Spomenici narodnooslobodilačke borbe u Bosanskom Petrovcu
Spomenici NOB-e u Bosanskom Petrovcu predstavljaju sjećanje na antifašističku borbu u Drugom svjetskom ratu stanovništva petrovačkog područja. Podignuto je nekoliko spomenika.
Spomenik u Vođenici. Nakon što su u Aprilskom ratu 1941. god. Sile Osovine okupirale Kraljevinu Jugoslavije, područje današnje općine Bosanski Petrovac, našlo se u novostvorenoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Nakon nekoliko mjeseci okupacije, i nacionalne politike u NDH, stanovništvo Bosanskog Petrovca se organizovalo i priključilo brojnim oružanim jedinicama u Bosni i Hercegovini. Tokom jeseni 1941. god. na ideološkoj osnovi došlo je do podjele pobunjenog stanovništva. Stanovnici Bosanskog Petrovca većim dijelom su se priključili Narodnooslobodilačkoj borbi, koju su predvodile partizanske snage. U toj borbi živote su izgubili mnogi borci i civilno stanovništvo.[1] Tokom 1950-ih XX vijeka u naselju Vođenica izrađeno je prvo spomen obilježje od kamenih blokova, a u vrijeme sedamdesetih izrađen je betonski spomenik, visok 6 m. Ime autora nije poznato. Na spomeniku su, sa svih strana, granitne ploče sa imenima žrtava.
Početkom XXI vijeka spomenik je izvan bilo kakve brige i čitav prostor je neuređen i oštećen. Granitne ploče su oštećene ili u potpunosti razvaljene. Ne postoje nikakve komemorativne svečanosti niti pokušaji da se spomenik dovede u pristojno stanje, pa se može smatrati potpuno zaboravljenim.[2]
Spomenik u Bravsku. Podignut je borcima i civilnim žrtvama tokom Narodnooslobodilačke borbe sa područja Bravska.[3] Spomenik je rad Mirka Radulovića. Nakon rata 1992-1995 spomenik je bez ikakvog održavanja.[4]
Spomenik u Driniću podignut je na ulasku u Drinić borcima antifašistima iz Drugog svjetskog rata, zanimljivog izgleda i interesantne umjetničke ideje iz sedamdesetih godina prošloga vijeka. Odmah pored ovog impozantnog zdanja nalazi se i spomen ploča žrtvama fašističkog terora ovoga kraja.[5] Dolaskom proleterskih jedinica u područje Bosanskog Petrovca 1942. god, došao je i veliki broj ranjenika. Najprije se smještaju u Drinić. Bilo je to očuvano i nešto bogatije selo u koje se smješta Centralna bolnica sa 700 ranjenika. Kasnije se ranjenici razmještaju po ostalim selima i novoizgrađenim šumskim paviljonima u Jasikovcu, Slatini, Šobotovcu i Ataševcu. Za sve je bila obezbijeđena hrana, odjeća i obuća, posuđe.
Spomen biste narodnih heroja u Bosanskom Petrovcu u čast 22 narodna heroja, po čemu je Bosanski Petrovac bio na prvom mjestu po broju narodnih heroja u odnosu na broj stanovnika. Biste su uklonjene nakon rata 1992-1995. godine.
Spomen obilježje u Vrtoču u potpunosti je obnovljeno i svojom simbolikom čuva sjećanje na 408 boraca i 768 žrtava fašističkog terora iz Drugog svjetskog rata sa područja Vrtoča, Bjelaja, Prkosa i Oraškog Brda.[6]
Spomenik u Medenom polju. Spomenik predstavlja sjećanje ne samo na poginule, nego i na početak partizanskog vazduhoplovstva vezanog za Aerodrom Medeno Polje.[7] Sa ovog improvizovanog aerodroma prebačeno je preko 2000 ranjenika u savezničke bolnice u Italiji. Uz spomen tablu postavljen je i vojni transportni avion Daglas C-47s (DC-3). Avion je nakon posljednjeg rata uništen eksplozivom i odnešen u staro gvožđe. Spomenik je bez održavanja.
Aerodrom je bio i inspiracija Hajrudinu Krvavcu za njegov film Partizanska eskadrila snimljen 1979. god.
Osnovni spomenik, nepoznatog autora, podignut je 1982. god. Predstavlja spojena tri luka koja prave slovo U visine 8 m.[8]
Titov voz na Oštrelju je Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[9]
Za vrijeme Drugog svjetskog rata prugu na području Oštrelja koristili su partizani u nekoliko navrata.[10] U upravi željeznica NDH u Zagrebu cijelo vrijeme je bila označena crvenom bojom – ne radi. Vrhovni štab NOVJ, sa Josipom Brozom Titom, 8. oktobra 1942. godine iz pravca Mliništa dolazi na Oštrelj i smješta se u manju kompoziciju. Oštrelj je tada bio u sastavu slobodne teritorije Bihaćke republike. Obuhvat Bihaćke republike zauzimao je dužinu od 250 km i širinu oko 80 do 100 km. U tom trenutku ova lokomotiva sa kompozicijom bila je jedini voz koji je saobraćao na teritoriji Europe koja nije bila okupirana od strane Njemačke.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Spomenik u Vođenici
-
Spomenik u Bravsku
-
Spomenik u Driniću
-
Spomen bista, jedna od 22 koje su bile postavljene u spomen parku
-
Spomenik u Vrtoču
-
Spomenik na partizanskom aerodromu Medeno polje
-
Spomen ploča u Medenom Polju
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Mile Tešić: ZLODJELA USTAŠA U DONJOJ VOĐENICI". Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 6, strana 468. Arhivirano s originala, 20. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Donald Niebyl: Name: Monument to the Revolution - Location: Vođenica, Bosnia". Spomenik Database. Pristupljeno 12. 9. 2017.
- ^ "Dušan Grbić: Strijeljanja u Donjem Bravsku 29. 7. 1941. godine". Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 1. Arhivirano s originala, 20. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Donald Niebyl: Monument to the Fallen Fighters of the National Liberation War (Spomenik palim borcem v NOB) - Location: Bravsko, FBiH, Bosnia & Herzegovina)". Spomenik Database. Pristupljeno 12. 9. 2017.
- ^ "Spomenik u Driniću". Arhivirano s originala, 25. 9. 2020. Pristupljeno 24. 8. 2020.
- ^ "Petar Radošević: Teror ustaša u Vrtoču". Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 1. Arhivirano s originala, 20. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Dimitrije Kovijanić: NA AERODROMU KOD BOSANSKOG PETROVCA". Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 7. Arhivirano s originala, 20. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ "Donald Niebyl: Name: Monument to the Partisan Air Squadron Location: Medeno Polje, FBiH, Bosnia & Herzegovina". Spomenik Database. Pristupljeno 12. 9. 2017.
- ^ "Partizanski – Titov voz na Oštrelju" (PDF). Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 9. 6. 2017.[mrtav link]
- ^ "Jovo Došen, PARTIZANSKE ŽELJEZNICE". Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 6. Arhivirano s originala, 20. 3. 2016. Pristupljeno 9. 2. 2016.