Nacionalna biblioteka Crne Gore

Koordinate: 42°23′40″N 18°54′55″E / 42.39438°N 18.91536°E / 42.39438; 18.91536
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Nacionalna biblioteka Crne Gore "Đurđe Crnojević"
Zgrada Nacionalne biblioteke Crne Gore
Otvorena1893; prije 131 godina (1893)
LokacijaCetinje, Crna Gora
Koordinate42°23′40″N 18°54′55″E / 42.39438°N 18.91536°E / 42.39438; 18.91536
Predmetiknjige, novine, časopisi, rukopisi, geografske i historiografske karte, atlasi, štampana muzika, razglednice i fotografije, albumi, katalozi, audio i video materijali, mikrografski oblici
VrstaNacionalna biblioteka
Veličina2 miliona predmeta
DirektorDragica Lompar
Veb-sajtnb-cg.me

Nacionalna biblioteka Crne Gore "Đurđe Crnojević" javna je ustanova koja čuva pisanu, štampanu i publikaciju u drugim medijima objavljenim u Crnoj Gori i inostranstvu. U okviru sopstvene izdavačke produkcije, biblioteka objavljuje retrospektivnu i aktuelnu crnogorsku nacionalnu bibliografiju. Matična je biblioteka svim bibliotekama u Crnoj Gori i Nacionalnoj agenciji za dodjelu ISBN, ISSN, ISMN i drugih međunarodnih bibliografskih brojeva, te za Katalogizaciju u publikaciji (CIP) za izdavače u Crnoj Gori. Biblioteka je dobila ime po vladaru Crne Gore iz 15. vijeka, koji je 1493. osnovao prvu državnu štampariju u svijetu i drugu ćiriličku štampariju u Evropi. Jelena Đurović je od 2004. direktor Narodne biblioteke.

Historija[uredi | uredi izvor]

  • 1592–1593 – 42 knjige popisane u Cetinjskom manastiru za vrijeme vladavine dinastije Crnojevića. Ovo su najranije sačuvane knjige u Crnoj Gori.
  • 1838 – Crnogorski vladar, vladika i pjesnik Petar II Petrović Njegoš odvojio je vjerske od svjetovnih knjiga među knjigama koje su on i njegov prethodnik Petar I nabavljali za Cetinjski manastir i prenio ih u svoju rezidenciju – Biljardu. Njegova biblioteka je služila kao državna biblioteka.
  • 1893 – Povodom 400 godina štamparije Crnojevića, knez Nikola I Petrović Njegoš osnovao je Narodnu biblioteku.
  • 1896 – Usvojen je Zakon o Kneževsko-crnogorskoj biblioteci i Javnoj biblioteci je povjeren zadatak da prikuplja "sva djela, na svim jezicima, vezana za Crnu Goru" i knjige drugih jugoslovenskih i slovenskih naroda. Ustanovljeno je zvanje državnog bibliotekara. Biblioteka je bila smještena u prostorijama Kraljevskog pozorišta Zetski dom zajedno sa Muzejom, gdje je ostala do kraja Drugog svjetskog rata.
  • 1905 – Zakonom o štampariji u Knjaževini Crnoj Gori, Biblioteka je dobila pravo da dobije tri obavezna primjerka "svakog štampanog broja" na teritoriji Crne Gore, čime je značajno uvećan bibliotečki fond.
  • 1918 – U ratu je uništen gotovo cijeli bibliotečki fond Kraljevske biblioteke.
  • 1927 – Biblioteka Narodnog muzeja na Cetinju preuzela je ulogu Centralne naučne biblioteke Crne Gore, koja je do 1941. služila kao depozitna biblioteka za Crnu Goru.[1] Uglavnom je nastala od preostalog fonda bivše Kraljevske biblioteke. Prikupljala je knjige iz kraljevskih biblioteka u Baru, Podgorici i Nikšiću, a organizovali su je i vodili Dušan Vuksan, Božo Đukić i Risto Dragičević.[1]
  • 1944 – Nakon oslobođenja Cetinja, Biblioteka Narodnog muzeja radila je kao Centralna biblioteka u NR Crnoj Gori koja je služila kao depozitna biblioteka za Crnu Goru i jedna od depozitnih biblioteka Jugoslavije.[1]
  • 1946 – Ministarstvo prosvjete NR Crne Gore osnovalo je 26. marta Narodnu centralnu biblioteku na Cetinju.
  • 1951 – Biblioteka dobila zgradu bivšeg francuskog poslanstva na Cetinju.
  • 1964 – Zbog značajnog povećanja bibliotečkog fonda, zgrada bivšeg italijanskog poslanstva postaje sjedište Biblioteke.
  • 1964 – Biblioteka je preimenovana u Centralnu narodnu biblioteku "Đurđe Crnojević".
  • 1981 – Biblioteci je obezbjeđen centralni depo za smještaj bibliotečkog fonda, na površini od 4500 m2, koji se nalazi u okviru kompleksa nekadašnje Italijanske ambasade.
  • 2012 – Centralna narodna biblioteka Crne Gore "Đurđe Crnojević" preimenovana je u Narodnu biblioteku Crne Gore "Đurđe Crnojević".[2]

