Nekropola stećaka na Hreši
Nekropola stećaka na Hreši nalazi se u općini Istočni Stari Grad, Bosna i Hercegovina. Naselje Hreša je postalo sjedište Opštine Istočni Stari Grad. Nekropola sa stećcima je smještena na manjem brežuljku, za koji se u literaturi koristi naziv Han, na udaljenosti 40 m zapadno od zgrade Opštine od kojeg ga dijeli prostor sportskog igrališta.
O nekropoli su pisali Paola Vračko-Korošec, Jozo Petrović i Šefik Bešlagić[1] i Vesna Mušeta-Aščerić, koji osim stećaka navode i postojanje tumula i nišana.
U augustu 2015. godine snimanjem stećaka utvrđeno je da se na lokalitetu nalaze 22 stećka: 11 sanduka i 11 sljemenjaka. Opservacijom terena nije bilo moguće utvrditi poziciju prahistorijskih tumulusa, kao ni muslimanskih nišana, zbog izgrađenih zgrade opštine, sportskog igrališta i pravoslavnog groblja.[2]
Od ukupno evidentirana 22 stećka, ukrasi su zastupljeni na 7 primjeraka. Karakteristika nekropole su dva visoka sljemenjaka, od kojih je jedan s duplim postoljem. Umjetnički kvalitet stećaka predstavljaju ukrasi izvedeni u visokom reljefu.
Ukrasi zastupljeni na stećcima su: polujabuka (8 primjeraka), polumjesec (4 primjerka), mač (2 primjerka), biljna stilizacija (2 primjerka, od kojih jedna najviše liči na ljiljan), krin (1 primjerak), krst čiji se kraci završavaju u obliku polujabučice (1 primjerak), rozeta (1 primjerak), stilizovano stablo (1 primjerak), duplo postolje (1 primjerak), naglašena gornja površina stećka, što ukazuje na činjenicu da se radi o nadgrobniku nad dvojnim grobom (1 primjerak), reljefno ispupčenje polukružne forme (1 primjerak). Ukrasi su rađeni tehnikom reljefnog ispupčenja, odnosno u visokom reljefu. [3]
Snimanjem stećaka udubljenje je evidentirano na sljemenjaku br. 22, međutim, nije uvršteno u ukrase zbog konstatacije da nije rađeno u vrijeme klesanja stećaka i nastanka nekropole – razvijeni srednji vijek. Razlog tvrdnje da je udubljenje naknadno rađeno ogleda se u različitom načinu obrade i klesanja kompletnog stećka i pravljenja udubljenja. Naime, kompletan stećak je fino obrađen s naznačenim donjim ivicama krovnih ploha i reljefnim ispupčenjem poluokrugle forme, koje se pružalo hrptom krovnih ploha i koje je oštećeno prilikom pravljenja udubljenja. Samo udubljenje je grublje obrade, rađeno nesrazmjerno, odnosno nije pod pravim uglovima,
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Šefik Bešlagić: STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED". Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ^ "Zijad Halilović - Ornamentika stećaka na Hreši, Godišnjak ANUBiH, br.45, 2016" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 19. 3. 2020. Pristupljeno 9. 3. 2020.
- ^ "Nada Miletić: STEĆCI – Umjetnost na tlu Jugoslavije". Izdavački zavod Jugoslavija, Beograd – Spektar Zagreb – Prva književna komuna Mostar, 1982. Pristupljeno 9. 2. 2017.