Monolitne ploče u Bosanskom Petrovcu

Monolitne ploče kod Bosanskog Petrovca

Monolitne ploče u Bosanskom Petrovcu u Bosni i Hercegovini nalaze se uz magistralni put Bihać – Sarajevo, na uzvišenje Škrakića brdo, između mjesta Bara i Dobro Selo. Prilikom gradnje magistralnog puta 1970-ih godina, graditelji su skrenuli put od predviđene trase desetak metara u stranu da ne bi oštetili ove monumente. Na lokalitetu su vršena geološka sondažna bušenja i pronađena je voda. Tada su dinamitom razbili dio ovog uzvišenja i voda je iscurila. Uzvišenje se posljednih decenija povremeno koristi i kao deponija smeća

Kao još jednu moguću prahistorijsku arheološku lokaciju na tlu Bosne i Hercegovine, registrovala ju je 2010.god. fondacija "Arheološki park: Bosanska piramida Sunca". Na lokaciji se nalaze kamene ploče postavljene vertikalno. Okarakterisane su kao monolitne ploče. U radijusu od 15 metara nalazi se 11 ovakvih monolita. Težina jednog monolita je oko tonu i po te se radi o kulturi koja je imala mehanizme rukovati ovako teškim kamenjem.

Najveći monolit ima dimenzije: visina mu je 239 cm. iznad zemlje, širina do 90 cm, a debljina 14 cm. Pravilna geometrija monolita je uočljiva: obje površine prednje i zadnje strane su ravne. Kompas pokazuje pravilnu orijentaciju široke prednje strane prema istoku, odnosno zadnje strane prema zapadu. Monolit je čitav dan izložen sunčevim zrakama. Po sredini, pri vrhu i pri dnu, uočljiv je nešto tamniji otisak kruga u kamenoj površini i izdubljen prostor za ljudske prste. S obzirom na dugotajnu izloženost ovog monolita atmosferskim prilikama moguće je da je i riječ o eroziji. Pet ploča je još uvijek svojom osnovom ukopano u zemlju, a šest ih je palo ili su izvađeni tokom vremena. Većina ih ima identičnu orijentaciju svojom širokom stranicom kao najveći monolit - istok-zapad. Nekoliko ih ima odstupanje od 45 stepeni.

Nauka još nema odgovor radi li se ovdje o značajnom arheološkom nalazištu ili je u pitanju samo obično kamenje, jer ovdje nisu rađena ozbiljnija istraživanja. Predpostavlja se da su ove monolitne ploče starije od ilirskog i rimskog doba i da pripadaju nekoj manje poznatoj civilizaciji.