. Aleksejev je morao podnijeti ostavku kao šef projekta. Zvanično projekat aviona s efektom tla obustavljen je 1991. Za civilnu upotrebu nije bio isplativ zbog velike potrošnje goriva. Efekat tla stvarao je, prilikom starta, veliki aerodinamični otpor. Prema tvrdnjama američkog obavještajca David R. Huffa postojalo je više verzija ekranoplana, jedna je čak mogla da leti i na 3000 m. Uz to smatra Huff ekranoplan je imao spremište za nuklearne bombe.[1]
Tehnički podaci[uredi | uredi izvor]
| Podaci | Jedinice |
|---|---|
| Godina produkcije | 1966.[2] |
| Firma | ? |
| Raspon krila | 37 m[2] |
| Dužina | 90–100 m[1][2] |
| Visina | 22 m[2] |
| Površina krila | ? |
| Težina (prazan) | ? |
| Mogući tovar | 200.000 kg[1] |
| Težina (maksimalna pri startu) | 544.000 kg[2] |
| Putnici | 0 |
| Posada | ? |
| Brzina | 500–800 km/h[1][2] |
| Visina leta | 10 m[1] |
| Dužina leta | 7500 km[1] |
| Pogon | ? |
| Snaga | ? |
| Naoružanje | ? |
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
- Tokom Hladnog rata ekranoplan je imao nadimak "Kaspijsko čudovište".
- Njemački dizajner Hanno Fischer je još prije Aleksejeva dizajnirao avione s efektom tla.[3]
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b c d e f g Boeck, Martin (10. 11. 1995). ""Monster des Kaspischen Meeres" ist enttarnt". Welt Online (jezik: njemački). Die Welt. Pristupljeno 2. 10. 2017.
- ^ a b c d e f g von Lüpke, Marc (11. 12. 2014). "Sowjetische Geheimwaffe Ekranoplan". einestages (jezik: njemački). Axel Springer Verlag. Der Spiegel. Pristupljeno 28. 9. 2017.
- ^ Scheppach, Joseph (13. 9. 2017). "Luftfahrt: Zwischen Himmel und Meer" (jezik: njemački). Heise Verlag. Technology Review (Heise). Pristupljeno 28. 9. 2017.