Zgrade[uredi | uredi izvor]

Nacionalna biblioteka Crne Gore "Đurđe Crnojević" nalazi se na dva lokaliteta na Cetinju, u dva značajna historijska dvora podignuta 1910. za italijansku i francusku diplomatiju u Kraljevini Crnoj Gori (1910–1918). Bivša italijanska ambasada izgrađena je prema projektu italijanskog arhitekte Corradinija, dok je bivšu francusku ambasadu projektovao poznati francuski arhitekta Paul Gaudet.

Zbirke[uredi | uredi izvor]

Bibliotečku zbirku čini oko 2.000.000 (dva miliona) knjiga, novina, časopisa, rukopisa, geografskih i historiografskih karata, atlasa, štampane muzike, razglednica i fotografija, albuma, kataloga, audio i video materijala, mikrografskih formi i druge bibliotečke građe. Bibliotečka građa je raspoređena u tri cjeline: Osnovni fond, Posebna zbirka i Muzejski fond.

Osnovni fond čine knjige i serijske publikacije (časopisi i novine) iz svih naučnih oblasti, na različitim jezicima. Posebnu zbirku čine rukopisi i dokumentarna građa, zbirka starih i rijetkih knjiga, zbirka mapa, zbirka muzičkog i audiovizuelnog fundusa, te grafička i umjetnička zbirka.

Muzejsku građu čine nacionalna zbirka "Crna Gora" ili "Černogorika" (crnogorske knjige i periodika), te legati.

Osnovni fond[uredi | uredi izvor]

Opća zbirka sadrži sve publikacije nabavljene obveznim primjerkom, kupovinom, poklonom i međunarodnom razmjenom. Ovaj fond broji oko 800.000 knjiga, 13.000 novina i 11.300 naslova časopisa, evropskih, međunarodnih i crnogorskih.

Posebna zbirka[uredi | uredi izvor]

Zbirka rukopisa i dokumentarne građe: najstariji rukopisi, koje su uglavnom pisali bivši vladari i istaknute ličnosti Crne Gore, datiraju iz XVIII i XIX vijeka. U ovoj zbirci se nalaze i neka lična dokumenta, izvještaji, presude. Neki od najvrednijih rukopisa su: "Pismo Ugnjanima koje je napisao vladika Sava 1774"; "Pismo Vladike Petra I Petrovića Njegoše Bjelića iz Majine iz 1794", "Crnogorcima na brodu Porto Roze 1817" i Pjesme Petra II Petrovića Njegoša.

Zbirka starih i rijetkih knjiga sadrži oko 10.000 bibliotečkih jedinica, uključujući inkunabule, postincunabule, stare knjige (ćiriličke knjige štampane prije 1868, a latinične do 1800), rijetka izdanja i minijature. Među najvrednijim ćiriličnim rukopisom je "Otočnik s kraja XIV veka". Od štampanih knjiga, najstarije u zbirci su "Noctes Atticae", štampana u tipografiji Andrije Paltašića-Kotoranina (Venecija, 1477), i "Epistolae sancti Hieronymi" (Venecija, 1496; štampar John Varcelens). Među časopisima s kraja XVIII i XIX vijeka Orfelinov Slaveno serbskij časopis, prvi srpski časopis iz 1768, ističe se svojom rijetkošću.

Kartografska zbirka se sastoji od više od 500 geografskih atlasa i 2.500 geografskih karata. Najstariji i najvredniji atlas u zbirci Nacionalne biblioteke Crne Gore potiče iz 1764. To je prvi mediteranski atlas, "Carte de la mer Mediterranée", proslavljenog francuskog hidrografa Josepha Rauxa. Zbirka obuhvata i 42.800 razglednica, od kojih najstarije (s kraja devetnaestog vijeka) mogu biti veoma važan materijal za proučavanje života nekadašnjih Cetinjana i Crne Gore, koji su bilježili svoje utiske o velikanima Evrope i svjetskim gradovima, kao i događajima iz njihovog privatnog života na ovim razglednicama.

