Mrtva priroda

Vincent van Gogh, Suncokreti, ulje na platnu, 1888.

Mrtva priroda (francuski: nature morte; engleski: still life; njemački: Stilleben) likovni je motiv, prikaz neživih ili nepokretnih predmeta (cvijeće, voće, ukrasni predmeti, posuđe, stijene, mrtve životinje i slično) u likovnim umjetnostima.

Motiv mrtve prirode, za razliku od portreta i pejzaža, omogućavao je slikarima veću kontrolu kompozicijske postavke, te elemenata harmonije i proporcija u svrhu ostvarivanja umjetničkog sklada, koji je tada smatran definicijom ljepote.

Historijski pregled

Mrtva priroda javlja se već u antici. Najznačajnija djela iz tog perioda nastala su u Pompejima i Herkulanumu. U bizantijskoj umjetnosti ima simboličnu i dekorativnu namjenu. Giotto, prvi od slikara nakon antike, smatra "neživi svijet" dostojnim pune pažnje. Veće zanimanje za mrtvu prirodu javlja se u slikarstvu renesanse. Razvojni tok slikarstva u sjeverozapadnoj Evropi, počevši od Jana van Eycka, pa do Dürera, uključuje slikanje mrtve prirode kao zasebne umjetničke vrste.

U baroku mrtva priroda postaje posebna slikarska tema, a procvat doživljava u flamanskom i holandskom slikarstvu 17. stoljeća. U 18. stoljeću mrtva priroda doseže visoku razinu u djelima francuskog slikara Chardina. U 19. stoljeću Paul Cézanne na tematici mrtve prirode rješavao je temeljne probleme slikarskog izraza i dvodimenzionalnosti slike. Između 1907. i 1909. kubisti, pod vodstvom Picassa i Braquea, razvili su mnogo dalje Cézanneovu ideju da je u prirodi sve oblikovano prema geometrijskim tijelima, te su, kao i on, pronašli da je mrtva priroda prikladna za eksperimente s perspektivom.

Osim u slikarstvu, kiparstvu i grafici, javlja se i u fotografiji i drugim oblicima savremenog umjetničkog izraza (instalacije, video, ambijentalna umjetnost).

Literatura

• Enciklopedija likovnih umjetnosti, Zagreb, 1966.

Galerija

• 
  Staklena posuda sa voćem, zidno slikarstvo u Pompeji, 70. p. n. e.
• 
  Caravaggio, Košara s voćem, ulje na platnu, 1599.
• 
  Jean Baptiste Siméon Chardin Mrtva priroda, ulje na platnu, 1750.
• 
  Francisco Goya, Mrtva priroda, ulje na platnu, 1824–1826.
• 
  Paul Cézanne, Crni mramorni sat, ulje na platnu, 1869–1871.
• 
  Rembrandt, Odrani vo, ulje na drvetu, 1655.
• 
  Mary Cassatt, Jorgovan na prozoru, 1880.