Idi na sadržaj

Vokalna muzika

Nepregledano
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Muški hor iz 1940-ih ili 1950-ih

Vokalna muzika je oblik pjevanja koji izvodi jedan ili više pjevača, bilo uz instrumentalnu pratnju ili bez nje (a cappella), pri čemu pjevanje predstavlja glavni fokus muzičkog djela. Muzika koja koristi pjevanje, ali ga ne ističe u prvom planu, obično se smatra instrumentalnom muzikom (npr. ženski hor bez riječi u završnom stavu Holstovog simfonijskog djela Planete), kao i muzika koja uopće ne sadrži pjevanje. Muzika bez ikakve instrumentalne pratnje naziva se a cappella.[1]

Vokalna muzika obično sadrži otpjevane riječi koje se nazivaju tekst, iako postoje značajni primjeri vokalne muzike izvedene pomoću nejezičnih slogova, zvukova ili šumova, ponekad u obliku muzičke onomatopeje, kao što je slučaj u džez pjevanju poznatom kao scat pjevanje. Kratko muzičko djelo s tekstom uopšteno se naziva pjesma, iako se u različitim muzičkim stilovima može nazvati i arija ili himna.

Vokalna muzika često sadrži niz održanih tonova koji se uzdižu i spuštaju, stvarajući melodiju, ali neki vokalni stilovi koriste manje izražene visine tonova, poput pjevanja u obliku recitacije ili ritmičkog govora, kao što je repovanje. Postoje i proširene vokalne tehnike koje uključuju vikanje, režanje, grleno pjevanje ili jodlovanje. Vokalna muzika se vjerovatno smatra najstarijim oblikom muzike, budući da ne zahtijeva nikakav instrument osim ljudskog glasa. Sve muzičke kulture na svijetu imaju neki oblik vokalne muzike.

Vokalna muzika bez teksta

[uredi | uredi izvor]

Svjetske tradicije

[uredi | uredi izvor]
  • Indijska klasična muzika zasniva se na bogatoj vokalnoj tradiciji, u kojoj se čak i muzički instrumenti procjenjuju prema njihovoj sposobnosti da slijede ljudski glas, oponašaju ga ili ponovo stvore iste izraze i emocije.
  • Razvijena vokalna improvizacija bez teksta bila je, i još uvijek jeste, važan element u turskoj i bliskoistočnoj muzičkoj tradiciji. Takva muzika postojala je još prije 13. stoljeća i Prvog križarskog pohoda na Palestinu i grad Jerusalem, a moguće i prije 900. godine.
  • Savremeni potomci drevnih Kung plemena i klanova južne Afrike i danas koriste slične tradicionalne muzičke tehnike.
  • Oblik improvizacije poznat kao thillana veoma je važna karakteristika karnatske muzike iz južne Indije.
  • Tuvansko grleno pjevanje često sadrži pjesme bez riječi i improvizovanog karaktera. Tehnika poznata kao sygyt posebno je dobar primjer takvog izvođenja.
  • U anglosaksonskoj i galskoj tradiciji, kao i u muzici hasidskih Jevreja, prisutne su različite forme vokalne improvizacije. Hasidski Jevreji koriste oblik vokalne improvizacije nazvan nigunim, koji se sastoji od melodija bez riječi, otpjevanih slogovima poput „Bim-bim-bam“ ili „Ai-yai-yai!“, često praćenih ritmičkim pljeskanjem i udaranjem po stolu.
  • Puirt a beul, poznat i kao “Mouth Music” (muzika ustima), škotska je vokalna tehnika kojom se oponašaju zvuci gajdi, violina i drugih instrumenata korištenih u tradicionalnoj škotskoj muzici. Ova tradicija je postala poznata i u Sjevernoj Americi zahvaljujući škotskim imigrantima, a kasnije je uticala na mnoge žanrove američke muzike – od tradicionalne (roots) muzike do bluegrassa.
  • Cante Alentejano je oblik portugalske muzike koji se u potpunosti zasniva na vokalnom izvođenju. To je jedna od dvije portugalske muzičke tradicije koje se nalaze na UNESCO-vom popisu nematerijalne kulturne baštine čovječanstva, zajedno s poznatim žanrom fado.[2][3]

Evropska klasična vokalna muzika

[uredi | uredi izvor]

Solfeđo, odnosno vokalna muzička ljestvica, dodjeljuje različite slogove svakom tonu, poput „Do-Re-Mi“. Slični sistemi postoje i u tradicionalnoj indijskoj muzici, a mogu se prepoznati i u džez improvizaciji poznatoj kao scat pjevanje.

Džez i popularna muzika

[uredi | uredi izvor]

U hip-hop muzici postoji izrazit oblik vokalne perkusije poznat kao beatboxing. Ova tehnika podrazumijeva stvaranje ritmova, udaraca i efekata „grebanja“ (engl. scratching) isključivo pomoću ljudskog glasa.

Pjevač islandske grupe Sigur Rós, Jón Þór Birgisson, često koristi vokale bez riječi, kao i poznata islandska pjevačica i kantautorica Björk. Njen album Medúlla u potpunosti je sastavljen od obrađene i akustične vokalne muzike, koja uključuje beatboxing, horske aranžmane i grleno pjevanje.

Pjevač Bobby McFerrin snimio je više albuma koristeći samo svoj glas i tijelo — ponekad kombinirajući pjesmu s tekstom i vokalizacije bez riječi kao pratnju.