Muzički i audiovizuelni fond sadrži oko 27.000 bibliotečkih jedinica, odnosno oko 19.000 audio-vizuelnih materijala i 8.000 štampane muzike, među kojima su Album Černogorski, 70 narodnih pisni Ludvika Kube iz 1890. i Motivi iz Crne Gore, koncert za violinu i klavir Antuna Pogačara imaju posebnu vrijednost. Između ostalog, ova kolekcija ima oko 7.500 pojedinačnih ploča, 7.000 LP ploča, 4.100 audio kaseta, više od 200 video kaseta i 1.000 CD-a.

Umjetničko-grafička zbirka sadrži otprilike 74.000 plakata svih vrsta, od čega 17.000 crnogorskih – političkih, filmskih, koncertnih, izložbenih, pozorišnih, edukativnih, turističkih, komercijalnih. Posebni po svojoj rijetkosti i umjetničkoj vrijednosti su plakati rađeni za predstave izvođene u Kraljevskom pozorištu "Zetski dom" na Cetinju, s kraja devetnaestog i početka dvadesetog vijeka.

Muzejski fond[uredi | uredi izvor]

Nacionalna zbirka Crna Gora formirana je i obogaćena na osnovu tri kriterija, na kojima se zasniva crnogorska nacionalna bibliografija. Uključuje publikacije čiji su autori (stvarni autori, prevodioci, urednici antologija, ilustratori, fotografi i tako dalje) rođeni u Crnoj Gori ili porijeklom iz Crne Gore; publikacije objavljene/izdate ili štampane na teritoriji Crne Gore – nezavisno od autorstva i teme; publikacije tematski vezane za Crnu Goru – bez obzira na autorstvo, jezik i mjesto izdavanja.

Crnogorska zbirka sadrži više od 40.000 knjiga, od kojih su mnoge unikatne i rijetke, i oko 1.300 časopisa i novina, sa oko 85.000 brojeva, među kojima su jedinstveni i rijetki "Grlica" (1835), "Orlić" (1865), "Crnogorka" (1871), "Crnogorac" (1871), "Glas Crnogorca" (1873) i "Prosvjeta" (1889). Zbirka stare crnogorske periodike obuhvata 175 naslova, odnosno više od 12.000 brojeva. Moderni / aktuelni časopisi i novine uključuju naslove od 1946. do danas.

Legati, specijalne ili poklonjene biblioteke istaknutih crnogorskih stvaralaca, imaju status nacionalne kulturne baštine. Sastoje se od knjiga, arhivske građe i ličnih stvari sedam saradnika: Pere Šoća (1884–1966, doktor književnosti, historičar, ministar vanjskih poslova Kraljevine Crne Gore); Nikole Đonovića (1885–1974, advokat, političar i publicista); Pavle Mijović (1914–1996, historičar umjetnosti, doktor historijskih nauka, publicista, član Crnogorske akademije nauka i umjetnosti); Niko S. Martinović (1914–1975, pravnik, književnik, filozof, novinar, urednik dnevnog lista Pobjeda (1947–1948), direktor Istorijskog instituta Crne Gore (1948–1949), direktor Nacionalne biblioteke (1957–1973), član Srpske akademije nauka i umjetnosti); Dušan Gvozdenović (1917–1993, matematičar, univerzitetski profesor, publicista, autor udžbenika geometrije i algebre za osnovne škole i fakultete); Radivoje Lola Đukić (1923–1995, televizijski, pozorišni i filmski reditelj i humorista, pisac i novinar, slikar, jedan od osnivača TV Beograd); i Dušan J. Martinović (1933–2010, doktor geografije, književnik, član Crnogorske akademije nauka i umjetnosti (CANU), bibliograf, izdavač, direktor gimnazije u Cetinje (1963–1973), direktor Nacionalne biblioteke "Đurđe Crnojević" (1976–1991), glavni urednik "Crnogorske bibliografije 1494–1994").

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b c Lazar Čurčić (1971). Živan Milisavac (ured.). Jugoslovenski književni leksikon (jezik: srpskohrvatski). Novi Sad (SAP Vojvodina, SR Srbija): Matica srpska. str. 61.
  2. ^ Istorija Arhivirano 9. 10. 2023. na Wayback Machine, Nacionalna biblioteka Crne Gore

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Nacionalna_biblioteka_Crne_Gore&oldid=3552900"