Prača (Pale, FBiH)
Prača | |
|---|---|
naselje | |
  Prača | |
| Koordinate: 43°45′49″N 18°45′54″E / 43.7637°N 18.7651°E | |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton | Bosansko-podrinjski kanton Goražde |
| Općina | Pale |
| Stanovništvo (2013) | |
| • Naseljeno mjesto | 304 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Pozivni broj | (+387) 38 |
| Matični broj | 170704[1] |
| Matični broj općine | 11576 |
Prača je naseljeno mjesto u općini Pale, Bosna i Hercegovina. Naselje Prača je smješteno na obalama rijeke Prače a ujedno je i centar općine Pale, jedne od tri općine Bosansko-podrinjskog kantona. Leži između planina Jahorina, Romanija, Crni rajski vrh, Klek, te Borovac. Prača je od Goražda udaljena 40-tak, a od Sarajeva 35 kilometara, te je povezana sa ostatkom Bosne i Hercegovine modernim putevima. Nalazi se na nadmorskoj visini od 639 do 1344 metara.
Prača u srednjem vijeku[uredi | uredi izvor]
Prača, (Praça), srednjovjekovno naselje i trg na rijeci Prači, lijevoj pritoci Drine u koju se ulijeva kod Ustiprače u istočnoj Bosni. Današnji gradić Prača smješten je na sredini puta između Sarajeva i Goražda.
Župa Vrhprača koja se spominje u povelji ugarskog kralja Bele IV od 12.7. 1244. ('comitatus Vrch pracha') ukazuje da je u nekom ranijem periodu egzistirala i župa pod imenom Prača. Prvi spomen Prače u dubrovačkim izvorima je iz 1361. Tada je Nikola Miletković iz Prače postao dubrovačkim građaninom. Prača pripada privredno najrazvijenijim naseljima u Bosni druge polovine 14. i prvih decenija 15. st. U jednoj odluci dubrovačke vlade od 12.8. 1380. među najvažnija mjesta Srbije i Bosne u kojima se zadržavaju Dubrovčani, pored Drijeva, Srebrenice i Novog Brda, navedena je i Prača. Privredni život je pod utjecajem Dubrovčana ali istaknuta je uloga domaćih trgovaca. Oni su aktivni u izvozu olova iz obližnjeg rudnika Olovo. Ističu se Mikoje Radanović zvani Tezalo, otac čuvenog Braila Tezalovića, Bogdan Muržić i Brajko Hvaonić. Od tridesetih godina, sa smanjenim interesom za olovnu rudu slabi i privreda Prače.
Naselje Prača pripadalo je župi Borač. U rukama je vlastelinske porodice Pavlovići. Pored njega je tvrđava Novi (Pavlovac (Novi u Prači)) koja je sagrađena u 15. vijeku radi zaštite staroga trga. U osmansko doba pored naselja egzistira nahija Prača (Čataldža). U austrougarsko doba kroz Praču je prolazila pruga Sarajevo-Višegrad.
Po dolasku Austro-Ugarske na prostor Bosne i Hercegovine Prača se ubrzano gradi. Gradi se vojna kasarna, vježbalište i strelište, osnovna škola te poštansko-telegrafsko-telefonski ured.[2]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Sastav stanovništva – naselje Prača | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[3] | 1991.[4] | 1981.[5] | 1971.[6] | 1961.[7] | |||
| Osoba | 304 (100,0%) | 1 024 (100,0%) | 1 118 (100,0%) | 1 110 (100,0%) | 881 (100,0%) | ||
| Bošnjaci | 270 (88,82%) | 502 (49,02%)1 | 490 (43,83%)1 | 521 (46,94%)1 | 358 (40,64%)1 | ||
| Srbi | 29 (9,539%) | 517 (50,49%) | 599 (53,58%) | 572 (51,53%) | 459 (52,10%) | ||
| Bosanci | 2 (0,658%) | – | – | – | – | ||
| Hrvati | 1 (0,329%) | 1 (0,098%) | – | – | 10 (1,135%) | ||
| Jugoslaveni | 1 (0,329%) | 1 (0,098%) | 24 (2,147%) | 1 (0,090%) | 31 (3,519%) | ||
| Nisu se izjasnili | 1 (0,329%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | – | 3 (0,293%) | 1 (0,089%) | 2 (0,180%) | 2 (0,227%) | ||
| Crnogorci | – | – | 4 (0,358%) | 4 (0,360%) | 16 (1,816%) | ||
| Albanci | – | – | – | 7 (0,631%) | 5 (0,568%) | ||
| Mađari | – | – | – | 3 (0,270%) | – | ||
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Desanka Kovačević, Prača, Enciklopedija Jugoslavije 6, Zagreb 1965, 579-580.
- Десанка Ковачевић-Којић, Градска насеља средњовјековне босанске државе, Сарајево 1978, 22-23, 37, 39, 62-63, 99, 172, 175, 177.
- Милан Васић, Земља Павловића у свјетлу турских извора, 'Земља Павловића. Средњи вијек и период Турске владавине', Бања Лука-Српско Сарајево 2003, 305-326.
- Svjetlost Evrope u BiH, Sarajevo 2004, 30;
- Hasib Muhović, Prača i okolina od najstarijih vremena do danas, Sarajevo 2008.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Sistematski spisak općina i naselja" (PDF). fzs.ba. Arhivirano s originala (PDF), 9. 5. 2016. Pristupljeno 9. 10. 2015.
- ^ Muhović, Hasib (2013). Iz pračanskih starina. Sarajevo: TDP, Sarajevo. ISBN 978-9958-553-14-1.
- ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik". popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano s originala, 7. 4. 2021. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 11)" (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 16. 3. 2016.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 10. 2015.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 10. 2015.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 16. 3. 2016.
