Tjelesna šupljina
| Tjelesna šupljina (Tjelesna duplja) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Identifikatori | |
| FMA | 85006 |
| Anatomska terminologija | |
Tjelesna šupljina ili tjelesna duplja je bilo koji prostor ili pretinac ili potencijalni prostor u životinjskom tijelu. U šupljinama se nalaze unutrašnji organi i druge strukrure; šupljine kao potencijalni prostori sadrže tekućinu.
Dvije najveće šupljine ljudskog tijela su ventralna i dorzalna tjelesna šupljina. U dorzalnoj tjelesnoj šupljini nalaze se mozak i kičmena moždina. Membrane koje okružuju organe centralnog nervnog sistema (mozak) i kičmena moždina, u kranijsku i kičmenu šupljinu su tri meninge. Različito obloženi prostori sadrže različite vrste tečnosti. Naprimjer, na moždanim opnama je cerebrospinalna tekućina, u trbušnoj šupljini tekućina koja se nalazi u peritoneumu je serozna tečnost. U amniota i nekim beskičmenjacima peritoneumska linija njihove najveće tjelesne šupljine naziva se celom.
Sisari[uredi | uredi izvor]
Embrioni sisara razvijaju dvije šupljine: intraembrionski i ekstraembrionski celom (ili horionska šupljina). Inteembrionski celom obložen je somatskom i splahnijskom bočnom pločom mezoderma, dok je ekstraembrionski celom obložen ekstraembrionskim mezodermom. Intraembrionski celom je jedina šupljina koja u sisara postoji tokom termina, zbog čega se njegovo ime često veže za jednostavnu oznaku celolomska šupljina. Podjela celomske šupljine u odjeljke, naprimjer, perikardnna šupljina / perikardij, gdje se srce razvija, pojednostavljuje raspravu o anatomiji složenih životinja.[1]
Tjelesne šupljine čovjeka[uredi | uredi izvor]
Dorzalna (zadnja) šupljina i ventralna (prednja) šupljina najveći su tjelesni odjeljci.
Dorzalna tjelesna šupljina tijela uključuje kranijskuu šupljinu, zatvorenu u lobanju, koja sadrži mozak, i kičmenu šupljinu, zatvorenu s kičmom i sadrži kičmenu moždinu.[2] Ventralna tjelesna šupljina uključuje grudnu šupljinu, zatvoreni grudni koš u kojem su pluća i srce i trbušna šupljina. Trbušna šupljina se može podijeliti na trbušnu šupljinu, zatvorenu rebrima i karlicu sa bubrezima, ureterima, želucem, crijevima, jetrom, žučnim mjehurom i gušteračom. Karlična šupljina, zatvorena je od karličnim kostima i sadrži mokraćni mjehur i reprodukcijski sistem i anus.[2]
| Tjelesne šupljine i membrane čovjeka | ||||
|---|---|---|---|---|
| Naziv šupljine | Glavni sadržaj | Membranski omotač | ||
| Leđna (dorzalna) tjelesna šupljina | Kranijska šupljina | Mozak | Moždane opne | |
| Kičmeni kanal | Kičmena moždina | Meninge | ||
| Trbušna (ventralna) tjelesna šupljina | Grudna šupljina | Srce, Pluća | Perikard Pleuralna šupljina | |
| Trbušnokarlična šupljina | Trbušna šupljina | Probavni trakt, slezena, bubrezi | Peritoneum | |
| Karlična šupljina | Mokračni sistem, reprodutivni organi | Peritoneum | ||
Trbušna tjelesna šupljina[uredi | uredi izvor]
Grudna šupljina se sastoji od tri šupljine koje ispunjavaju unutrašnju površinu grudnog koša.
- Dvije pleuralne šupljine smještene su na obje strane tijela, prednje prema kičmi i bočne do grudne kosti.
- Gornji medijastinum je šupljina u obliku klina koja se nalazi između gornjih regija dvije grudne šupljine.
- Perikardna šupljina unutar medijastinuma nalazi se u sredini grudnog koša, ispod gornjeg medijastinuma. Perikardna šupljina grubo ocrtava oblik srca.
Grudnu i trbušnu šupljinu dijeli dijafragma. Trbušna šupljina zauzima cijelu donju polovinu trupa, s prednje strane kičme. Tik ispod trbušne šupljine, ispred stražnjice, nalazi se karlična šupljina. Ova šupljina je ljevkastog oblika i smještena ispod i ispred u odnosu na trbušnu šupljinu. Trbušna i karlična šupljina zajedno se mogu nazvati trbušnom šupljinom dok se grudna, trbušna i karlična šupljina zajedno mogu nazvati trbušna tjelesna šupljina.
- Pododjeljci leđne (dorzalne) i trbušne (ventralne) šupljine
Prednja (ventralna) šupljina ima dva glavna odjela: grudnu i trbušnokarličnu šupljinu. Grudna šupljina je gornji dio prednje šupljine, a zatvorena je rebarnim košom. U grudnoj šupljini su pluća i srce koje se nalazi u medijastinumu. Dijafragma formira dno grudne šupljine i odvaja je od donje trbušne šupljine. Trbušna šupljina najveća je šupljina u tijelu. Iako nijedna membrana fizički ne dijeli trbušnu šupljinu, može biti korisno razlikovati trbušnu šupljinu, odjel u kome se nalaze probavni organi, i karličnu šupljinu, u kojoj se nalaze reprodukcijski organi.
Leđna tjelesna šupljina[uredi | uredi izvor]
- Kranijska šupljina je velika šupljina u obliku boba koja ispunjava većinu gornjeg dijela lobanje u kojoj se nalazi mozak.
- Kičmena šupljina je vrlo uska, šupljina u obliku cijevi, koja teče od kranijske šupljine, cijelom dužinom kičmene moždine.
Kranijska i kičmena šupljina mogu se nazvati dorzalna tjelesna šupljina. U stražnjoj (dorzalnoj) šupljini, u kranijskojj šupljini nalazi se mozak, a kičmena šupljina zatvara kičmenu moždinu. Baš kao što mozak i kičmena moždina čine neprekidnu, kontinuiranu strukturu, kranijska i kičmena šupljina, u kojima se nalaze, također su neprekinute. Mozak i kičmena moždina zaštićeni su kostima lobanje i kičme te cerebrospinalnom tečnošću, bezbojnom tekućinom koju stvara mozak, koja podlaže mozak i kičmenu moždinu unutar zadnje (dorzalne) šupljine.
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]
 |
Commons ima datoteke na temu: Tjelesna šupljina |