Veliki muftija
Veliki muftija je najviši zvanični vjerski poglavar muslimanskih zajednica, prvenstveno sunitske denominacije. U zavisnosti od zajednice do zajednice nadležnosti reisul-uleme se u velikoj mjeri razlikuju, od uticajnog položaja u većinski muslimanskim državama gdje je religija u velikoj mjeri poistovjećena sa državom do velikog muftije u muslimanskim zajednicama koje egzistiraju u sekularnim državama, gdje je pozicija velikog muftije precizno definisana i ograničena na čisto religijska pitanja. Također, u historijskom kontekstu ovlasti velikog muftije su se razlikovale od perioda do perioda.
Historija[uredi | uredi izvor]
Muftije su muslimanski religijski autoriteti koji izdaju uticajno pravno mišljenje (fetvu) koje podrobnije tumači šerijat tj. islamski zakon. Za vrijeme Osmanlijskog carstva, u to doba najveće i najuticajnije muslimanske države, vremenom je uspostavljen status glavnog muftije odnosno Velikog muftije što je jedan od termina za Reisul-ulemu. Sjedište velikog muftije se tada nalazilo u Istanbulu a od kraja 16. vijeka veliki muftija je smatran kao poglavar vjerske zajednice. Osim toga, ne samo da je bio predominantan u oblasti religijskih pitanja već je davao i pravna rješenja i savjete o važnim državnim politikama kao što je između ostalog i svrgavanje vladara. Praksa postojanja glavnog vjerskog poglavara se kasnije, od sredine 19. vijeka, počela koristiti i na području Egipta a poslije se proširila i na druge muslimanske države, tako da danas postoji 16 država sa značajnim muslimanskim stanovništvom koje imaju poziciju reisul-uleme.
Vrste[uredi | uredi izvor]
Osmanlijsko carstvo[uredi | uredi izvor]
Kao što je već rečeno, u Osmanlijskom carstvu Veliki muftija je bio državni zvaničnik od kojih je Veliki muftija Istanbula bio na najvišem hijerarhijskom položaju.
Palestina[uredi | uredi izvor]
Tokom ere britanskog kolonijalizma, britanska kolonijalna vlast je zadržala funkciju Reisul-uleme u mnogim muslimanskim državama gdje je na primjer Velikom muftiji Jerusalema dodijeljena najviša politička funkcija u Palestini. Tokom Prvog svjetskog rata (1914-1918), usljed političke borbe za prevlast, na području Palestine postojala su dvojica Velikih muftija, jedan kojeg su odobrili Britanci i jedan podržan od strane Osmanlijskog carstva. Za vrijeme dok je Palestina bila pod britanskom mandatom, veliki muftija u Jerusalimu je bila pozicija koju su imenovali britanski mandatni organi. Kada je u pitanju Palestina velikog muftiju imenuje predsjednik Palestine.
Saudijska Arabija[uredi | uredi izvor]
Velikog muftiju, odnosno reisul-ulemu Kraljevine Saudijske Arabije, čiji ured je uspostavljen 1953. godine odobrava kralj.
Brunej[uredi | uredi izvor]
Državnog muftiju Bruneja predlaže sultan Bruneja.
Tunis[uredi | uredi izvor]
Prema članu 78. Ustava Tunisa iz 2014. godine Reisul-ulemu imenuje predsjednik Republike.
Značajnije reisul-uleme kroz historiju[uredi | uredi izvor]
Jerusalem[uredi | uredi izvor]
- Mohammed Tahir al-Husayni, Veliki muftija Jerusalema, od 1860-tih to 1908.
- Kamil al-Husayni, Veliki muftija Jerusalema, od 1908. do 1921.
- Mohammad Amin al-Husayni, Veliki muftija Jerusalema, od 1921. do 1948.
- Hussam Al-din Jarallah, Veliki muftija Jerusalema, od 1948. do 1954.
- Sulaiman Ja'abari, Veliki muftija Jerusalema, od 1993. do 1994.
- Ekrima Sa'id Sabri, Veliki muftija Jerusalema, od oktobra 1994. do jula 2006.
Saudijska Arabija[uredi | uredi izvor]
- Muhammad ibn Ibrahim Al ash-Sheikh, Veliki muftija Saudijske Arabije, od 1953. do 1969.
- Abd al-Aziz ibn Baz (1910–1999), Veliki muftija Saudijske Arabije, od 1992. do 1999.
Ostali[uredi | uredi izvor]
- Taj El-Din Hilaly, bivši australijski reisul-ulema,
- Abul Qasim Noori, reisul-ulema Bangladeša,
- Dr. Syed Irshad Ahmad Al Bukhari, veliki muftija Bangladeša,
- Mustafa Cerić, bivši reisul-ulema Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, od 1993. do 2012.
- Ismail Omar Abdul Aziz, prvi državni muftija Bruneja,
- Ismail Kacholwi, Veliki muftija Evrope, od 1988.