Frotola
Frotola je bila preovladavajući oblik popularne svjetovne italijanske muzike s kraja XV i početka XVI vijeka. Bila je najvažniji i najrašireniji prethodnik madrigala. Vrhunac komponovanja frotola bio je period od 1470. do 1530. godine, nakon čega je zamijenjen madrigalom.
Postoje brojni oblici frotola. U najvećem broju slučajeva frotole su bile kompozicije za tri ili četiri glasa, u kojem prvi glas predvodi melodiju, a ostali glasovi su uglavnom bili pratnja. Postojali su i oblici sa jednim glasom. Pjesma obično ima shemu u obliku rime ABBA za "ripresu" (reprizu) i strofu CDCDDA ili CDCDDA, ritmičku šemu, iako postoji mnogo varijacija među podvrstama frottola. Poetski oblici najvjerojatnije su preuzeti iz balada iz 14. vijeka, mada glazba pokazuje veliko pojednostavljenje u odnosu na praksu iz kasnog 14. vijeka. Frotola zaobilazi polifonijsku složenost i koristi istozvučne (homofonijske) teksture, jasne i ponavljajuće ritmove, te uski melodijski opseg uz pratnju akorda. Ima melodiju najvišeg glasa i pokazuje rani osjećaj za ono što se kasnije razvilo u funkcionalnu harmoniju.
Frotola nije imala utjecaja samo na madrigal, nego i na kasnije barokne oblike kao monodiju, francuski kanon i šansonu, koji je također bio lagahni, plesni i popularni muzički oblik. Mnogi francuski kompozitori iz tog razdoblja odlazili su u Italiju, bilo da rade na aristokratskim dvorovima ili u papinskoj kapeli u Rimu. Tokom boravka u Italiji, slušali su frotole i ugradili dio onoga što su čuli u svoje izvorne svjetovne kompozicije. Najpoznatiji kompozitori frotola bili su Bartolomeo Tromboncino i Marchetto Cara, koji su bili izuzetno popularni. Mada je Josquin des Prez komponirao neke od popularnih svjetovnih kompozicija (naprimjer, Scaramella i El Grillo) stilski frotole, mada ne po imenu. Ostali kompozitori su manje poznati, ali je bar njihovo ime preživjelo zahvaljujući Ottavianu Petrucciju, koji je uvrstio i njihova djela u svoje muzičke kolekcije. Drugi kompozitori frotola bili su:
- Filippo de Lurano
- Michele Pesenti
- Michele Vicentino
- Giovanni Brocco
- Antonio Caprioli
- Francesco d'Ana
- Lodovino Folgiano
- Giacomo Fogliano
- Erasmus Lapicida
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gustave Reese, Music in the Renaissance. New York, W.W. Norton & Co., 1954. (ISBN 0-393-09530-4)
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980. (ISBN 1-56159-174-2)
- The New Harvard Dictionary of Music, ed. Don Randel. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 1986. ISBN 0-674-61525-5