SOKO 522

SOKO 522

Soko 522 je jugoslavenski vojni školski jednomotorni niskokrilni klipni avion dvosjed sa duplim komandama za naprednu, prelaznu, trenažnu i borbenu obuku, modernih aerodinamičkih linija, metalne konstrukcije, sa uvlačećim stajnim trapom, fiksnim repnim točkom i zatvorenom kabinom, koji se proizvodio po projektu Vazduhoplovnotehničkog instituta (VTI) u fabrici aviona Soko u Mostaru od 1957-61. godine.

Razvoj

Projekat su uradili inženjeri Ivan Šoštarić, Stanko Marjanović, Stevo Ćurić i Mirko Dabinović, odnosno isti projektni biro koji je radio i Utvu 213. Avion 213 je reprojektovan u 522.

Proizvodnja

Soko 522, Muzej vazduhoplovstva - Beograd.

Prva dva prototipa 522 su izrađena u fabrici Ikarus u Zemunu aprila 1955. godine, a nakon ispitivanja serijska proizvodnja je ostvarena u novosagrađenoj fabrici u Mostaru gde su proslijeđene mašine i alat. Ovo je bio prvi serijski avion fabrike Soko. Prvi probni let je izveden 19. juna 1955. godine, a uvođenje u službu prve "nulte serije" je započelo 1958. godine, čime je ujedno i otpočela postepena zamjena Utve 212 i 213 kojima su zbog drvene konstrukcije brzo dotrajali resursi. Do tada su to bili osnovni klipni avioni za prelaznu školsku obuku i trenaž u sastavu RV i PVO SFRJ. Ukupno je proizvedeno 112 primjeraka. Najveći broj aviona tipa 522 bio je smješten u Vazduhoplovnoj vojnoj akademiji u Zadru, a u sastavu RV i PVO se zadržao sve do 1977. godine.

Oprema

Pogonsku grupu činio je klipni zvjezdasti motor, s vazdušnim hlađenjem, Pratt Whitney R-1340 AN-1, koji je nabavljen iz vojne pomoći SAD. Soko 522 je bio naoružan sa dva mitraljeza Colt-Browning M-3 kalibra 12,7 mm (.50") i nosačima bombi i raketa.

Korisnici

Jugoslavija

• RV i PVO SFRJ
  • 460. eskadrila lake borbene avijacije (1961-67.)
  • 461. eskadrila lake borbene avijacije (1961-68, 1973-77.)
  • 462. eskadrila lake borbene avijacije (1961-68, 1973-77.)
  • 463. eskadrila lake borbene avijacije (1961–66.)
  • 464. eskadrila lake borbene avijacije (1961–66.)
  • 465. eskadrila lake borbene avijacije (1961–66.)

Zanimljivosti

Avion Soko 522 je korišten u brojnim filmovima. Pojavljuje se u scenama jugoslavenskih filmova "Partizanska eskadrila" i "Bitka na Neretvi" kao i u američkom filmu "Zlato za odvažne" (engleski: Kelly's heroes).

Literatura

• Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942 - 1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: ref=harv (link)

Vanjski linkovi

• Suadove video priče: Kako sam leteo Soko 522, Zvanični YouTube kanal Tango Six - Vazduhoplovni portal Srbije
• Soko 522 (Forum Paluba info)