Antibošnjaštvo

Antibošnjaštvo je vrsta sumnje, ozlojeđenosti ili neprijateljstva, prema bošnjačkom narodu, njegovoj historiji i kulturi. Može se posmatrati kao pojedinačna netrpeljivost ili kao organizirana diskriminacija i progon Bošnjaka kao etničke ili kulturne grupe. Iako se korijeni antibošnjaštva kao socijalnog fenomena mogu pratiti još od osmanlijskog perioda, ova je pojava posebno naglašena u skorašnjim vremenima, a kao posljedica sukoba u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije, veće međunarodne svjesnosti o regionu koja je rezultirala kao posljedica ratova, i značajnog povećanja prevalencije antiislamskog raspoloženja u većem dijelu zapadnog svijeta, jer su Bošnjaci pretežno sunitski muslimani.

Uzroci

Definisanje uzroka pojave antibošnjaštva, uostalom kao i većine drugih vrsta neprijateljstava i predrasuda zasnovanih na etničkoj, vjerskoj ili rasnoj specifičnosti određene skupine ljudi, je problem kompleksne prirode a koji je usko vezan sa procesom razvoja nacionalne svijesti kod Bošnjaka. Osim činjenice da se taj proces događao relativno kasnije u odnosu na mnoge druge evropske narode u slučaju antibošnjaštva važan uzrok je i historijski kontekst kao i činjenica da su Bošnjaci uglavnom pripadnici islama. Naime, Bošnjaci su autohtoni evropski narod na području Jugoistočne Evrope i naseljavaju prostor kojim je tokom dužeg vremenskog perioda vladalo Osmanlijsko carstvo usljed čega se kod susjednih naroda, uglavnom kršćanskih razvio negativan osjećaj prema Osmanlijama i onome što oni predstavljaju a što se, nakon oslobođenja balkanskih naroda u određenoj mjeri prenijelo i u odnose prema Bošnjacima, najviše zbog pripadnosti različitoj religiji i mišljenja da i Bošnjaci dijelom snose odgovornost za događaje iz navedenog perioda.

Pojava i rani korijeni (do 1878. godine)

Vjerovatno najraniji primjeri antibošnjačkog osjećanja se mogu naći tokom vremena osmanlijske vladavine kada su Bošnjaci trpjeli uslijed vjerske ostrašćenosti, inspirirane čestim sukobima carstva sa neislamskim državama i narodima. Prvi značajniji događaj koji predstavlja primjer antibošnjaštva desio se tokom austrougarskog osvajanja Like 1685. godine a koja se nalazila pod osmanlijskom upravom. Do tog vremena, Lika je bila dio bosanske administrativne jedinice (ejalet) koju je naseljavalo brojno muslimansko stanovništvo. Austro-Ugarskim osvajanjem ovog područja, tokom samo dvije naredne godine, 30.000 ljudi je bilo natjerano u bijeg u današnju Bosnu. U međuvremenu, 1.700 Muslimana koji su ostali, na silu su preobraćani u katoličanstvo. Slična situacija se dogodila istovremeno i u Slavoniji 1718. godine, kada se još jednom desilo nasilje nad Muslimanima i njihovo protjerivanje od strane Austro-Ugarske.

Uspon nacionalizma na ovom području početkom 19. vijeka, doveo je do značajnih etno-religijskih tenzija u okvirima samog Osmanlijskog carstva. Razdor i mržnja pokorenih naroda koja se razvila prema Turcima, tokom njihove borbe za nezavisnost, dovela je obratno do osjećanja prezira i ozlojeđenosti prema slavenskim Muslimanima ovog područja, koji su uopće bili izjednačavani sa osmanlijskim liderima.

Iako su Bošnjaci pojedinačno, igrali značajnu ulogu u osmanlijskom carskom sistemu, ovakvo osjećanje dovelo je do brojnih nasumičnih djela progona i nasilja nad cijelim zajednicama. Naprimjer, dok su srpski pobunjenici u prvom srpskom ustanku ukazivali da namjeravaju samo da istjeraju okupatorske turske zvaničnike i vojnike, umjesto toga, stvarni rezultat devetogodišnje pobune bio je ono, što je srpski historičar Stojan Novaković opisao kao "opće iskorijenjivanje Turaka iz stanovništva". Najznačajnije je bilo preuzimanje Beograda 1807. godine, kada su zajedno sa Grcima i Židovima i mnogi gradski Bošnjaci ubijeni, protjerani ili nasilno preobraćeni.

Naredni slučajevi antibošnjaštva, pojaviće se u ovim područjima tokom ostatka 19. vijeka. 1852. godine, oko 800 Bošnjaka je prisilno preobraćeno u kršćanstvo u Crnoj Gori, dok se tokom 1860-ih desilo potpuno protjerivanje bošnjačke populacije iz Užica i Sokola (Soko Grad (drinski)). Tokom ovog perioda, uništene su brojne džamije, a posebno u velikim gradovima kao što je Beograd, gdje je do 1868. godine, od prijašnjih 80, ostala jedino Bajrakli džamija. Od oko 20.000, koliko ih je približno imalo 1804. godine, vjeruje se da je samo nekoliko hiljada Bošnjaka ostalo u beogradskom pašaluku do 1874. godine.

Genocid u II svjetskom ratu (1941-1945)

Glavni članak: Zločini nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu

Zapadne zemlje

U izvještaju Evropskog posmatračkog centra za rasizam i ksenofobiju, u vezi sa islamofobijom u Evropskoj Uniji, iz 2002. godine, naznačeno je da su ksenofobične pojave protiv Bošnjaka zabilježene u Grčkoj.

Također pogledajte

• Islamofobija