Varoš

Za druga značenja, pogledajte Varoš (čvor).

Varoš je hungarizam – imenica muškog roda (mađ.: város) – koja je izvorno označavala naselje izvan gradskih utvrda. Onomizacijom opće imenice varoš, u muškom rodu (genitiv jedinine varoša) ima značenje "naselje izvan gradskih zidina".

Krajem 16. stoljeća, južnoslavenska riječ varoš se navodi kao ekvivalent latinskom suburbium ili njemačkom Vorstadt, što bi se moglo prevesti kao predgrađe sa gradskim karakterom. Kao prijevodni ekvivalent latinskom suburbium, mnogi lingvisti hungarizam varoš (varoša) navode u muškom rodu.

Ova se imenica u muškom rodu javlja u zapadnom dijelu Balkana, dok se u istočnom, obično mijenja kao i sve imenice ženskog roda. Primjeri naziva naselja u muškom rodu su slovensko selo Varoš, hrvatsko Novi Varoš (kod Stare Gradiške) i Varoš ili Veli Varoš, jedan je od najstarijih dijelova grada Splita, a u ženskom Nova Varoš. Istovremeno se nazivi gradova sa sufiksom var od varoš, dekliniraju kao muške imenice: Vukovar - Vukovara, Kaposvár - Kapošvara, Temišvar - Temišvara ili fudbalskog kluba Ferencvárosi TC (Budimpešta) - Ferencvaroša i sl.

U Srbiji se izrazi varoš i varošica (kao deminutiv izraza grad), upotrebljavaju u ženskom rodu, kao, na primjer, Nova Varoš u Sandžaku. Izrazi "varoš" ili "varošica" obično nisu u službenoj upotrebi, izuzev u nazivima starih gradova. Najčešće se koriste kao arhaični, odnosno ekspresivni izrazi za gradiće (ni selo ni grad).

U nekim dijelovima Bosne i Hercegovine, riječ varoš upotrebljava se u muškom rodu, kao što su Kotor-Varoš, njegovo staro naselje Varoš (gen. Varoša), odnosno Donji Varoš. Ova deklinacija se ne može smatrati lokalizmom, jer je redovna pojava od Mađarske do sjeveroistočnih obala Jadrana.

Nazivi "varoš" i "varošluk" se daju i nekim toponimima.

Također pogledajte

• Grad
• Selo