Zastava 101

Zastava 101, poznat i kao Zastava Skala ili Yugo Skala, generički je naziv za porodicu automobila koju je proizvodio jugoslavenski proizvođač Zastava automobili. Zasnovan na limuzini Fiat 128, predstavljen je 1971. i prodavan kao liftback sa 3 ili 5 vrata, stil koji se nije izdavao niti proizvodio u Italiji i koji je bio posebno ciljan za tržište Balkana, pod nazivima Zastava 101, Zastava 1100, Zastava 1300, Zastava GTL, Yugo Skala 55c i Yugo Skala 65c.

Kasnije 1979. postao je dostupan kao limuzina sa 4 vrata, identična Fiatu 128, ali se prodavala pod imenom Zastava 128. Model Zastava 128 ugašen je 2003.

Na domaćem tržištu Zastava 101 bila je nadaleko poznata pod nadimcima "Stojadin" (po sličnosti sa nazivom 101 – "sto jedan") i u Sloveniji "Stoenka".

U posljednjim godinama proizvodnje, Zastava 101 je bila dostupna u jednom nivou opreme: Skala 55 sa 55 konjskih snaga, motorom zapremine 1,1 litara i sa 5 vrata. Nova Skala je 2008. mogla da se kupi za nešto manje od 4000 eura, što je potkopalo Zastavu Koral (poboljšani Jugo).

Proizvodnja Zastava 101 nastavljena je neko vrijeme nakon ukidanja Zastave 128. Stojadin ima peta vrata, što je čini impresivno funkcionalnom na ovom nivou cijena. Spuštanjem zadnjeg sjedišta povećava se prtljažni prostor sa 325 na 1010 litara.

Zbog svoje praktičnosti i robusnosti, kao i zahvaljujući niskoj cijeni, Skala 55 je nastavila da se dobro prodaje u Srbiji do kraja proizvodnje 2008. Od 1971. napravljeno je 1.273.532 primjeraka.^[1]

Zastava je krajem 2007. procijenila da je Skala 55 bio drugi najjeftiniji automobil na svijetu u to vrijeme.

Historija[uredi | uredi izvor]

Skala 55 se prvi put pojavila 15. oktobra 1971. kao Zastava 101 (na međunarodnom nivou, Zastava 1100 ili 311/ 313/ 511/ 513). Nastao je od italijanskog Fiata 128, koji je Zastava također proizvodila (Zastava 128), 101 je dodao praktična peta vrata.

Stigavši pune tri godine prije Fiatovog vlastitog 128 3P i Volkswagenovog Golfa, 101 je bio među prvim hečbekovima sa motorom i mjenjačem postavljenim jedan uz drugi.

Pogon na prednje točkove u eri kada je većina proizvođača još godinama bila daleko od te promjene, 101 je nudio odličnu iskorištenost prostora. Nezavisno zadnje ogibljenje dobro se nosilo sa izazovnim istočnoevropskim putevima, dok su motori koje je dizajnirao Aurelio Lampredi najbolje radili pri velikim obrtajima u minuti.

Godine 1973, Zastava 101 je osvojila svoju klasu na 17. međunarodnom reliju Tour d'Europe.

Februara 1975. Zastava je organizovala ekspediciju iz rodnog Kragujevca na Kilimanjaro. Pet potpuno novih, standardnih automobila Zastava 101 i 11 članova posade putovali su afričkim pustinjama i savanama, završivši svoju 45-dnevnu ekspediciju na vrhu Kilimanjara. Zastava posljedično plasira automobil kao Vozilo uspjeha.

U Poljskoj je fabrika FSO proizvodila Zastavu 101 do 1976. godine.

Kragujevačke linije je 1979. napustilo 88.918 modela Zastava 101. Dvije godine kasnije, automobil je krunisan autom decenije Jugoslavije.

Početkom 1980-ih je 101 postao prilično popularan u Ujedinjenom Kraljevstvu, gdje su automobili bili usmjereni isključivo na budžetski dio tržišta. Oglašavalo se pod sloganom Go New! Go Yugo! , 311/ 313/ 511/ 513 je najjeftiniji novi automobil dostupan britanskim kupcima. Godine 1984, početni model iz asortimana koštao je manje od 2400 funti, otprilike upola manje od ekvivalentnog Ford Escorta. Kako bi se izbjegla hrđa uzrokovana pijeskom na cesti, korišten je tvrdi PVC premaz na donjoj strani, pragovima i lamelama.

Godine 1991. proizveden je milioniti 101 (Yugo Skala).