Svjedoci (titula)

Svjedoci u srednjovjekovnoj Bosni su predstavljali dužnost, zvanje i funkciju bosanske vlastele u srednjem vijeku. Svjedok nije titula jer se dodjeljuje i vrijedi samo za jedan pravni čin. U početku svjedok predstavlja posrednika između auktora pravnog čina, tvorca, i destinatara, onoga u čiju korist je pravni čin izvršen. Svjedok se zalaže za pravnu stvar destinatara kod auktora. Zato su njihova imena zabilježena u poveljama. Kasnije se uloga svjedoka mijenja. Umjesto posrednika oni su bili samo svjedoci koji su prisustvovali izvršenju pravnog čina ili njegovom zapisivanju. Njihovo prisustvo u povelji označavalo je njihovu saglasnost sa pravnim činom koji je zabilježen u povelji, a koji donosi vladar i odobrava državni sabor.

U javnopravnim poveljama prisustvo svjedoka je rjeđe i ograničeno, a u privatnopravnim ono je pravilo jer su svjedoci predstavljali dokaz i pokriće izvršenja određene pravne radnje. Prisustvo svjedoka je učestalije u vladarskim poveljama. Vrhovna vlast je ograničena krupnom vlastelom – velmožama i trebala je njihovu saglasnost za sprovođenje svake značajnije pravne radnje. Svjedoci su uglavnom bili pripadnici krupnog plemstva ili članovi uskog dvorskog kruga oko vladara.

U svojstvu svjedoka u poveljama 14. i 15. vijeka bosanski vlastelini se u poveljama navode kao predstavnici svoje rodbine (uz dodatak: s bratijom). Od 1340. godine u bosanskim poveljama svjedoci se navode po područjima iz kojih su dolazili. Ponekad, naročito u doba Tvrtka I Kotromanića taj sistem je bio zanemarivan.

Literatura

• Михаило Динић, Државни сабор средњевековне Босне, Посебна издања Српске академије наука 231, Одељење друштвених наука 13, Београд 1955.
• Станоје Станојевић, Студије о српској дипломатици, Сведоци, Глас Српске краљевске академије 110, Београд 1924.
• Марко Шуица, Сведоци, Лексикон српског средњег века (приредили Сима Ћирковић, Раде Михаљчић), Београд 1999, 661-662.