Vokalna muzika sa tekstom

[uredi | uredi izvor]

Proširene tehnike koje uključuju tekst

[uredi | uredi izvor]

Članovi Druge bečke škole, posebno Alban Berg i Arnold Schoenberg, razvili su tehniku pod nazivom Sprechstimme — oblik izvođenja u kojem pjevač djelimično govori, a djelimično pjeva, približno sljedeći zadate visine tonova, čime se stvara izrazit spoj govora i melodije.

Glasovi širokog opsega

[uredi | uredi izvor]
  • Mado Robin: B3 – D7.[13]
  • Manuel García: G2 – D5.[14]
  • Maria Callas: F♯3 – F6.[15][16][17] (U svojoj recenziji Callasinog koncerta održanog 11. juna 1951. u Firenci, muzički kritičar Rock Ferris iz časopisa Musical Courier napisao je: „Njeni visoki tonovi E i F izvedeni su punim glasom.“[18] U francuskom televizijskom intervjuu iz 1969. godine sa Pierrom Desgraupesom u emisiji L’invité du dimanche, maestro milanske Scale Francesco Siciliani izjavio je da Callasin glas doseže visoki ton F.[17])
  • Maria Malibran: E♭3 – E6.[19]
  • Mariah Carey: F♯2 – F♯8. (Carey je otpjevala ton F♯2 tokom izvedbe pjesme “You and I” uživo, a ton F♯8 dok je plivala s delfinom, čime njen vokalni raspon iznosi tačno šest oktava i predstavlja jedan od najvećih u historiji popularne muzike.)
  • Michael Jackson: E♭2 – B♭6.
  • Prince: A1 – G7.
  • Tim Buckley: F♯2 – A5.
  • Tim Storms: G♯−5 – G♯5.
  • Yma Sumac: njen raspon se, kako se navodi, protezao na „više od četiri oktave“[20], a ponekad se tvrdilo da je u svom vrhuncu obuhvatao i pet oktava — od B2 do C♯7.[21]

Također pogledati

[uredi | uredi izvor]
Vrsta glasa
Ženski Muški
Sopran Kontratenor
Mezzosopran Tenor
Kontraalt Bariton
Bas

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ↑ Titze, I. R. (2008). The human instrument. Scientific American, 298(1), 94–101. PMID 18225701.
  2. ↑ "Cante Alentejano, polyphonic singing from Alentejo, southern Portugal". unesco.org. UNESCO. Pristupljeno 3. 11. 2015.
  3. ↑ "Fado, urban popular song of Portugal". unesco.org. UNESCO. Pristupljeno 3. 11. 2015.
  4. ↑ "Comparing The Top Artists, Past And Present, By Vocal Range". HuffPost. 20. 5. 2014. Pristupljeno 2. 3. 2020.
  5. ↑ "Димаш Кудайберген признан Заслуженным деятелем Казахстана" (jezik: ruski). Almaty TV. 12. 12. 2019. Pristupljeno 10. 2. 2020.
  6. ↑ "'The Six Octave Man' from Kazakhstan Coming To New York". Caspian News. Pristupljeno 10. 2. 2020.
  7. 1 2 Larousse, Éditions. "chant - LAROUSSE". www.larousse.fr (jezik: francuski). Pristupljeno 7. 10. 2025.
  8. ↑ dommell100 (15. 12. 2012), Elvis Presley's Vocal Range (B1-C#5)A5), pristupljeno 7. 10. 2025 CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
  9. ↑ F Haböck, Die Gesangkunst der Kastraten, (Vienna, 1923), p. 209
  10. ↑ Soto-Morettini, D. (2006), Popular Singing: A Practical Guide To: Pop, Jazz, Blues, Rock, Country and Gospel, A & C Black, ISBN 978-0713672664
  11. ↑ "Lisa Gerrard - Significant Low Notes - Significant High Notes". The Range Planet. 11. 12. 2019. Arhivirano s originala, 2. 8. 2020. Pristupljeno 2. 8. 2020.
  12. ↑ Larousse, Éditions. "Lucrezia Aguiari ou Lucrezia Agujari dite La Bastardella ou La Bastardina - LAROUSSE". www.larousse.fr (jezik: francuski). Pristupljeno 7. 10. 2025.
  13. ↑ Nicholas E. Limansky (Translated from English by Jean-Jacques Groleau): Mado Robin, soprano (1918 - 1960) Arhivirano 19. 7. 2011. na Wayback Machine
  14. ↑ Saint Bris, Gonzague (2009). La Malibran (jezik: francuski). Belfond. str. 25. ISBN 978-2-7144-4542-1.
  15. ↑ Ira Siff, « I vespri siciliani » in Opera News, Mart 2008.
  16. ↑ Ardoin, John (1991). The Callas Legacy. Old Tappen, New Jersey: Scribner and Sons. ISBN 0-684-19306-X.
  17. 1 2 L'Invité Du Dimanche, The Callas Conversations, Vol. 2 [DVD] 2007, EMI Classics.
  18. ↑ David A. Lowe, ed (1986). Callas: As They Saw Her. New York: Ungar Publishing Company. ISBN 0-8044-5636-4.
  19. ↑ Saint Bris, Gonzague (2009). La Malibran (jezik: francuski). Belfond. str. 37 and 104. ISBN 978-2-7144-4542-1.
  20. ↑ "Home Page in Oxford Music Online". www.grovemusic.com (jezik: engleski). Pristupljeno 7. 10. 2025.
  21. ↑ Clarke Fountain, "Yma Sumac: Hollywood's Inca Princess (review). Allmovie, reproduced in the New York Times. 1992.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Vokalna_muzika&oldid=3766557"