9. vijek p. n. e.
| mileniji:
◄ | 2. milenij p. n. e. | 1. milenij p. n. e. | 1. milenij | ► |
| Vijekovi:
◄ | 11. vijek p. n. e. | 10. vijek p. n. e. | 9. vijek p. n. e. | 8. vijek p. n. e. | 7. vijek p. n. e. | ► |
| Decenije:
890te p. n. e. | 880te p. n. e. | 870te p. n. e. | 860te p. n. e. | 850te p. n. e. | 840te p. n. e. | 830te p. n. e. | 820te p. n. e. | 810te p. n. e. | 800te p. n. e. |
9-ti vijek p. n. e. je započeo prvim danom 900-te godine p. n. e. i završio zadnjim danom 801. godine p. n. e.
Ovaj vijek je bio period velikih promjena u civilizacijama. U Africi, Feničani osnivaju Kartagu. U Egiptu, velike poplave prekrivaju pod hrama u Luksoru, i nekoliko godina poslije, počinje građanski rat.
Ovaj vijek je početak Željeznog doba u Centralnoj Evropi, sa širenjem proto-keltske Hallstatt kulture, kao proto-keltskog jezika.
Pregled
[uredi | uredi izvor]9. vijek p. n. e. je bio period velikih promjena kod mnogih civilizacija. U Africi su Feničani osnovali Kartagu. U Egiptu su velike poplave poplavile pod hrama u Luxoru, a godinama kasnije je izbio građanskih rat.
U isto doba započinje Željezno doba u Centralnoj Evropi, a širi se proto-keltska Hallstattska kultura i proto-keltski jezik.
Događaji
[uredi | uredi izvor]
- 895. p. n. e. — Smrt Xiaoa, kralja kineske dinastija Zhou.
- 894. p. n. e. — Kralj Yi od Zhoua postaje vladar kineske dinastija Zhou.
- 892. p. n. e. — Megaklo, kralj Atene, umire nakon vladavine od 30 godina i nasljeđuje ga sin Diognet.
- 891. p. n. e. — Tukulti-Ninurta II nasljeđuje oca Adad-nirarija II kao kralj Asirije.
- 889. p. n. e. — Takelot I nasljeđuje oca Osorkona I kao kralj Egipta.
- 884. p. n. e. — Assurnasirpal II nasljeđuje oca Tukuklti-ninurtu II kao kralj Asirije.
- 879. p. n. e. — Smrt kralja Yija od Zhoua, vladara kineske dinastija Zhou.
- 878. p. n. e. — Kralj Li od Zhoua postaje vladar kineske dinastija Zhou.
- 874. p. n. e. — Osorkon II nasljeđuje Takelota I kao kralj Dvadesetdruge dinastije Egipta.
- 874. p. n. e. — Ahab postaje kralj Izraela (približan datum).
- 872. p. n. e. — Neuobičajeno visok vodostaj Nila poplavljuje pod Hrama u Luxoru.
- 865. p. n. e. — Kar Kalmaneser je osvojen od asirskog rkralja Shalmanesera III.
- 864. p. n. e. — Diognet, kralj Atene, umire nakon vladavine od 28 godina i nasljeđuje ga sin Fereklo.
- 863. p. n. e. — Osnovan grad Bath.
- 860. p. n. e. — Ujedinjeno je kraljevstvo Urartu.
- 858. p. n. e. — Aramu postaje kralj Urartua.
- 858. p. n. e. — Shalmaneser III nasljeđuje Asurnasirpala II kao kralj Asirije.
- 854. p. n. e. — Bitka kod Karkara između asirskog kralja Shalmanesera II i saveza kralja Damaska i manjih država uključujući princa od Tira završava neodlučnim rezultatom. (ili 853. p. n. e.)
- 853. p. n. e. — Bitka kod Karkara između asirskog kralja Shalmanesera II i saveza kralja Damaska i manjih država uključujući princa od Tira završava neodlučnim rezultatom. (ili 854. p. n. e.)
- 850. p. n. e. — Takelot II nasljeđuje Osorkona II kao kralj Egipta.
- 850. p. n. e. - Srednji period Mumun grnčarije počinje na Korejskom poluotoku.
- 845. p. n. e. — Fereklo, kralj Atene, umire nakon vladavine od 19 godina i nasljeđuje ga sin Arifron.
- 842. p. n. e. — Shalmaneser III pustoši teritoriju Damaska; Izrael i feničanski gradovi šalju mu danak.
- 841. p. n. e. — Smrt Lija od Zhoua, vladara kineske dinastije Zhou.
- 841. p. n. e. — Zapisi velikog historičara navode ovu godinu kao prvu otkada se redovno datira historija Kine.
- 836. p. n. e. — Shalmaneser III od Asirije vodi pohod protiv Tabarenija.
- 836. p. n. e. — Građanski rat izbija u Egiptu.
- 827. p. n. e. — Kralj Xuan od Zhoua postaje vladar kineske dinastije Zhou.
- 825. p. n. e. — Takelot II, kralj Egipta, umire. Krunski princ Osorkon III i Shoshenq III, Takelotovi sinovi, vode borbu za prijestolje.
- 825/824. p. n. e. — Arifron, kralj Atene, umire nakon vladavine od 20 godina i nasljeđuje ga sin Tespije.
- 823. p. n. e. — Smrt Shalmanesera III, kralja Asirije. Nasljeđuje ga sin Shamshi-Adad V.
- 820. p. n. e. — Pigmalion dolazi na prijestolje Tira.
- 817. p. n. e. — Pedubastis I proglašava sebe kraljem Egipta i osniva Dvadesettreću dinastiju.
- 814. p. n. e. — Kartagu osniva Didona (tradicionalni datum).
- 813. p. n. e. — Kartagu osnivaju Feničani.
- 811. p. n. e. — Adad-nirari III nasljeđuje svog oca Shamshi-Adada V kao kralj Asirje.
- 804. p. n. e. — Adad-nirari III od Asirije osvaja Damask.
- 804. p. n. e. — Smrt Pedubastisa I, faraona.
- 800-e p. n. e. — Etrurska civilizacija.
- Početak Željeznog doba u Centralnoj Evropi, širenje proto-keltske Halstattske kultre i proto-keltskog jezika .
- Kultura Adena se pojavljuje na području današnjeg sjeveroistočnih SAD.
Pronalasci, otkrića i pojave
[uredi | uredi izvor]- Prvi zapisi na epigrafskom južnom arapskom pronađeni u Akkele Guzayu[1]
- 800-e p. n. e. — Olmeci grade prve piramide.
- Početak perioda Brahmana u vedskom sanskritu, najvjerojatnije sastavljanje Shatapatha Brahmana, i počeci upanišadskih i vedantičkih tradicija hinduizma.
Poznate ličnosti
[uredi | uredi izvor]- Shalmaneser III, kralj Asirije (858–824. p. n. e.)
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Fattovich, Rodolfo, "Akkälä Guzay" in von Uhlig, Siegbert, ed. Encylopaedia Aethiopica: A-C. Weissbaden: Otto Harrassowitz KG, 2003, p.169.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]