Sabit Alaudin Užičanin
| Sabit Alaudin Užičanin | |
|---|---|
| Rođenje | oko 1650. Užice, Osmanlijsko Carstvo |
| Smrt | 5. septembar 1712. Istanbul, Osmanlijsko Carstvo |
| Zanimanje | pjesnik |
| Jezik | turski |
| Nacionalnost | Bošnjak |
Sabit Alaudin Užičanin rođen je oko 1650. u Užicu, a umro u Istanbulu 5. septembra 1712. U izvorima ga češće nazivaju Bosnevi (Bošnjak) nego Užičanin. Bio je derviš i smatra se jednim od najistaknutijih predstavnika bošnjačke divanske poezije. Služio je kao muftija, kadija, mula i muderis u više gradova Rumelije, Anadolije i Krima, kao i u Sarajevu.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je oko 1650. u Užicu. Školovao se u rodnom gradu, a potom u Istanbulu. S obzirom da je kasnije obavljao službu kadije u rangu mule, vjerovatno je diplomirao na Fatihovom ili Sulejmanovom sahnu.
Kao muderis i muftija u Tekirdağu služio je od 1692. do dolaska u Sarajevo 1700. Za sarajevskog kadiju imenovao ga je šejhul-islam Sejid Fejzulah u muharemu 1112. (juni ili juli 1700). Vršeći službu sarajevskog kadije, istovremeno je bio i bosanski mula, jer je te dvije funkcije obavljala ista ličnost. Prema Safvet-begu Bašagiću i Mehmedu Handžiću, Sarajevo je napustio poslije četiri godine kada je premješten na poziciju mule u Konyi, dok je prema Omeru Faruku Akunu iz Bosne otišao u muharemu 1113. (juni ili juli 1701), nezadovoljan stanjem u Sarajevu poslije razaranja tokom Velikog bečkog rata od 1683. do 1699. U dokumentima iz vremena kad je bio sarajevski kadija potpisuje se kao Sabit Alauddin ili Alauddin Sabit, al-kadi bi medine-i Bosna Saray. Prema pet sačuvanih dokumenata, funkciju kadije u Sarajevu je obavljao najmanje od septembra 1700. do februara 1702.
Umro je u Istanbulu 5. septembra 1712. Život mu je protekao u nastojanju da postane dvorski pjesnik i da živi od svoje poezije, u čemu ga je onemogućio tadašnji istanbulski dvorski klan pjesnika. Sarajlija Rešid Bošnjak, pjesnik i kadija ili muderis, posvetio mu je u svom Divanu pjesmu od 70 stihova.
Djela[uredi | uredi izvor]
Napisao je preko 650 pjesama na turskom jeziku. Njegovu poeziju odlikuju originalnost i izostavljanje suvišnih arapskih i perzijskih riječi. Glavno djelo je Divan, iz kojeg se ističu poeme Miradžija (Put u nebo) i Ramazanija, a ostavio je i zasebne spjevove: Zafer-name (Pjesma o pobjedi), Edhem i Huma, Berber-name (Pjesma o berberu), Dere-name (poznata i kao Hikaye-i Hoca Fesad i Donlu-dere) i 'Amr-i Lays.
Najpoznatije djelo, uz Miradžiju i Ramazaniju, predstavlja Zafer-nama. Napisana je, po uzoru na bošnjačke epske pjesme, u slavu pobjeda krimskog hana Selima I Giraja nad rusko-poljskom vojskom na Krimu maja i juna 1689. Sastoji se od 426 stihova. Nakon što je završio poemu, poklonio ju je hanu Selimu pri susretu u Edirnu u februaru 1690.
Napisao je i djelo Hadis-i erba'in tercüme ve tefsiri (Četrdeset hadisa, prijevod i komentar), jedino djelo iz znanstvenog područja i jedino koje je, djelimično, napisano u prozi.
Miradžiju je Mehmed Handžić 1940. najprije objavio u radu Miradžija Sabita Užičanina u Glasniku Islamske vjerske zajednice, a potom i zasebno.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bejtić, Alija (1974). Pjesnik Sabit Alauddin Užičanin kao sarajevski kadija i bosanski mulla (Anali Gazi Husrev-begove biblioteke). Sarajevo: Gazi Husrev-begova biblioteka.
- Imamović, Mustafa (1998). Historija Bošnjaka. Sarajevo: BZK "Preporod".