Batalovo evanđelje

Batalovo evanđelje je rukopis pripadnika Crkve bosanske. Nastalo je 1393. godine.^[1] Pisar (dijak) Stanko Kromirijanin prepisao je ovo evanđelje za bosanskog velmožu tepčiju Batala Šantića. Očuvana su četiri lista koja se nalaze u Nacionalnoj biblioteci u Sankt Petersburgu. Na trećem listu pisac navodi da je prepisao evanđelje za tepčiju Batala, koje je bilo ukrašeno, te vrijeme njegovog završetka koje se desilo 1393. godine dvije godine poslije smrti kralja Tvrtka a u doba kralja Dabiše. ^[2] Iz očuvanog dijela teksta saznaje se da je tepčija Batalo držao grad Toričan, župu Sanu i da je bip oženjen Resom, sestrom velikog vojvode bosanskog Hrvoja Vukčića Hrvatinića. ^[3]

Na drugoj stranici dopisana su dva niza imena onih „koji su se narekli u red Crkve“ prije i poslije Rastudija. To je tzv. „Red gospodina Rastudija“ koji se shvata kao popis imena onih koji su upravljali Crkvom bosanskom prije i poslije Rastudija. ^[4]

Popis iena onih „ki su se narekli u red' cr'kve prije i poslije gospodina Rastudija“:

„V' ime ot'ca i sina i s(ve)tago d(u)ha.

1. Eremis'

2. Azarija

3. Kuk'leč

4. Ivan'

5. Godin'

6. Tišemir'

7. Didodrag'

8. Bučin'

9. Krač'

10. Bratič,

11. Budislav'

12. Dragoš'

13. Dragič'

14. Lubin'

15. Dražeta

16. Tomiš'

Se pišu pred' rečenie redove ki su se narekli u red' cr'kve prie g(ospodi)na našego Rastudije. Si pišu v' ime o(tc)a i s(i)na i s(ve)tago d(u)ha:

1. g(ospodi)n Rastud'e

2. Radoe

3. Radovan'

4. Radovan'

5. Hlapoe

6.Dragoš'

7. Povr'žen'

8. Radoslav'

9. Radoslav'

10. Miroslav'

11. Boleslav'

12. Raatko“ ^[5]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Jalimam, Salih, (2002), Historija bosanskih bogomila, str. 202, Tuzla: Društvo studenata Demus
^ “В' име оца и сина и светаго духа. Сеи книге направи тепачија Батало своим' дијаком' Стан'ком Кромиријанином' и оковав' е сребром' и златом' и одлив' кросницоми и приказа е стар'цу Радину. А написаше се сие книге у дни крала Дабише од' ројенија С(и)на Б(о)жија 1393 лито, по умр'ти крала Твр'тка друго лито“, Đorđe Sp. Radojičić, Odlomak bogomilskog jevanđelja bosanskog tepačije Batala iz 1393 godine. Izvestija na Instituta za balgarska istorija 14-15, Sofija, 1964, 495-507;Franjo Šanjek, Bosansko - humski krstjani u povijesnim vrelima (13. - 15. st.), Barbat, Zagreb, 2003, 356
^ „Сеи справи књиге тепачија Батало, кои бише много славан' кои др'жаше Торичан и Лашву, а за ним' бише госпоја Реса. Вукца вое(вод)е кћи: А бише он един' брат'и вое(во)да босан'ски, а други кнез' босан'ски, а трети бан' хр'ватски. А тада Батало тепачија др'жаше Сану и гредише му на возиницих' вино ис Кремене у Торичан', а он' бише много доб'р добрим' људем' и много славан' добрим' кр'стијан'м и зато га Б(ог)' множаше у вики вјеком'. Ам(и)н'.“ Đ. Sp. Radojičić, Odlomak bogomilskog jevanđelja bosanskog tepačije Batala iz 1393 godine. Izvestija na Instituta za balgarska istorija 14-15, Sofija, 1964, 495-507
^ Aleksandar Solovjev, Vjersko učenje bosanske crkve, Zagreb 1948, 33
^ F. Šanjek, Bosansko - humski krstjani u povijesnim vrelima (13. - 15. st.), 357-358

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dragoljub Dragojlović, Istorija srednjovekovne bosanske književnosti (I). Beograd: Književna historija, 1983. XVI/61.

Đorđe Sp. Radojičić, Odlomak bogomilskog jevanđelja bosanskog tepačije Batala iz 1393 godine. Izvestija na Instituta za balgarska istorija 14-15, Sofija, 1964.

Herta Kuna, Srednjovjekovna bosanska književnost, Forum Bosnae 45/08., Sarajevo 2008.

P. A. Lavrov, Paleografičeskoe obozrenie kirillovskogo pis'ma. Petrograd : Izdanie Otdělenija russkago jazyka ..., 1914. Ryska 342 s. Serie: Ėnciklopedija slavjanskoj filologii, 99-2441733-X; 4:1

Svetozar Radojčić, Istočna i zapadna komponenta starih južnoslavenskih književnosti. Beograd : SANU, 1963. Br. 156; str. 12-14

Svetozar Radojčić,. Odlomak bogomilskog jevanđelja bosanskog tepačije Batala iz 1393. godine. S.l. : Izvestija na Instituta za istoriju BAN14-15, 1964.

Ilarion Ruvarac, Draga, Danica, Resa. GZM III/3, Sarajevo 1891.

Aleksandar Solovjev, Vjersko učenje bosanske crkve, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1948.

Ljubomir Stojanović, Jedan prilog k poznavanju bosanskijeh bogumila, Starine JAZU 18, Zagreb, 1886.

Franjo Šanjek: Bosansko - humski krstjani u povijesnim vrelima (13. - 15. st.), Barbat, Zagreb, 2003.

Jaroslav Šidak, Problemi heretičke “Crkve bosanske” u najnovijoj historiografiji (1962-1979), Historijski zbornik 27-28, Zagreb 1974
Jalimam, Salih, Historija bosanskih bogomila, Društvo studenata Demus, Tuzla 2002,.

Ćiro Truhelka, Grobnica bosanskog tepčije Batala, obretena kod Gornjeg Turbeta (Kotor Travnik), Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini 27, Sarajevo 1915.